حق خانه پدری را خوردند
محمد غلامی‌پور خانه پدری یکی از فیلم‌های بحث‌برانگیز سال‌های اخیر بود که در دولت دهم توقیف شد و تلاش‌ها برای اکرانش به نتیجه‌ای نرسید. با روی کار آمدن دولت یازدهم، تلاش‌هایی برای حل مشکل این فیلم انجام شد و قرار شد در بخش خارج از مسابقه به همراه فیلم پرحاشیه دیگری یعنی زندگی مشترک آقا و خانم میم به نمایش دربیاید. بسیاری از علاقه‌مندان سینما تمایل دارند تا پس از گذشت سه ساله تماشای فیلم خانه پدری ساخته کیانوش عیاری بنشینند. فیلمی که در سال ۸۹، از جشنواره کنار گذاشته شد یا به قول خود عیاری توقیف شد تا این کارگردان مولف سینمای ایران را سه سال خانه‌نشین و مثل خیلی‌های دیگر دلزده و خسته کند. این فیلم پیش‌ترها در بخش جنبی جشنواره ونیز به نمایش درآمد و مدیران این جشنواره از آن به عنوان کشف سال جشنواره یاد کردند. خانه پدری یک فیلم اجتماعی است که به مشکلات زنان می‌پردازد. یکی از بازیگران زن این فیلم که در کنار چهره‌هایی همچون مهدی هاشمی، شهاب حسینی به ایفای نقش می‌پردازد «نازنین فراهانی» است. بازیگری توانا و گزیده‌کار که در این دوره می‌توانست با دو فیلم حضور جدی‌تری در جشنواره داشته باشد، اما متاسفانه، هیچ‌کدام به بخش اصلی راه پیدا نکردند. با این بازیگر سینما و تلویزیون درباره جشنواره امسال و حضور خانه پدری در بخش خارج از مسابقه حرف زده‌ایم.

امسال بیست‌ونه فیلم در فهرست نهایی فیلم‌های سی‌ودومین جشنواره فیلم فجر قرار گرفتند که در بین آنها نام فیلمسازان مهمی به چشم می‌خورد که سال‌های قبل جزو غایبان مهم جشنواره بودند که به نظر می‌رسد رقابت در این دوره برای دریافت سیمرغ بهترین فیلم سال داغ‌تر از همیشه باشد.
بدون شک، حضور کارگردان‌های بنام، به جشنواره امسال شور و حال بیشتری نسبت به سال‌های گذشته می‌بخشد.
به شخصه علاقه دارم تا فیلم‌های این دوره را ببینم، درحالی‌که در دوره‌های پیش این انگیزه وجود نداشت. یک لیست از چند فیلم در دست دارم تا آثار فیلمسازانی را که بنا به دلایل مختلف از عرصه سینما دور بودند، چه آنها که خودخواسته حضور نداشتند چه آنها که از حضورشان ممانعت به عمل می‌آمد ببینم. بیشترین دغدغه من دیدن آثار این دسته از فیلمسازان است تا ببینم در این مدت چه کار کرده‌اند، اما چون فعلا سیاست‌های فجر مشخص نیست، نمی‌شود درباره چگونگی رقابت‌ها پیش‌بینی کرد.
مهم‌ترین تفاوت جشنواره امسال را در مقایسه با دوره‌های گذشته در چه می‌دانید؟
سیاست‌های جشنواره این دوره را خیلی متفاوت با سیاست‌های دوره قبل نمی‌بینم. در واقع، امسال هم مثل هر سال فیلمی دارم که توقیف شده است. «خانه پدری» که پیش از این توقیف شده بود، امسال به خاطر حضور در یک جشنواره خارجی به بخش جنبی جشنواره رفت. کارگردانی که فیلمش سه سال توقیف می‌شود باید چه کار کند؟ فیلم را در پستو نگه دارد، پخش نکند و هیچ جایی نفرستد؟
وقتی جشنواره ونیز از آقای عیاری فیلم را می‌خواهد حق ندارد فیلمش را بفرستد؟ نکته دیگر اشخاصی هستند که به‌تازگی با یک سری از ادعاهای جدید آمده‌اند و می‌خواهند فضا را بازتر کنند. انتظار من نه به‌عنوان بازیگر بلکه به‌عنوان فردی که در این جامعه زندگی می‌کند، این بود که حداقل بازتاب این همه ادعا این نکته باشد که برای جبران سه سال توقیفی که به فیلم تحمیل شد و تمام جفاهایی که به کارگردانش رفت و خیلی‌ها را از تماشای آن محروم کرد و توهین‌های زیادی که به فیلم شد این قانون را نادیده می‌گرفتند و خانه پدری را در بخش جنبی قرار نمی‌دادند.
به هر حال کارگردان‌هایی مثل آقای عیاری کم هستند و به همین خاطر جشنواره امسال را خیلی متفاوت با دوره‌های پیش نمی‌بینم.
درست است که یکسری از فیلمسازانی که در سال‌های گذشته کار نمی‌کردند در این جشنواره حضور دارند و این خود نکته مثبتی است، اما با فیلم‌های توقیفی در این جشنواره چه برخوردی شد ؟
فیلم مهمانی‌کامی در دوره آقای شمقدری پروانه ساختش را گرفت و در همان دوره به جشنواره راهش ندادند. اما باز در این دوره این فیلم توقیف شد. من نشانه‌هایی از اعتدال و آزادی در جشنواره امسال ندیده‌ام. حداقل در این جشنواره می‌توانستم چهار فیلم داشته باشم، اما هیچ فیلمی ندارم. دو فیلم اصلا حضور پیدا نکرده و دو فیلم هم که ارزش سینمایی داشتند و می‌توانستند در جشنواره حضوری پر رنگ داشته باشند، به راحتی کنار گذاشته شدند. واقعیت این است که نمی‌شود خیلی امیدوارانه به قضایا نگاه کرد.
هر جشنواره شامل یک سری آیین‌نامه و شرایط خاص است. فکر نمی‌کنید نادیده گرفتن آنها به‌خاطر شرایط یا فردی خاص بی قانونی و بی عدالتی باشد؟
من درباره بی‌عدالتی‌ها چیزهای زیادی در این جشنواره شنیدم و فکر می‌کنم، کاش این بی عدالتی شامل حال آقای عیاری هم می‌شد. منتهی چون آقای عیاری از حاشیه به دور است اصلا سر و صدایی را که لازم بود، برای فیلمش ایجاد نکرد. حتی داوری این دوره را هم قبول کرد. کاش این بی‌عدالتی‌ها یا گذشت‌های مصلحتی که وجود داشت، شامل حال آقای عیاری هم می‌شد. اعلام می‌کردند درست است که این قانون جشنواره است، اما آقای عیاری به خاطر این همه سابقه‌ای که داشته و به‌خاطر جبران این سه سال توقیف و شرایطی که می‌توانست برایشان خیلی متفاوت باشد، فیلمشان را در بخش مسابقه قرار داده‌ایم.
ایشان سه سال کار نکردند و مطمئن باشید کارگردان اگر فیلمش اکران شود و دیده شود و جایزه بگیرد، با انگیزه بیشتری کار خود را دنبال خواهد کرد. حتی اگر این آدم آقای عیاری باشد که تمام امتحانات را پس داده است وشاید از همه این مسائل گذر کرده که سکوت می‌کند و برایش مهم نیست.
برای من به‌عنوان، تماشاگراین سوال پیش می‌آید فیلم‌هایی که مجوز ساخت نداشتند به جشنواره راه پیدا می‌کنند، ولی برای کنار گذاشتن یکسری از فیلم‌ها مجوز ساختشان را بهانه می‌کنند. درحالی‌که مهمانی‌کامی مجوز ساخت داشت و در زمان آقای شمقدری مجوز دریافت کرده بود.
در بخش اصلی جشنواره تنها دو فیلمساز زن حضور دارند. با توجه به اینکه شما تجربه همکاری با فیلمسازان زن را در کارنامه دارید، فکر می‌کنید چرا حضور زنان تا این حد در سینمای ما کمرنگ است؟
بحث پیچیده‌ای است و نمی‌شود به راحتی دلیلی برای این معضل مطرح کرد. اما در کل کارگردان زن در سینمای ما تعدادشان کم است. اگر کارگردان‌های زن سینمای ایران را بشماریم، گمان نکنم از انگشتان دو دست تجاوز کند. تا وقتی تعداد کارگردان‌های زن به نسبت کارگردان‌های مرد کمتر است همین اتفاق می‌افتد و نمی‌شود، کسی را مقصر دانست. شاید به این خاطر باشد که کارگردانی یک روحیه مردانه می‌طلبد. کارگردانی کار سخت و توان‌فرسایی است که معمولا توان بالا و روحیه‌‌ای سرسختانه را نیاز دارد. شاید به همین دلیل باشد که زنان زیاد به این عرصه روی خوش نشان نمی‌دهند، نه اینکه اجازه کار به آنها داده نشود.
فکر می‌کنید اکران خانه پدری تا چه اندازه با استقبال مخاطبان همراه شود.
همیشه وقتی مردم از دیدن یا تجربه کردن چیزی محروم شوند، بیشتر تحریک خواهند شد تا آن را تجربه کنند.
اشکالی ندارد که در بخش مسابقه نیست. همین قدر که دیده شود، نکته مثبتی است و مطمئنم دیده خواهد شد. در بین مخاطبان سینما عطشی وجود دارد تا ببینند آقای عیاری چه کار کرده است و همین مساله باعث تبلیغ و بیشتر دیده‌شدن فیلم می‌شود. ضمن اینکه آقای عیاری کارگردان بسیار خوبی است و اصلا فیلم بد در کارنامه ندارد. همکاری من با آقای عیاری یکی از شانس‌های زندگی من بود، نه به‌خاطر دیده شدن بلکه به‌خاطر تجربه‌ای که در کنار این مرد داشتم و مسائل اخلاقی بسیاری از ایشان یاد گرفتم.