در گفت‌وگو با علیرضا منیری ابیانه؛ مدیرعامل شرکت توسعه پتروشیمی نگین مکران مطرح شد
استراتژی «شستان» برای توسعه چابهار
به گفته این مدیر دو مزیت اصلی چابهار نسبت به دو هاب دیگر پتروشیمی ایران اولا تمرکز این منطقه روی تولید کل زنجیره پتروشیمی از بالا تا پایین‌دست خواهد بود و در ثانی نزدیکی چابهار به بازارهای هدف در جنوب شرق آسیاست که به میزان زیادی هزینه حمل‌ونقل را کاهش خواهد داد. سرمایه‌گذار اصلی مجموعه مکران شرکت سرمایه‌گذاری و تجاری شستان است و این پروژه را با هدف توسعه صنعت به ویژه صنعت پتروشیمی درمنطقه سیستان و بلوچستان، ایجاد اشتغال و افزایش امنیت ملی کلید زد.
در حال حاضر ساخت شهرک پتروشیمی مکران تا چه میزان پیشرفت داشته است؟
در حوزه‌‌های یوتیلیتی، خطوط لوله انتقال آب و متانول، مخازن ذخیره متانول، اسکله‌‌های بارگیری و به طور کل زیرساخت‌هایی که پتروشیمی‌ها برای راهاندازی واحدهای خود به آن نیاز دارند، پیشرفت به میزان ۴۷درصد است. همچنین پیش‌بینی می‌کنیم در اواخر سال‌جاری بخش اول تولید برق وارد مدار شود و برای این منظور تاکنون ۱۸۳ مگاولت توربین ژنراتور نصب کرده‌ایم. خطوط انتقال آب تقریبا آماده و خطوط انتقال متانول هم در حال اجرا هستند. همین‌طور دو فقره از ۴ مخزن ذخیره متانول آماده شده است. بنابراین پیش‌بینی کلی ما این است که با توجه به برنامه راهاندازی طرح‌‌های پتروشیمی در نیمه اول سال ۱۴۰۳ تمام زیرساختهای ما تقریبا آماده خواهند شد.
در حوزه واحدهای پتروشیمی‌ها هم باید بگویم ۴ طرح پتروشیمی این شهرک به سرعت در حال پیشرفت هستند. واحد متانول شرکت پتروشیمی بدرشرق با پیشرفت ۵۴درصد در حال اجراست و اواخر سال ۱۴۰۳ به تولید خواهد رسید. شرکت پتروشیمی سینا متعلق به گروه گسترش انرژی پاسارگاد هم با پیشرفت ۳۵درصد درحال اجراست و طبق برنامه در فروردین ۱۴۰۴ به تولید می‌رسد. دو طرح دیگر متانولی هم مربوط به گروه باختر توسط شرکت کیمیا صنعت مپنا در حال ساخت هستند که خرداد سال ۱۴۰۴ به بهره‌برداری خواهند رسید. این دو واحد هم در حال حاضر حدود ۳۲درصد پیشرفت دارند. با توجه به این موضوع پیش‌بینی می‌شود تمام زیرساخت‌ها و واحدهای پتروشیمی این شهرک تا اواخر سال ۱۴۰۳ و اوایل سال ۱۴۰۴ به بهره‌برداری کامل برسند.
تولید این واحدهای متانولی چقدر خواهد بود؟
ظرفیت تولید هرکدام از این ۴ واحد متانولی ۱میلیون و ۶۵۰هزار تن در سال است که مجموعا ۷/ ۶ میلیون تن محصول در اوایل سال ۱۴۰۴ به تولید کشور اضافه خواهند کرد.
در حال حاضر چه فرصت‌هایی برای سرمایه‌گذاری در شهرک پتروشیمی چابهار وجود دارد؟
ما برای توسعه صنایع پایین‌دست در این شهرک به طور مفصل مطالعه کرده‌ایم. نکته مهم این است که در چابهار عمدتا روی توسعه زنجیره تکمیلی و پایین‌دست تمرکز خواهیم داشت. بنابراین هدف در چابهار این است که خام‌فروشی وجود نداشته باشد و قرار است محصول متانول هم به طور محدود در دو یا سه سال اول صادر شود، اما بعد از آن واحدهایی نظیر الفین‌‌ها، ام.تی.او و سپس واحدهای پایین‌دست پتروشیمی ساخته خواهند شد. بنابراین چابهار اساسا تمرکز کلی خود را در حوزه‌‌های میان و پایین‌دست پتروشیمی قرار داده و بنا نیست در آنجا محصولات خام پتروشیمی صادر کنیم. از این جهت کلیات چابهار متمرکز بر واحدهای میان و پایین‌دست خواهد بود و برای این منظور اراضی شرقی شهرک پتروشیمی که حدود ۵۰۰ هکتار است، برای ساخت و توسعه واحدهای پایین و میاندست پیش‌بینی کرده‌ایم. بر این اساس مطالعه تخصصی در خصوص حدود ۲۰ طرح پایین و میاندست پتروشیمی انجام گرفته است و مطالعات امکان‌سنجی این طرحها نهایی شده و به سرمایه‌گذاران معرفی شده است. جالب است بدانید بیش از ۷۰درصد پهنه ۱۲۰۰ هکتاری شهرک پتروشیمی مکران جهت سرمایه‌گذاری و ساخت مجتمع‌‌های پتروشیمی واگذار شده و بر اساس یکی از مصوبات بازدید جناب آقای دکتر سید ابراهیم رئیسی؛ رئیس‌جمهور محترم در اردیبهشت ماه، ۶۰۰هکتار دیگر در ضلع شمالی شهرک با هدف توسعه گسترده و متوازن زنجیره پایین‌دست پتروشیمی نیز در آینده نزدیک به شهرک پتروشیمی مکران اضافه خواهد شد. در حال حاضر همه ۲۰ طرح پایین و میاندست منتج شده از مطالعات تخصصی ما، به سرمایه‌گذاران واگذار می‌شود.
چه مزیتی در مکران برای تولید محصولات پتروشیمی وجود دارد؟
تفاوت اصلی چابهار نسبت به عسلویه و ماهشهر این است که تمرکز روی زنجیره ارزش‌‌زای پتروشیمی خواهد بود. در ماهشهر و عسلویه محصولات بالادست پتروشیمی مانند الفین و متانول تولید و صادر می‌شود ولی درچابهار برنامه این است که محصولات تولیدی آن تا زنجیره نهایی پایین‌دست شکل بگیرد. بنابراین مزیت اصلی چابهار تمرکز روی پایین‌دست است، مزیت دیگر چابهار به نزدیکی این منطقه به بازارهای هدف برمی‌‌گردد. بازار اصلی محصولات پتروشیمی در چین و هند و شرق آسیا قرار دارد. هزینه حمل محصولات از چابهار به این بازارهای هدف ۱۰ دلار نسبت به عسلویه کمتر است و این موضوع یک مزیت رقابتی ویژه برای چابهار نسبت به دیگر هاب‌‌‌‌های ایران محسوب می‌شود.
سرعت‌گیرهای اصلی روند پیشرفت شهرک پتروشیمی مکران چه مسائلی هستند؟
عمده چالش مربوط به منابع مالی است که با توجه به شرایط فعلی کشور و محدودیت‌های منابع مالی سبب شده که آهنگ حرکت طرحها مطابق برنامه پیش نرود.در کنار این موضوع ما در حوزه بعضی از تکنولوژی و تجهیزات به کشورهای دیگر وابسته هستیم. البته باید متذکر شوم که شرکت‌های داخلی هم طی سال‌های اخیر توانسته‌اند بخش زیادی از این وابستگی را برطرف کنند و در حال حاضر بخش بسیار گسترده‌ای از این تجهیزات در داخل تولید می‌شود اما با این وجود کماکان برخی از تکنولوژی‌‌ها مثل کمپرسورها را از کشورهای دیگر تامین کنیم. با توجه به ارتباط‌هایی که با شرق آسیا و چین داریم شرایط تامین این تکنولوژی‌‌ها از کانال یادشده فراهم آمده؛ موضوعی که باعث شده دغدغه تامین تکنولوژی را تا حد زیادی از بین ببرد. بنابراین می‌توان گفت عمده چالش کنونی ما برای توسعه طرح پتروشیمی چابهار همچنان تامین منابع مالی و عدم‌جذب سرمایه‌گذار خارجی باشد. شبکه بانکی کشور آن میزان توانمندی برای تامین مالی شهرک پتروشیمی را ندارد با اینکه بانک‌ها با این طرح همراهی داشته‌اند اما به دلیل حجم بالای سرمایه‌گذاری به میزان مکفی نبوده است. ما حدود ۱۴ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری تنها برای فاز اول چابهار درنظر گرفته‌ایم، که رقم بسیار بالایی برای شبکه بانکی کشور محسوب می‌شود. این یکی از عواملی است که باعث ایجاد تاخیر نسبت به برنامه زمان‌بندی ما شده است. ولی با این حال مانع جدی نبوده و همچنان پروژه در حال پیشرفت است.
از رقم ۱۴ میلیارد دلار تاکنون چه مقدار تامین شده است؟
تا الان حدود یک و نیم میلیارد دلار سرمایه‌گذاری انجام شده داشته‌ایم و حدود ۱ میلیارد دلار هم تعهد داریم که در مجموع ۵/ ۲میلیارد دلار می‌شود. شستان، گروه باخترو گسترش انرژی پاسارگاد از سرمایه‌گذاران اصلی این طرح هستند.
برای استفاده از نیروهای انسانی بومی در این طرح چه اقداماتی صورت گرفته است؟
اتفاقا ما برای این منظور یک مرکز مهارت‌افزایی در شهرک پتروشیمی مکران راهاندازی کرده‌ایم. این مرکز با هدف افزایش توانمندی و مهارت نیروهای بومی منطقه با همکاری سازمان آموزش فنی‌و‌حرفه‌ای کشور، دوره‌های جوشکاری، لوله‌کشی، برق، آرماتوربندی، فیتر و ریگری، تراشکاری، بتن سازی و... را برگزار می‌کند. این اقدام علاوه بر رفع نیاز نیروی انسانی بومی و متخصص پتروشیمی‌های درحال ساخت، تاثیر مثبتی بر افزایش سطح اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی منطقه خواهد داشت که اصلی‌ترین حوزه مسوولیت اجتماعی شرکت توسعه پتروشیمی نگین مکران است.
