لگد‌مال شدن ارزش‌های آمریکایی

شادی آذری
روزنامه‌نگار

در پی امضای قانون ممنوعیت ورود مسلمانان برخی کشورها به خاک آمریکا توسط ترامپ، نهادهای وابسته به سازمان ملل متحد و گروه‌های مدافع حقوق بشر مشروعیت این اقدام را به چالش کشیده‌اند و جهان در برابر این تصمیم ترامپ قد علم کرده است. به‌نظر می‌رسد از این پس اقدامات جدید ترامپ، انتقادات زیادی را چه در داخل و چه در سطح بین‌المللی به همراه خواهد داشت. شاید این نخستین بار باشد که تصمیم یک رئیس‌جمهوری در آمریکا تا این حد با مخالفت‌های گسترده جهانی مواجه شده است، پدیده‌ای که اغلب رئیس‌جمهوری‌های پیشین گرچه نه در ظاهر اما عمیقا نسبت به آن حساس بوده و واکنش‌های مردمی را در اتخاذ تصمیماتشان لحاظ می‌کرده‌اند. آنها به‌خوبی می‌دانسته‌اند که فرهنگ جامعه آمریکایی از اقلیت‌ها و مذاهب مختلف حمایت می‌کند، حتی اگر چنین حمایتی در دستور کار هیچ دولتی قرار نگرفته باشد. آنچه جامعه آمریکایی به‌عنوان ارزش‌های آمریکایی به آن پایبند است ریشه در تاریخ شکل‌گیری این جامعه دارد و چیزی نیست که با یک حکم حکومتی بتوان آن را ملغی کرد. حتی تلاش برای لگدمال کردن چنین ارزش‌هایی می‌تواند به قیمت از بین رفتن محبوبیت فرد شماره یک آن کشور تمام شود.

صدها دیپلمات آمریکایی در یک «نامه اعتراضی» رسمی از این دستور ترامپ انتقاد کرده‌اند. آنها نوشته‌اند: محدودیت‌های اعمال شده «باعث امنیت بیشتر آمریکا نمی‌شود، مغایر ارزش‌های آمریکایی است و پیامی غلط برای جهان اسلام در بردارد.» نشریه گاردین در تحلیلی با اشاره به انتقادات شدیدی که علیه ترامپ مطرح است نوشت همزمان با پایان نخستین هفته ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ سازمان‌های امدادرسانی به پناهندگان از سیاست‌های وی به‌شدت انتقاد کردند چون ترامپ در همان هفته نخست ریاست‌جمهوری خود ورود همه پناهندگان سوری به آمریکا را ممنوع کرد و ورود اتباع برخی از کشورهای مسلمان را نیز به حال تعلیق درآورد. ساعتی پس از دیدار ترامپ با ترزا می، نخست‌وزیر بریتانیا که گفته می‌شود در آن بر پایبندی ترامپ به ناتو تاکید شده است، وی راه ورود پناهندگان به‌ویژه سوری‌ها را به مدت 4 ماه مسدود اعلام کرد. گفته می‌شود این اقدام که ترامپ آن را «بررسی بسیار دقیق» توصیف کرده، با هدف خارج‌سازی تروریست‌ها از خاک آمریکا صورت گرفته است.

در عمل، این دستور به معنای ممنوعیت ورود مسلمانان بخش‌هایی از خاورمیانه و شمال آفریقا به خاک آمریکا با اولویت بررسی درخواست پناهندگان «بر مبنای تعقیب مذهبی» است. این دستور موجب منع پرواز افراد به سمت فرودگاه‌های آمریکا و بلاتکلیفی آنها در فرودگاه‌ها شد. به مردم گفته شد باید به مبادی سفر خود بازگردند. این دستور ترامپ اینچنین نامگذاری شد:‌ «محافظت از ملت در برابر ورود تروریست‌ها به آمریکا». براساس آن ورود شهروندان کشورهای ایران، عراق، سوریه،‌ یمن، سودان، لیبی و سومالی به خاک آمریکا برای 90 روز ممنوع اعلام شد. این دستور همچنین تعداد پناهندگانی را که در سال 2017 به خاک آمریکا وارد می‌شوند، به 50 هزار نفر کاهش می‌دهد، این رقم در سال گذشته بالغ‌بر 117 هزار نفر بود. آژانس پناهندگان سازمان ملل متحد و سازمان بین‌المللی مهاجرت که مقر اصلی هر دوی آنها در ژنو واقع است در بیانیه مشترکی اعلام کردند‌: «نیازهای پناهندگان و مهاجران در سراسر جهان هرگز به این حد نبوده است و برنامه جایابی آنها در آمریکا یکی از مهم‌ترین برنامه‌های جهان است.» آنها اعلام کردند پذیرش پناهندگان توسط آمریکا دو مزیت داشته است: «نخست نجات آسیب‌پذیرترین مردم در جهان و دوم قادر ساختن آنها به غنی‌سازی جوامع جدیدشان.»

چاک شومر، رهبر دموکرات‌های سنا با تاکید به ارزش‌های فرهنگی آمریکایی‌ها و در واکنش به اقدام جدید ترامپ گفت: «امشب اشک از گونه‌های مجسمه آزادی جاری است چون سنت دیرینه آمریکا برای پذیرش و استقبال از مهاجران که از زمان تاسیس آمریکا تا کنون وجود داشته، در حال لگدمال شدن است.» وی افزود:‌ «راه دادن به مهاجران و پناهندگان نه‌تنها اقدامی بشردوستانه است؛ بلکه اقتصاد ما را رونق بخشیده و برای دهه‌ها اشتغالزایی کرده است. این یکی از واپس‌گرایانه‌ترین و نحس‌ترین دستوراتی است که رئیس‌جمهوری آمریکا صادر کرده است.» شورای روابط آمریکا با مسلمانان اعلام کرده است که یک پرونده شکایت علیه این دستور تنظیم خواهد کرد. لنا مسری، رئیس دادرسی‌های این شورا می‌گوید: ‌«هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد پناهندگان، قشری که بیش از همه برای ورود به کشور مورد کنترل قرار می‌گیرند، تهدیدی علیه امنیت ملی آمریکا هستند. این دستوری است که بر پایه تعصب شکل گرفته نه حقیقت.»

کوین لوئیس سخنگوی باراک اوباما هم از حمایت وی از تجمعات اعتراض‌آمیز علیه دستور تازه مهاجرتی ترامپ سخن گفت. او با اشاره به «مخالفت بنیادین» باراک اوباما با «تبعیض بر مبنای عقیده و مذهب» گفت: «شهروندان آمریکایی در حال استفاده از حقوق به رسمیت شناخته شده در قانون اساسی برای آزادی اجتماعات هستند و این دقیقا همان کاری است که انتظار داریم وقتی ارزش‌های آمریکایی در خطر هستند انجام شود.» ملاله یوسف زی، فعال پاکستانی مدافع حق تحصیل دختران که در سن 15 سالگی از تلاش طالبان برای ترورش جان سالم به در برد، گفت از اینکه آمریکا به تاریخ پرافتخار پذیرش پناهندگان و مهاجران پشت کرده، «دلشکسته» شده است. او مهاجران و پناهندگان را افرادی خواند که کمک کرده‌اند تا آمریکا ساخته شود و حاضرند در ازای یک شانس عادلانه برای یک زندگی جدید به سختی تلاش کنند. وی افزود: ‌«از این موضوع دلشکسته‌ام که کودکان پناهنده سوری که بی‌هیچ تقصیری 6 سال دشوار جنگ را تحمل کرده‌اند، مورد تبعیض قرار می‌گیرند.»

مادلین آلبرایت، وزیر خارجه سابق آمریکا که یک مهاجر سابق چک است، با اشاره به اینکه کاتولیک بزرگ شده سپس پیرو کلیسای اسقفی شده و بعدها متوجه شده است که خانواده‌اش یهودی بوده‌اند، اعلام کرد در صورتی که ترامپ بخواهد یک بانک اطلاعاتی از مسلمانان آمریکایی ایجاد کند (وعده‌ای که ترامپ در رقابت‌های انتخاباتی خود داده بود؛ اما حالا گفته می‌شود که از آن فاصله گرفته است)، آماده است به‌عنوان یک مسلمان در آن نام خود را ثبت کند. او گفت: ‌«در مجسمه آزادی هیچ نوشته خاصی (درباره این اقدام احتمالی ترامپ) وجود ندارد. درهای آمریکا باید برای پیروان تمام ادیان و سوابق باز بماند. پناهندگان، خوش آمدید.» صاحب‌نظران بر این باورند که سیاست‌های ترامپ در برخی موارد ممکن است به نفع مسلمانان نیز تمام شود. به‌عنوان مثال یک هنرپیشه سریال‌های کمدی آمریکایی که یکی از منتقدان سرسخت ترامپ است با اشاره به اینکه تاکنون یهودی بوده است اعلام آمادگی کرده که برای اعلام همبستگی خود با مسلمانان، مسلمان شود. او در توضیح این تصمیمش گفت:‌ «اگر قرار باشد افرادی را که فکر می‌کنیم خطرناکند، ثبت‌نام کنیم، باید مردان سفیدپوست را هم ثبت‌نام کنیم چون بسیاری از قاتلان زنجیره‌ای و حمله‌کنندگان مسلح،‌ مردان سفیدپوست هستند.»

مارک زوکربرگ، رئیس فیس‌بوک هم در واکنش به این تصمیم ترامپ در بیانیه‌ای اعلام کرد که نگران اثرات دستورات ترامپ است. او گفته است که اجدادش از آلمان، اتریش و لهستان به آمریکا آمده‌اند و والدین همسرش پناهندگانی از چین و ویتنام بوده‌اند. زوکر برگ افزود‌: «آمریکا ملتی از مهاجران است و ما باید به آن افتخار کنیم.» رئیس فیس‌بوک گفت:‌ «ما باید کشور را امن نگه داریم، اما این کار را باید از طریق تمرکز بر کسانی که تهدید واقعی محسوب می‌شوند انجام دهیم.» او گفت بسط دادن قانون به فراتر از کسانی که تهدیدی برای امنیت آمریکا هستند، باعث خواهد شد از یک‌سو «آمریکایی‌ها احساس امنیت کمتری داشته باشند» و از سوی دیگر «میلیون‌ها مهاجر غیرقانونی که تهدیدی به همراه ندارند در هراس اخراج از کشور باشند.» او نوشت امیدوار است «شجاعت و شفقت» لازم برای ایجاد پیوند بین افراد و بهتر کردن جهان وجود داشته باشد. گوگل نیز در بیانیه‌ای اعلام کرد که نسبت به تاثیر این دستور و هر طرحی که باعث ایجاد محدودیت برای اهالی گوگل و خانواده‌هایشان شود یا موانعی را برای ورود استعدادها به آمریکا ایجاد کند، احساس نگرانی می‌کند. گوگل اعلام کرد که همچنان نظرات خود را در این موارد به استحضار رهبران واشنگتن و دیگر نقاط آمریکا خواهد رساند.

این مخالفت‌ها در شرایطی مطرح شده است که دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا در پی سرپیچی سلی ییتز، سرپرست وزارت دادگستری آمریکا، از دستور اخیر او در زمینه مهاجرت او را اخراج کرده است. کاخ سفید در بیانیه‌ای نوشت: «سلی ییتز با اجتناب از اجرای دستور قانونی با هدف حفاظت از شهروندان ایالات‌متحده به وزارت دادگستری خیانت کرده است.» سلی ییتز که به‌طور موقت وزارت دادگستری آمریکا را اداره می‌کرد به وکلای این وزارتخانه دستور داده بود از دستور رئیس‌جمهوری آمریکا در مورد منع ورود شهروندان هفت کشور به آمریکا تبعیت نکنند. او که منصوب باراک اوباما، رئیس‌جمهوری قبلی آمریکا بود در یادداشتی نوشت که مطمئن نیست دستور ترامپ قانونی باشد و شاید دفاع از آن با وظیفه دادگستری مبنی‌بر «اجرای عدالت در هر شرایط» همخوانی نداشته باشد. ناظران انتظار دارند از این پس شاهد اختلافات بیشتری در رده‌های بالای حکومتی آمریکا باشیم.

لگد‌مال شدن ارزش‌های آمریکایی