سمت و سوی ارز و طلا
این بار رسیدن به برههای حساس از مذاکرات هستهای فضای انتظاری را در اقتصاد کشور و همچنین بازار ارز دو چندان ساخت.
این بار رسیدن به برههای حساس از مذاکرات هستهای فضای انتظاری را در اقتصاد کشور و همچنین بازار ارز دو چندان ساخت. درنتیجه، دلار نیز روند کمنوسانی را در پیش گرفت. نزدیک شدن به مرحله نهایی مذاکرات، خوشبینیها و فضای هیجانی نسبت به گشایشهای بینالمللی فشار را بر نرخ دلار افزایش داد. این موضوع باعث شد، نرخ دلار تا کف ۳۲۰۰ تومانی نزول داشته باشد. در حالیکه تمامی کارشناسان به عدم رشد نرخ دلار در سالهای اخیر مطابق با شرایط بنیادی تاکید داشتند، با مشخص شدن نتیجه نهایی مذاکرات هستهای نرخ دلار به مدار صعودی بازگشت. در این شرایط، بازگشت تقاضاهای خفته ارزی که در انتظار نتیجه نهایی مذاکرات هستهای بود، رشد روزافزون دلار را رقم زد. در این میان، قیمت جهانی نفت نیز که از مرداد سال ۹۳ روند نزولی را در پیش گرفته بود، به افت خود در تابستان ادامه داد.
نفت که در تابستان ۹۳ در قیمتهای بیش از ۱۰۰ دلار قرار داشت، با نگرانی از تضعیف تقاضا و از سوی دیگر مازاد عرضه، بار دیگر به سطح ۴۰ دلار نزدیک شد، روند نزولی طلای سیاه تا کانال ۲۰ دلاری در ماههای بعد یافت. نگرانی از تضعیف سمت عرضه ارز به رشد نرخ دلار کمک کرد. سوق فعالان بازار سکه به سوی بازار ارز نیز از عوامل حمایتی از نرخ دلار بود. علاوه‌براین، تنشهای سیاسی منطقه در طی کاهش روابط با کشورهای عربی همسایه نیز به کمک دلار آمد و نرخ این ارز به بیش از ۳۷۰۰ تومان رشد یافت.
در حالیکه تا اواخر دهه دوم دی نرخ دلار در سطوح بیش از ۳۷۰۰ تومانی قرار داشت، با هیجان ناشی از رفع نهایی تحریمهای بینالمللی دلار روند نزولی را در پیش گرفت. انتظار برای آزاد شدن سرمایههای ارزی بلوکهشده و همچنین کاهش هزینههای نقل و انتقال پول (با وصل شدن بانکها به شبکه جهانی سوئیفت) در کنار افزایش درآمد ارزی کشور در پی افزایش صادرات نفتی کشورمان نرخ دلار تا سطح ۳۶۰۰ تومانی نزول یافت. پس از رفع نهایی تحریمهای بینالمللی و تخلیه نسبی هیجانات ارزی، دلار در کانال ۳۶۰۰ تومانی روند کمنوسانی را در پیش گرفت. در این شرایط، در حالیکه انتظاری برای افت بیشتر نرخ دلار وجود نداشت، اینبار تحولات جهانی فشار را بر نرخ دلار داخل نیز افزایش داد.
ضعف ادامهدار اقتصاد جهانی و نگرانیها از تداوم شرایط کنونی احتمال تداوم سیاستهای انقباضی از سوی بانک مرکزی آمریکا کاهش یافت. به این ترتیب، با انعکاس این موضوع در بازارهای جهانی شاخص دلار آمریکا روند نزولی را در پیش گرفت. تضعیف ارزش دلار آمریکا در بازار جهانی در بازار داخل نیز منعکس شد. در این خصوص، با توجه برابری نرخ دلار و درهم امارات، افت ارزش دلار بر نرخ درهم حوالهای فشار آورد. در کنار این موضوع کاهش انتظارات نسبت به افزایش نرخ بهره آمریکا عاملی برای قرار گرفتن طلا بر مدار صعودی و رکوردزنیها مثبت فلز زرد شد. به این ترتیب، در هفته منتهی به ۱۳ فوریه اونس طلای جهانی با شیب تندی تا سطح ۱۲۶۰ دلار رشد کرد.
این موضوع رشد شدید قیمت سکه را در بازار داخلی به دنبال داشت. از طرفی بورس تهران نیز که با خوشبینی نسبت به گشایشهای بینالمللی از ابتدای زمستان روند صعودی را در پیش گرفته در اواسط بهمن با شتاب بیشتری رشد کرد. در این شرایط، جذابیت بازارهای رقیب نسبت به ارز و تداوم افت شاخص دلار آمریکا افت نرخ دلار تا سطح ۳۵۰۰ تومان را به دنبال داشت. با وجود شیب تند نزول ارز و رسیدن به کف۳۵۰۰ تومانی اما همچنان نگرانیها از ضعف سمت عرضه احتمال افت شدید شاخص بازار ارز را کاهش داده است. در این خصوص، با وجود احتمال افزایش روزافزون صادرات نفتی کشورمان پس از تحریمهای بینالمللی اما باید توجه داشت که نسبت به زمان اوج، نفت در سطوح بسیاری پایینی قرار گرفته است.
قیمت نفت نسبت به زمان اوج خود در سال ۲۰۱۴ ریزش بیش از ۷۰ درصدی را داشته است. بر این اساس، اگر مقدار صادرات کشورمان در ماههای آینده دو برابر نیز شود، همچنان درآمد صادرات نفت مقادیر کمتری را نسبت به گذشته دارا خواهد بود. همراه با نفت قیمت کالا در بازار جهانی نیز افت شدیدی را تجربه کرده است. بر این اساس، درآمدهای صادراتی افت قابل توجهی را نسبت به زمان اوج قیمت جهانی کالا به خصوص نفت داشته است.
علاوه بر کاهش درآمدهای صادراتی، در شرایطی نرخ ارز در کشور ارزان باشد، تولیدکننده داخلی توان رقابت با جنسهای وارداتی را نخواهد داشت. در ماههای گذشته مسئولان اقتصاد کشور نیز به زیانی که ارز ارزان برای تولید داخلی به همراه خواهد داشت، اشاره کرده بودند.
یکسانسازی نرخ ارز از دیگر مسائل مورد توجه در این بازار است. از ماههای قبل رئیس بانک مرکزی به حذف فاصله میان نرخ آزاد و مبادلهای در ماههای پس از رفع تحریمهای بینالمللی تاکید داشت. آخرین اظهار نظرات مسئولان به احتمال یکسانسازی نرخ از ماههای ابتدایی ۹۵ اشاره داشته است. با توجه به فاصله نرخ دلار در بازار آزاد و مبادلهای این موضوع عنوان شد که ممکن است دولت به منظور رسیدن به هدف خود، با کاهش نرخ دلار آزاد و از سوی دیگر افزایش نرخ مبادلهای زمینه برای اعمال این سیاست در بازار فراهم کند. با این حال، تاکیدات متوالی مسئولان اقتصادی به خصوص رئیس بانک مرکزی مبنی بر عدم دخالت مستقیم در تعیین دستوری تا حدودی نگرانی از این موضوع را رفع کرد. در این خصوص، رئیس بانک مرکزی به این موضوع تاکید داشته است، تنها سیاست دولت در بازار کنترل نوسانات شدید نرخ ارز است و نرخ دلار بر اساس عرضه و تقاضای واقعی تعیین خواهد شد.
با وجود رشد نرخ دلار در سالهای اخیر، کارشناسان به این موضوع تاکید داشتهاند که همچنان نرخ دلار در بازار کشورمان ارزان است. نرخ ارز باید بر اساس متغیرهای بنیادی مانند تورم داخل و اختلاف آن با تورم کشور مرجع و همچنین تغییرات ارزش آن در بازار جهانی تعیین گردد. در حالیکه در سالهای گذشته (به خصوص در دولت قبل) اقتصاد با تورمهای بسیار زیادی روبرو بوده است و روند کند تورم در کشوری مانند آمریکا، در کنار رشد ارزش دلار آمریکا در بازارهای جهانی در سالهای اخیر کارشناسان بر این باورند که همچنان نرخ دلار در بازار داخلی از ارزش واقعی فاصله دارد.
برآیند بازارهای اثرگذار در سکه
سکه طرح جدید در هفته پایانی بهمن به بیش از یک میلیون تومان رسید. در حالیکه نرخ دلار به سطح ۳۵۰۰ تومانی رسیده بود، جهش قیمت اونس طلا در بازار جهانی بازگشت سکه به یکمیلیون تومان را رقم زد. با این حال، مطابق آنچه از ابتدای سال ۹۴ نیز مشاهده شد، سکه همچنان نسبت به تغییرات قیمتی در این بازارها واکنشی کند را داشته است. در ماههای ابتدایی سال طلای جهانی در انتظار افزایش نرخ بهره آمریکا نوسانات مبهمی را در پیش گرفته بود. به طوریکه با افزایش احتمال رشد نرخ بهره و نزدیک شدن به نشست فدرال رزرو آمریکا، اونس طلا روند نزولی را تجربه کرد. از سوی دیگر، با انتشار آمارهای ضعیف از اقتصاد جهانی و آمریکا، کاهش انتظارات از افزایش زودرس نرخ بهره را به دنبال داشت. در این شرایط، شاهد خودنمایی اونس در بازار جهانی بودیم. این موضوع تا ماههای پایانی سال ۲۰۱۵ میلادی ادامه یافت. پایان سال ۲۰۱۵ اتفاق نظرات در بازارهای جهانی به افزایش نرخ بهره جلب شد. به این ترتیب، شاخص دلار آمریکا روند صعودی را در پیش گرفت و افت قیمت اونس به کمتر از ۱۱۰۰ دلار را رقم زد. در حالیکه انتظار برای افزایش نرخ بهره وجود داشت، با تصمیم نهایی فدرال رزرو آمریکا مبنی بر افزایش نرخ بهره این کشور پس از ۱۰ سال، اونس آخرین شوکهای نزولی را نیز تجربه کرد و تا سطح ۱۰۵۰ دلار افت کرد. این در حالی بود که ارزش دلار آمریکا در برابر سایر ارزها تقویت شد. با انعکاس این موضوع در بازار داخل و همچنین دیگر عوامل حمایتی که پیشتر اشاره شد، دلار به سطح ۳۷۰۰ تومان رسید. به این ترتیب، با وجود فشار زیاد افت اونس طلا بر قیمت سکه، تور حمایتی دلار مانع از عبور دلار از کف ۹۰۰ هزار تومانی شد.
در ادامه اما، بازار جهانی روند دیگری را در پیش گرفت. از ابتدای سال ۲۰۱۶ به طور کلی بازارهای سهام در سایر نقاط جهان با محوریت چین در شیب تند نزول قرار گرفت. نگرانی از اقتصاد جهانی افزایش تقاضای محافظهکارانه طلا را به دنبال داشت. در این میان، نگرانی از وضعیت اقتصاد جهانی تردیدها نسبت به ادامهدار بودن افزایش نرخ بهره آمریکا را بیشتر کرد (در نشست پایانی فدرال رزرو به افزایش نرخ بهره در چهار مرحله در ۲۰۱۶ اشاره شده بود). جانت یلن رئیس فدرال رزرو آمریکا در سخنرانی خود در کنگره به این موضوع تاکید داشت که در شرایط ضعف اقتصاد جهانی احتمال کاهش نرخ بهره نیز وجود دارد. این موضوع افت شاخص دلار آمریکا و افزایش قیمت اونس طلا را به دنبال داشت. با حمایت اونس طلای جهانی، قیمت سکه پس از نزدیک به ۱۲ ماه به بیش از یک میلیون تومان رسید. با وجود رشد قیمت سکه، قیمت بازاری نسبت به ارزش ذاتی فاصله نزدیک به ۲۰ هزار تومانی را داشت (ارزش ذاتی سکه بر اساس قیمت جهانی طلا و همچنین نرخ داخلی دلار تعیین میشود). کمتر بودن قیمت بازاری نسبت به ارزش ذاتی به عنوان حباب منفی سکه مصطلح است، نشانهای تداوم واکنش کند سکه نسبت به بازارهای اثرگذار است. این موضوع به عدم اطمینان از قیمتها در بازارهای اثرگذار میان فعالان بازار سکه اشاره دارد.
در این شرایط، گرچه اونس طلا روند صعودی را در پیش گرفته است، اما سیگنالهای احتمالی از بهبود وضعیت اقتصاد جهانی و تداوم بهبود اقتصاد آمریکا ممکن است بار دیگر احتمال افزایش نرخ بهره را تقویت کند. به این ترتیب، ممکن است مشابه آنچه در روند صعودی طلا در اوایل فوریه مشاهده شد، در روند نزولی نیز تکرار شود. با این حال، ضعف اقتصاد جهانی و تقاضا برای سرمایهگذاری امن طلا در شرایط کنونی، حداقل در کوتاه مدت احتمال افت شدید اونس طلا را کاهش داده است. در بازار ارز نیز با وجود روند نزولی دلار احتمال افت شدید نرخ دلار اندک به نظر میرسد. در نتیجه، میتوان انتظار داشت فشار زیادی از جانب دلار به قیمت سکه وارد نشود.
ارسال نظر