آغاز زندگی مجاز «رپرها» در ایران

گروه فرهنگ و هنر: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در دولت یازدهم بنا را بر همراهی با هنرمندان گذاشته است و قصد دارد موانع متعدد را از میان بردارد. اگرچه مشکلات عمده‌ای در بخش‌های مختلف فرهنگ همچون کتاب، موسیقی، سینما و... وجود دارد و حاشیه‌ها در دوسال گذشته پررنگ‌تر از متن بوده‌اند اما برخی تصمیم‌های مدیران فرهنگی ساختمان بهارستان با استقبال هنرمندان کشور روبه‌رو شده است. در روزهای نخستین روی کار آمدن دولت، حجت‌الله ایوبی، رئیس سازمان سینمایی عزمش را جزم کرد تا مشکل خانه سینما را که میراث دولت قبل بود برطرف کند. زمان چندانی نگذشت و خانه تعطیل شده سینما بازگشایی شد و سینماگران به خانه بازگشتند. گام‌های بعدی ولی به استواری گام اول نبود و سیاست‌های فرهنگی هنوز اهالی فرهنگ را راضی نکرده است و در این میان نویسندگان و موزیسین‌ها توقعات بیشتری دارند. چرا که روند صدور مجوز کتاب‌ اگرچه نسبت به قبل بهتر شده است اما هنوز هم مشکلات زیادی دامنگیر نویسندگان و مترجمان و شاعران فعال کشور است. از سوی دیگر لغو پی‌درپی کنسرت‌ها، فضای کسالت‌باری را برای موزیسین‌ها به وجود آورده است. با این وجود؛ آشکار شدن برخی نشانه‌ها خبر از بهبود وضعیت در عرصه موسیقی می‌دهد. گویا خبرهای خوشی برای رَپِر‌های ایرانی در راه است و‌ طرفداران این سبک موسیقی روزهای قابل تاملی را در پیش خواهند داشت.

به گزارش «ایسنا»، صدور مجوز برای اولین آلبوم رپ فارسی با صدای کاوه عابدین و انتشار تک‌آهنگی با صدای فریدون آسرایی و آرمین زارعی معروف به «AFM۲» مصداقی برای این حرف است.

وقتی همه به روی زمین بیایند

سال‌ها بود که دفتر موسیقی در اعطای مجوز به موسیقی رپ سختگیری زیادی می‌کرد که احتمالا دلیل اصلی آن، رواج ناسزا در این نوع موسیقی بود. موسیقی رپ در دهه ۸۰ مسیری را در پیش گرفت که عموما غیراخلاقی تلقی می‌شد و بیشتر تلاش می‌شد که با این موسیقی مبارزه شود و خیلی وقت‌ها این مبارزه در قالب فیلتر کردن نمود پیدا می‌کرد. البته در این میان نمی‌توان آثار تاثیرگذاری را که در این سبک تولید شدند و اتفاقا پیام اخلاقی برای شنونده داشتند، نادیده گرفت. مثلا وقتی فیلمی خصوصی از یک بازیگر در میان مردم دست به دست می‌شد، یاسر بختیاری معروف به «یاس» تک‌آهنگی منتشر کرد و از مردم خواست از این کار غیراخلاقی دست بکشند و آن فیلم خصوصی را دست به دست نکنند. در سال‌های اخیر تب موسیقی رپ در بین جوانان ایرانی فراگیر شد و مسوولان فرهنگی نمی‌توانستند رشد زیرزمینی این موسیقی را نادیده بگیرند. با روی کار آمدن دولت تدبیر و امید، علی مرادخانی معاون وزیر ارشاد در امور هنری در گفت‌وگویی در سال ۹۲ یکی از اولین چراغ‌ سبزها را نشان داد. او گفت سعی می‌کنیم چیزی به اسم هنر زیرزمینی وجود نداشته باشد که تبدیل به موضوع مجرمانه شود؛ وقتی همه از زیر زمین به روی زمین آمدند، در چارچوب قانون کار می‌کنند.

مرادخانی گفته بود: «بخشی را هر کاری هم بکنید، از منحنی نرمال خارج می‌شوند. در هر صورت ۷۵ درصد اصل منحنی مورد بررسی قرار می‌گیرد و از ۲۵ ‌درصدی که در انتها می‌ماند، باید عبور کنید. شاید اگر بستر مناسبی برای ارائه خوب آثارشان داشته باشند ما نباید مانعی برایش باشیم. شرط و شروط ساده‌ای هم هست که به یکسری اصول کلی پایبند باشند. مثلا در موسیقی شئون اجتماعی را باید رعایت کنید. البته اساسا موضوع نظارت چالش‌برانگیز است و درباره چگونگی آن باید صحبت شود.»

پذیرفتن صورت مساله

بعد از آن حرف‌ها در سال ۱۳۹۳ بود که پیروز ارجمند، مدیرکل دفتر موسیقی از آغاز روند اعطای مجوز به موسیقی رپ تحت عنوان «گفت‌آواز» خبر داد و گفت‌آواز فقط موسیقی‌های دارای چارچوب را دربرمی‌گرفت.

ارجمند بارها در مصاحبه‌هایش تاکید کرده که در دولت به‌دنبال پاک کردن صورت مساله نیستیم و سعی داریم تمام مسائل را با کار کارشناسی حل کنیم. او چندی پیش در گفت‌وگویی درباره تصمیمات لحاظ شده مبنی بر صدور مجوز برای موسیقی رپ در کشور گفت: تاکنون موسیقی رپ در کشور بنا به دلایل مختلف قابلیت رسمی شدن نداشته است، اما باید به این موضوع توجه کرد که هرچند موسیقی رپ پدیده‌ای غربی است؛ ولی قطعه‌های فرهنگی مشترکی در فرهنگ ما وجود دارد. مدیرکل موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی حتی پا را فراتر گذاشته و گفته است این نوع موسیقی ریشه در فرهنگ ایران دارد، ما در فرهنگ‌مان ترتیل‌خوانی، رجزخوانی و بحر طویل‌خوانی داریم و حتی حماسه‌‌سرایان ایرانی که رجزخوانی یا شاهنامه‌‌خوانی می‌کردند نیز به‌ نوعی از موسیقی رپ استفاده کرده‌اند. ارجمند هنگامی که بحث‌ها درباره مجوز‌های آلبوم‌های رپ داغ شده بود وعده داد که رپ‌هایی که در حال حاضر به صورت زیرزمینی در کشور در حال تولید هستند، اگر شرایط مد نظر مرکز موسیقی وزارت ارشاد یعنی مطابقت با فرهنگ اصیل ایرانی را داشته باشند، مجوز رسمی دریافت خواهند کرد.

اولین آلبوم رپ با مجوز ارشاد

حالا وعده مدیرکل دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی رنگ واقعیت گرفته است و اولین آلبوم رپ به بازار آمده است.آلبومی که با مجوز وزارت ارشاد به شکل رسمی منتشر شده و می‌تواند آغازگر راهی متفاوت به‌حساب بیاید. در این مدت، شایعه‌ مجازشدن تعدادی از خوانندگان رپ به گوش می‌رسید و گاهی هم این اخبار رد می‌شد؛ اما رونمایی از آلبوم «فراموشی» با صدای کاوه عابدین و انتشار آن در بازار موسیقی، فضای تازه‌ای در این عرصه ایجاد کرد.

کاوه عابدین خواننده بخش رپ این اثر در مراسم رونمایی از این آلبوم گفت که این اثر محصول ١٠ سال پیش است. زمانی که ما سه دوست در دوران مدرسه بودیم که یکی صدای خوشی داشت و یکی خوب پیانو می‌زد و بنده هم ایده‌ای در سر داشتم. ایده تولید و طراحی آلبوم همان زمان شکل گرفت. او ادامه داد در نگاه اول همه این موسیقی را رپ می‌نامند. این اثر شاید رپ است، شاید هم نیست اما توضیح من این است که ما از موسیقی رپ به یک فضای جدید رسیدیم. فکر نمی‌کنم در موسیقی رپ چنین فضایی وجود داشته باشد. او درباره روند صدور مجوز آلبوم گفت که در ١٠ سال گذشته تقریبا هر دو سال یک‌بار برای صدور مجوز اقدام می‌کرده و خیلی امیدوار بوده؛ تا اینکه اخیرا توانسته مجوز نهایی را دریافت کند بدون اینکه کار ممیزی بخورد.

به نظر می‌رسد با انتشار اولین آلبوم رسمی رپ در ایران وضعیت متفاوتی در عرصه فرهنگی و سیاست‌های مدیریتی ساختمان بهارستان شکل گرفته است.فصلی که می‌توان از آن به‌عنوان آغاز زندگی رسمی رپرها نام برد.چیزی که شاید تا چند سال پیش تصور رسمی شدنش به رویایی در دوردست شبیه بود اما حالا اولین آلبوم رسمی یک گروه رپ به بازار آمده است.