سرشماری نفوس و مسکن سال ۹۵، در حالی از روز شنبه سوم مهرماه در کل کشور کلید خورد که امسال عملیات سرشماری در مقایسه با هفت دوره قبل آمارگیری سراسری از خانوارهای ایرانی، یک تفاوت عمده دارد.به گزارش «دنیای اقتصاد»، سرشماری سال ۹۵ با یک سنت شکنی نسبت به عملیات سرشماری در هفت دوره قبلی هم‌اکنون در حال انجام است؛ مسوولان مرکز آمار ایران در هشتمین دوره سرشماری سراسری از تعداد و وضعیت خانوارها و همچنین واحدهای مسکونی، امسال دو فاز جداگانه برای اجرای این طرح ملی را به اجرا درآورده‌اند که در واقع نوعی گذار از سرشماری سنتی به سرشماری مدرن تلقی می‌شود.فاز اول سرشماری نفوس و مسکن سال ۹۵ از شنبه هفته گذشته به صورت اینترنتی آغاز شد تا خانوارهایی که امکان دسترسی به اینترنت دارند بتوانند تا ۲۴ مهرماه به صورت مجازی اطلاعات خود را در سامانه سرشماری سال ۹۵ به ثبت برسانند.این در حالی است که مرکز آمار برای جمع آوری اطلاعات آن دسته از خانوارهایی که به هر دلیل از جمله عدم دسترسی به اینترنت قادر به شرکت در سرشماری اینترنتی نیستند فاز دوم سرشماری را از طریق مراجعه ماموران آمارگیر به درب منازل مشابه دوره‌های قبل تدارک دیده است؛ با این تفاوت که در این دوره از سرشماری، فرآیند کاغذی ثبت اطلاعات به‌طور کامل از چرخه سرشماری حذف و سرشماری به صورت الکترونیک - ثبت اینترنتی یا ثبت در تبلت‌های در اختیار ماموران سرشماری - انجام خواهد شد.

نکته مهمی که رئیس مرکز آمار ایران و همچنین سایر مسوولان این مرکز اعلام کرده‌اند این است که تمام اطلاعات ارائه شده از سوی خانوارها به صورت محرمانه در مرکز آمار باقی می‌ماند و اطلاعات شخصی افراد در اختیار هیچ دستگاه، فرد یا نهادی قرار نخواهد گرفت. به گفته مسوولان مرکز آمار حتی هیچ کدام از کارکنان مرکز آمار نیز به اطلاعات تک خانوار دسترسی نخواهند داشت و اطلاعات پایه‌ای تمام خانوارها به صورت یکجا پالایش و برای تصمیم‌گیری‌های مهم اقتصادی، اجتماعی و... در مقیاس کلان مورد استفاده قرار خواهد گرفت.سرشماری اینترنتی نفوس و مسکن سال ۹۵ در فاز اول به صورت اینترنتی از ۳ تا ۲۴ مهر و در فاز دوم با مراجعه ماموران آمارگیر به درب منازل از ۲۴ مهر تا ۲۴ آبان ماه خواهد بود. در پایان سرشماری چه به صورت اینترنتی و چه به صورت حضوری یک کد پیگیری ۱۲ رقمی به خانوارها داده می‌شود که چنانچه سرشماری به‌صورت اینترنتی صورت گرفته باشد در هنگام مراجعه ماموران آمارگیر به درب منازل این کد باید در اختیار ماموران سرشماری قرار بگیرد. فرم سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵ حاوی اطلاعات زیر است:

اطلاعات مکان

شامل آدرس دقیق سکونتی خانوارها از جمله استان، شهر یا روستای محل سکونت و نشانی دقیق مکانی که در آن سکونت دارند. کد پستی مکان مورد سکونت افراد و خانوارها و سایر مکان‌ها و همچنین تعداد خانوار ساکن در هر واحد مسکونی.

وضعیت مکان

به این معنا که مکان مورد مراجعه در حال حاضر چه وضعیتی دارد، آیا محل سکونت است یا محل انجام فعالیت اقتصادی، خالی است یا خالی نیست؟ تخریب شده یا در حال بهره‌برداری است و....

اطلاعات خانوار

ازجمله تعیین نوع خانوار شامل خانوار معمولی ساکن، گروهی، موسسه‌ای ۲۰ نفر و کمتر، موسسه‌ای بیش از ۲۰ نفر و...همچنین نوع فعالیت خانوار موسسه‌ای (برای خانوارهای موسسه‌ای) همچون خوابگاهی و پانسیون، دفاعی انتظامی و امنیت عمومی، مددکاری اجتماعی و بیمارستانی و...وضعیت سرشماری خانوار از دیگر موارد زیر مجموعه اطلاعات خانوار محسوب می‌شود که سرشماری از طریق انجام مصاحبه یا دریافت کد آماری، خانوارغایب و سایر موارد (عدم همکاری، ناتوانی)، نام ونام خانوادگی سرپرست خانوار یا نام موسسه از دیگر مواردی است که زیر مجموعه این گروه از پرسش‌ها قرار می‌گیرد.ثبت اطلاعات دیگری همچون کدآماری، کد غایب و همچنین تعداد زنان و مردان ساکن در هر خانوار از دیگر اطلاعات موجود در این پرسشنامه است. خانوارها همچنین در تکمیل پرسشنامه سرشماری نفوس و مسکن سال ۹۵، شماره تلفن ثابت، شماره تلفن همراه، ماه و روز تکمیل فرم را باید ذکر کنند.

اقلام هویتی یا مشخصات افراد خانوار از دیگر پرسش‌های مهم موجود در سرشماری سال ۹۵ است. نام و نام خانوادگی، تابعیت (ایران، افغانستان، عراق، پاکستان، ترکیه، سایر کشورها)، شماره ملی/ کداتباع، بستگی با سرپرست خانوار(سرپرست خانوار، همسر، فرزند، عروس یا داماد، نوه یا نتیجه، پدر یا مادر، خواهر یا برادر، سایر خویشاوندان، غیرخویشاوند، جنس (مرد، زن)و تاریخ تولد از جمله پرسش‌های مربوط به اقلام هویتی خانوارها محسوب می‌شود.نوع تقویم مورد استفاده خانوار (شمسی، میلادی، قمری)، ماه تولد، سال تولد، سن محاسبه شده و سن و همچنین وضع اقامت (حاضر، غایب موقت، خارج از کشور(برای کار یا تحصیل) و...) از پرسش‌های دیگر هستند.

وضعیت دین افراد و خانوارها (مسلمان، مسیحیان آشوری یا کلدانی، مسیحیان ارمنی، سایر مسیحیان، کلیمی، زرتشتی و...)، وضعیت بیمه‌ای خانوار به لحاظ داشتن دفترچه بیمه درمان یا نداشتن آن، نوع دفترچه بیمه شامل بیمه سلامت(خدمات درمانی)، تامین اجتماعی، کمیته امداد و... و همچنین«وضع مهاجرت» افراد با این سوال که آیا فرد از آبان ۱۳۹۰ تاکنون شهر یا آبادی محل زندگی خود را تغییرداده است یا خیر، از دیگر پرسش‌های مهمی است که در سرشماری نفوس و مسکن سال ۹۵ از خانوارها سوال می‌شود.سوال از مدت اقامت در همین شهر یا آبادی با گزینه‌هایی از جمله کمتر از یکسال، یکسال، دو سال، سه سال، چهار سال و پنج سال و همچنین محل اقامت قبلی خانوار یا افراد، «وضع سواد و تحصیل» و اینکه آیا فرد در حال حاضرتحصیل می‌کند یا خیر، مکان تحصیل فرد به لحاظ اینکه فرد در داخل کشور یا خارج از کشور تحصیل می‌کند، وضع سواد افراد به لحاظ باسواد بودن یا بی سوادی و همچنین آخرین دوره یا مدرک تحصیلی مورد سوال قرار می‌گیرد که از دیگر پرسش‌های سرشماری است.

وضع فعالیت افراد به لحاظ اشتغال در مقاطع زمانی مختلف، وضع زناشویی و باروری، وضعیت فرزندآوری، تعدادکل فرزندان زنده به دنیا آورده و تعداد فرزندان زنده به دنیا آورده (درحال حاضرزنده) از دیگر مواردی است که در پرسشنامه سرشماری سال ۹۵ مورد پرسش قرار می‌گیرد. اطلاعات مسکن خانوار شامل نوع محل سکونت خانوار، واحد مسکونی آپارتمانی، واحد مسکونی غیرآپارتمانی و... همچنین نحوه تصرف واحد مسکونی به لحاظ مالکیت یا استیجاری بودن، مساحت زیربنا (مترمربع...)، نوع اسکلت بنای واحد مسکونی (اسکلت فلزی، بتون آرمه و...)، مصالح به‌کار رفته در بنای واحد مسکونی و همچنین اطلاعات تماس فرد پاسخگو از جمله تلفن ثابت، تلفن همراه و نام ونام خانوادگی پاسخگو، اطلاعاتی است که لازم است افراد آنها را آماده و در دست داشته باشند که در زمان سرشماری اینترنتی یا در صورت مراجعه ماموران سرشماری بتوانند آنها را ارائه کنند.