«خسرو افسری» مدیرکل محیط‌زیست سیستان و بلوچستان:
هم تهدیدی برای زیستگاه و هم تهدیدی برای معیشت
«خسرو افسری» مدیرکل محیط‌زیست سیستان و بلوچستان درباره ایجاد پتروشیمی در چابهار می‌گوید: عدم مکان‌یابی مناسب، از یک طرف به کلیه زیست بوم‌های نوار ساحلی خلیج‌چابهار و تنوع زیستی آن آسیب جدی خواهد رساند و از طرف دیگر برای فعالیت‌های موجود انسان ساخت چند سال اخیر منطقه ازجمله صید و صیادی و آبزی پروری (تغییر در سر زنجیره غذایی)، سکونتگاه‌ها و شهرک‌های مسکونی و توریستی تا شعاع دهها کیلومتر تاثیرات محدودکننده بهداشتی و زیست محیطی به‌دنبال خواهد داشت. این مدیر ۴۷ ساله مهندسی کشاورزی گرایش زراعت و اصلاح نباتات خوانده و کارشناسی ارشد در زمینه برنامه‌ریزی توریسم دارد.
«خسرو افسری» مدیرکل محیط‌زیست سیستان و بلوچستان درباره ایجاد پتروشیمی در چابهار می‌گوید: عدم مکان‌یابی مناسب، از یک طرف به کلیه زیست بوم‌های نوار ساحلی خلیج‌چابهار و تنوع زیستی آن آسیب جدی خواهد رساند و از طرف دیگر برای فعالیت‌های موجود انسان ساخت چند سال اخیر منطقه ازجمله صید و صیادی و آبزی پروری (تغییر در سر زنجیره غذایی)، سکونتگاه‌ها و شهرک‌های مسکونی و توریستی تا شعاع دهها کیلومتر تاثیرات محدودکننده بهداشتی و زیست محیطی به‌دنبال خواهد داشت. این مدیر 47 ساله مهندسی کشاورزی گرایش زراعت و اصلاح نباتات خوانده و کارشناسی ارشد در زمینه برنامه‌ریزی توریسم دارد. او از جمله کارشناسان محیط‌زیست است که از سطوح کارشناسی و تکنیسینی کار خود را در این اداره آغاز کرده و اینک چندسالی است که سکاندار مدیریت محیط‌زیست سیستان و بلوچستان است. او در این گفت‌وگو به‌طور اجمالی آنچه موجب مخالفت با طرح از نظر زیست محیطی است را مرور کرده است که می‌خوانید.
گفته می‌شود طرح ایجاد پتروشیمی چابهار از ابتدا بدون گرفتن مجوزهای لازم از محیط‌زیست صورت گرفته و سازمان محیط‌زیست نیز با این کار در همان مکانی که اینک در حال جاده‌سازی و فضاسازی هستند، مخالف است. دلایل محیط‌زیست برای مخالفت با این طرح چیست؟
بررسی‌های کارشناسی نشان‌دهنده این است که جانمایی اولیه محل اجرای پروژه در محدوده منطقه آزاد چابهار و در نزدیکی با مناطق مسکونی لکی، افغان، پارک بشیر و... بوده و همچنین منطقه حساس خلیج چابهار، جنگل‌های حرا، خور تیس (محل تخم‌گذاری وزاد آوری گونه‌های دریایی) بند خاکی پارک، در شعاع تاثیرگذار طرح قرار دارند. همه این موارد به تنهایی هم برای مخالفت با این طرح کافی است.
آنچه از مردم چابهار به‌ویژه مخالفان احداث پتروشیمی چابهار شنیده‌ایم، این است که مکان‌یابی این طرح مشکل داشته است. گویا مطالعات جامعی در گذشته انجام شده که محلی در جاده چابهار - نیکشهر را در محدوده «چاه عباس» مناسب این کار می‌دانسته؛ ولی الان محل در نظر گرفته شده در جوار شهر و در کنار خلیج چابهار است.
بله، موضوع مکان یابی از نظر ما هم ایراد دارد. عدم مکان‌یابی مناسب، از یک طرف به کلیه زیست بوم‌های نوار ساحلی خلیج چابهار و تنوع زیستی آن آسیب جدی خواهد رساند و از طرف دیگر برای فعالیت‌های موجود انسان ساخت چند سال اخیر منطقه از جمله صید و صیادی و آبزی پروری (تغییر در سر زنجیره غذایی)، سکونتگاه‌ها و شهرک‌های مسکونی و توریستی تا شعاع دهها کیلومتر تاثیرات محدود کننده بهداشتی و زیست‌محیطی به‌دنبال خواهد داشت.
اگر بخواهید آنچه را که مرور کردید و دلایل مخالفتتان با ایجاد پتروشیمی در جوار خلیج چابهار و شهر چابهار را براساس مواد قانون مستند کنید به چه مواردی اشاره خواهید کرد یا این بحث را چگونه مستند می‌کنید؟
حرف ما هم استناد به قانون است و همه باید به قانون عمل کنیم. ما قانون و اسناد بالادستی مشخص و شفافی داریم. بنابر ضوابط و مقررات زیست محیطی (بند الف ماده ۱۹۲ برنامه پنجم توسعه) اجرای طرح‌های پتروشیمی در هر مقیاس مشمول تهیه گزارش ارزیابی است؛ ضمن اینکه بر طبق ماده ۲ آیین‌نامه ارزیابی اثرات زیست‌محیطی طرح‌ها و پروژه‌های بزرگ، مکان‌یابی مناسب برای استقرار طرح مذکور از اولویت‌ها به شمار می‌رود. مضافا اینکه براساس ماده ۳ ضوابط و معیارهای استقرار صنایع مصوب هیات وزیران استقرار این‌گونه واحدها در خارج از محدوده شهر و روستا با توجه به فرآیند تولید، توپوگرافی منطقه، شرایط اقلیمی، ظرفیت قابل تحمل محیط‌زیست، جهت بادهای غالب، جهات توسعه شهری و سایر ملاحظات زیست‌محیطی توسط محیط‌زیست مورد بررسی کارشناسی و اعلام نظر قبل از هرگونه جانمایی توسط مجریان طرح قرار می‌گیرد.
یکی از مسائلی که درباره این پتروشیمی مطرح است اینکه زمین‌های واگذار شده آن اصلا جزو اراضی منطقه آزاد نبوده است و درحالی‌که محدوده منطقه آزاددر سمت جنوبی جاده چابهار به کنارک است. این زمین‌ها در جانب شمالی بوده و گویا بدون ضابطه به منطقه آزاد چابهار الحاق و سپس به قیمت بسیار نازلی به بخش خصوصی واگذارشده است. بنابراین اساس این طرح براساس مکان‌یابی یک محل ارزان‌قیمت واگذار شده نه براساس اصول.
طبق بررسی‌های به عمل آمده در ارتباط با انتخاب محل شهرک پتروشیمی چابهار، فرآیند بررسی‌ها برای گزینه‌ها در یک نقطه متمرکز شده است و به هیچ وجه فرآیند اصولی انتخاب محل استقرار صنایع در یک ناحیه با برنامه‌ریزی آمایشی رعایت نشده است. در واقع، انتخاب محلی صورت نگرفته و صرفا انتخاب و معرفی سایت برتر در محدوده اراضی منطقه آزاد در نظر گرفته شده است که قابل قبول نیست، مسلما برای انتخاب محل استقرار صنایع آن هم به این وسعت که قرار است مجتمع و قطب پتروشیمی در سواحل جنوب شرقی کشور باشد، لازم است برنامه‌ریزی آمایشی و انتخاب محل مبتنی بر اصول و معیارهای قابل قبول در یک ناحیه فراگیر بوده و شامل پارامترهای زیستی و غیر زیستی، اجتماعی و اقتصادی
سرزمین باشد.
یکی دیگر از نکات قابل ذکر این است که نقش عموم مردم به‌ویژه جوامع محلی به‌عنوان ذی‌نفعان تاثیرگذار و با اهمیت و نحوه رضایتمندی آنها در این مبحث نادیده گرفته شده، چرا که شکوائیه‌های متعدد مردمی در خصوص جانمایی نامناسب طرح و درخواست جابه‌جایی بلاشرط آن در دست است.
به هر‌حال بر اساس نظرات کارشناسی اعضای کارگروه سازمان و استان مقررشده، هیچ‌گونه برداشت، استحصال و ورود و خروج آب از خلیج چابهار صورت نگیرد و مراتب برای دریای عمان بررسی شود و همچنین گزینه‌های مکانی و امکان‌سنجی آنها ارائه شود. براین اساس مجری طرح ملزم به ارائه گزارش کامل ارزیابی با لحاظ کردن گزینه‌های مکانی بر اساس برنامه‌ریزی آمایشی و انتخاب محل مبتنی بر اصول و معیارهای قابل قبول در یک ناحیه فراگیر و کلیه الزامات صورت‌جلسات سازمانی و استانی شده است.
گفته می‌شود طرح ایجاد پتروشیمی چابهار از ابتدا بدون گرفتن مجوزهای لازم از محیط‌زیست صورت گرفته و سازمان محیط‌زیست نیز با این کار در همان مکانی که اینک در حال جاده‌سازی و فضاسازی هستند، مخالف است. دلایل محیط‌زیست برای مخالفت با این طرح چیست؟
بررسی‌های کارشناسی نشان‌دهنده این است که جانمایی اولیه محل اجرای پروژه در محدوده منطقه آزاد چابهار و در نزدیکی با مناطق مسکونی لکی، افغان، پارک بشیر و... بوده و همچنین منطقه حساس خلیج چابهار، جنگل‌های حرا، خور تیس (محل تخم‌گذاری وزاد آوری گونه‌های دریایی) بند خاکی پارک، در شعاع تاثیرگذار طرح قرار دارند. همه این موارد به تنهایی هم برای مخالفت با این طرح کافی است.
آنچه از مردم چابهار به‌ویژه مخالفان احداث پتروشیمی چابهار شنیده‌ایم، این است که مکان‌یابی این طرح مشکل داشته است. گویا مطالعات جامعی در گذشته انجام شده که محلی در جاده چابهار - نیکشهر را در محدوده «چاه عباس» مناسب این کار می‌دانسته؛ ولی الان محل در نظر گرفته شده در جوار شهر و در کنار خلیج چابهار است.
بله، موضوع مکان یابی از نظر ما هم ایراد دارد. عدم مکان‌یابی مناسب، از یک طرف به کلیه زیست بوم‌های نوار ساحلی خلیج چابهار و تنوع زیستی آن آسیب جدی خواهد رساند و از طرف دیگر برای فعالیت‌های موجود انسان ساخت چند سال اخیر منطقه از جمله صید و صیادی و آبزی پروری (تغییر در سر زنجیره غذایی)، سکونتگاه‌ها و شهرک‌های مسکونی و توریستی تا شعاع دهها کیلومتر تاثیرات محدود کننده بهداشتی و زیست‌محیطی به‌دنبال خواهد داشت.
اگر بخواهید آنچه را که مرور کردید و دلایل مخالفتتان با ایجاد پتروشیمی در جوار خلیج چابهار و شهر چابهار را براساس مواد قانون مستند کنید به چه مواردی اشاره خواهید کرد یا این بحث را چگونه مستند می‌کنید؟
حرف ما هم استناد به قانون است و همه باید به قانون عمل کنیم. ما قانون و اسناد بالادستی مشخص و شفافی داریم. بنابر ضوابط و مقررات زیست محیطی (بند الف ماده ۱۹۲ برنامه پنجم توسعه) اجرای طرح‌های پتروشیمی در هر مقیاس مشمول تهیه گزارش ارزیابی است؛ ضمن اینکه بر طبق ماده ۲ آیین‌نامه ارزیابی اثرات زیست‌محیطی طرح‌ها و پروژه‌های بزرگ، مکان‌یابی مناسب برای استقرار طرح مذکور از اولویت‌ها به شمار می‌رود. مضافا اینکه براساس ماده ۳ ضوابط و معیارهای استقرار صنایع مصوب هیات وزیران استقرار این‌گونه واحدها در خارج از محدوده شهر و روستا با توجه به فرآیند تولید، توپوگرافی منطقه، شرایط اقلیمی، ظرفیت قابل تحمل محیط‌زیست، جهت بادهای غالب، جهات توسعه شهری و سایر ملاحظات زیست‌محیطی توسط محیط‌زیست مورد بررسی کارشناسی و اعلام نظر قبل از هرگونه جانمایی توسط مجریان طرح قرار می‌گیرد.
یکی از مسائلی که درباره این پتروشیمی مطرح است اینکه زمین‌های واگذار شده آن اصلا جزو اراضی منطقه آزاد نبوده است و درحالی‌که محدوده منطقه آزاددر سمت جنوبی جاده چابهار به کنارک است. این زمین‌ها در جانب شمالی بوده و گویا بدون ضابطه به منطقه آزاد چابهار الحاق و سپس به قیمت بسیار نازلی به بخش خصوصی واگذارشده است. بنابراین اساس این طرح براساس مکان‌یابی یک محل ارزان‌قیمت واگذار شده نه براساس اصول.
طبق بررسی‌های به عمل آمده در ارتباط با انتخاب محل شهرک پتروشیمی چابهار، فرآیند بررسی‌ها برای گزینه‌ها در یک نقطه متمرکز شده است و به هیچ وجه فرآیند اصولی انتخاب محل استقرار صنایع در یک ناحیه با برنامه‌ریزی آمایشی رعایت نشده است. در واقع، انتخاب محلی صورت نگرفته و صرفا انتخاب و معرفی سایت برتر در محدوده اراضی منطقه آزاد در نظر گرفته شده است که قابل قبول نیست، مسلما برای انتخاب محل استقرار صنایع آن هم به این وسعت که قرار است مجتمع و قطب پتروشیمی در سواحل جنوب شرقی کشور باشد، لازم است برنامه‌ریزی آمایشی و انتخاب محل مبتنی بر اصول و معیارهای قابل قبول در یک ناحیه فراگیر بوده و شامل پارامترهای زیستی و غیر زیستی، اجتماعی و اقتصادی
سرزمین باشد.
یکی دیگر از نکات قابل ذکر این است که نقش عموم مردم به‌ویژه جوامع محلی به‌عنوان ذی‌نفعان تاثیرگذار و با اهمیت و نحوه رضایتمندی آنها در این مبحث نادیده گرفته شده، چرا که شکوائیه‌های متعدد مردمی در خصوص جانمایی نامناسب طرح و درخواست جابه‌جایی بلاشرط آن در دست است.
به هر‌حال بر اساس نظرات کارشناسی اعضای کارگروه سازمان و استان مقررشده، هیچ‌گونه برداشت، استحصال و ورود و خروج آب از خلیج چابهار صورت نگیرد و مراتب برای دریای عمان بررسی شود و همچنین گزینه‌های مکانی و امکان‌سنجی آنها ارائه شود. براین اساس مجری طرح ملزم به ارائه گزارش کامل ارزیابی با لحاظ کردن گزینه‌های مکانی بر اساس برنامه‌ریزی آمایشی و انتخاب محل مبتنی بر اصول و معیارهای قابل قبول در یک ناحیه فراگیر و کلیه الزامات صورت‌جلسات سازمانی و استانی شده است.
ارسال نظر