منشأ خاموشی‌های زودرس چیست؟
کسری بی‌سابقه در تولید برق
جدول خاموشی‌های برق پایتخت روز گذشته از راه رسید. حدود دو هفته‌ای است که قطعی‌های پراکنده برق در نقاط مختلف کشور آغاز شده است. البته شرکت توانیر قصد نداشت پیش از شروع فصل تابستان جدول خاموشی را ارائه کند.اما به دلیل کسری بی‌سابقه در تولید برنامه تغییر کرد. طبق گزارش‌های رسیده، روز شنبه در بسیاری از نقاط تهران و استان‌های شمالی کشور خاموشی‌های بیش از ۲ ساعت رخ داده است. براین اساس شرکت توزیع برق تهران، اولین لیست خاموشی‌های پایتخت را اعلام کرد. لیستی که براساس آن خاموشی‌ها بین ساعت ۹ تا ۱۹ شب در بازه دو ساعته بود. پیش‌بینی هم می‌شود در روزها و هفته‌های آتی به دلیل کمبود ۹ هزار مگاواتی برق این روند کماکان ادامه داشته باشد. هرچند وزارت نیرو پیش‌بینی کرده است با اجرای طرح‌های مدیریت مصرف، این کمبود به ۵۵۰۰ تا ۶۰۰۰ مگاوات برسد.
توپ خاموشی در زمین رمز ارزها
در سال جاری با شروع زودهنگام فصل گرما،چالش‌های صنعت برق بیش از پیش نمایان شده است. معضلاتی که از نگاه فعالان بخش‌خصوصی عمدتا به عدم قیمت گذاری واقعی برق و به تبع عدم سرمایه‌گذاری در این بخش برمی‌گردد و از دید مسوولان وزارت صنعت عمدتا ناشی از فعالیت‌های رمز ارزها و حجم بارندگی‌ها است. این روزها مسوولان توانیر دوباره برای پنهان کردن ضعف‌های مدیریتی، توپ خاموشی را در زمین رمز ارزها و بارندگی‌ها انداخته اند. البته در شرایط کنونی که نیروگاه‌های موجود توان تامین برق کافی را ندارند، نیروگاه‌های قدیمی برای فصل گرما آماده نیستند؛ کم آبی هم فعالیت نیروگاه‌های آبی را مختل می‌کند و استخراج غیر مجاز ارز دیجیتال، بیش از پیش به شبکه آسیب می‌زند. پس توقف فعالیت رمز ارزها راهکار موقتی خواهد بود، همان‌طور که راهکارهایی همچون برخورد با ادارات پر مصرف راهکار اصلی نیست. چون وزارت نیرو زمان تامین برق را از دست داده و تا انجام تعمیرات نیروگاه‌های فرسوده، برای کنترل ظرفیت موجود مجبور به اجرای برنامه‌های مقطعی است.
ضرورت واقعی شدن قیمت‌ها
سال‌هاست فعالان بخش خصوصی مهم‌ترین مشکل صنعت برق کشور را واقعی نبودن قیمت‌های آن مطرح می‌کنند اما هنوز قیمت برق از شیوه دستوری خارج نشده است.
حمیدرضا صالحی، رئیس کمیسیون انرژی اتاق ایران با توجه به بروز خاموشی‌های اخیر در واکاوی این موضوع می‌گوید: مهم‌ترین مشکل حوزه برق این است که هنوز قیمت‌ها واقعی نیست. باید همزمان با واقعی شدن قیمت‌ها، مسیر برای سرمایه‌گذاری بخش خصوصی هموار شود .
او معتقد است: قیمت‌گذاری حامل‌های انرژی یکی از ابزارهای اصلاح وضعیت مصرف انرژی بوده است؛ اما بدون نگرش جامع به کلیه عوامل، نمی‌تواند موثر واقع شود؛ از این‌رو باید سرچشمه‌های اتلاف انرژی شناسایی و درنهایت اصلاح شود.
صالحی در ادامه مشکل حوزه انرژی را سرکوب قیمت‌ها، عدم توازن در تولید و مصرف و مشکلات سرمایه‌گذاری می‌خواند و معتقد است: سرکوب قیمت‌ها،عدم توازن در تولید و مصرف و مشکلات سرمایه‌گذاری آثار نامطلوبی روی اقتصاد و جامعه دارد. او در نشستی در اتاق بازرگانی ایران می‌افزاید: تغییر قیمت‌های حامل‌های انرژی باید به‌صورت پلکانی و واقعی انجام شود؛ اتفاق‌هایی که در سال ۱۳۹۸ در حوزه بنزین افتاد، ریشه در همین بی‌توجهی‌ها داشت. محسن طرزطلب، مدیرعامل شرکت مادرتخصصی تولید نیروی برق حرارتی نیز درخصوص کسری حوزه برق و خاموشی‌های این روزها می‌گوید: در سال گذشته به دلیل مشکلات تامین گاز، تعمیرات نیروگاه‌های حرارتی به‌موقع انجام نشد، همچنین مجبور شدیم ۱۴ میلیارد مترمکعب سوخت معادل گازوئیل و مازوت استفاده کنیم که عدد بسیار بالایی است. ما نتوانستیم تعمیرات را به‌موقع انجام دهیم، البته فکر می‌کردیم در اسفندماه و تا اردیبهشت ماه این تعمیرات انجام می‌شود که به دلیل گرما این فرصت هم از دست رفت. از طرفی میزان نزولات جوی نسبت به سال گذشته بین ۳۵ درصد کمتر شده است؛ این به عمق مشکلات دامن زده است.
او ادامه داد: این تاخیر در شروع تعمیرات و تعویق تعمیرات باعث شد ۱۰ هزار مگاوات کمبود برق داشته باشیم و مشکلات بیش از پیش شود. الان به‌دنبال این هستیم که تعمیرات واحدهای نیروگاهی را پیگیری کنیم، چون به دلیل کسری سوخت و کمبود سوخت در دو ماه گذشته از ظرفیت نیروگاه‌ها استفاده شده و ممکن است اگر مشکلات برطرف نشود، روزهای خاموشی بیشتر شود. ولی تمام تلاش ما این است که واحدهای حرارتی که طبق برنامه خارج از مدار هستند، وارد مدار شوند.
او ادامه داد: عدم تعادل در بحث سرمایه‌گذاری باعث مشکلاتی شده که امیدواریم این مشکلات برطرف شود. در این موضوع تحریم‌ها باعث شده که سرمایه خارجی هم جذب نشود و امیدواریم این مشکلات برطرف شود؛ البته نیروگاه غرب کارون و آل.ان.جی وارد مدار می‌شود که این مشکلات را حل خواهد کرد.
با این حال مصطفی رجبی‌مشهدی، سخنگوی صنعت برق اعلام می‌کند: یکی از مهم‌ترین دلایل قطعی‌های گسترده، شیوع استخراج غیرمجاز ارز دیجیتال است. حتی تجهیزات صنعت برق نیز به دلیل این مصارف غیرمجاز که بار زیادی را به شبکه تحمیل کرده‌اند، در معرض آسیب هستند.
به گفته رجبی‌مشهدی هم‌اکنون مصرف برق مراکز استخراج رمز ارز که به صورت مجاز فعالیت می‌کنند به ۳۰۰ مگاوات می‌رسد، درنتیجه از روز شنبه اول خرداد به منظور حفظ تعادل و پایداری شبکه برق، برق آنها در ساعات اوج مصرف قطع می‌شود. او می‌افزاید: میزان خاموشی‌های پراکنده برق ارتباط مستقیمی با میزان مصرف دارد، اگر در این روزها شاهد افزایش قطعی‌های پراکنده برق در نقاط مختلف کشور هستیم به این دلیل است که با رشد عجیب ۸۵۰۰مگاواتی مصرف نسبت به زمان مشابه سال گذشته مواجهیم.
سخنگوی صنعت برق تصریح می‌کند: ناترازی تولید و مصرف برق در شبکه در این روزها ۸۵۰۰ تا ۹۰۰۰ مگاوات است. او ادامه می‌دهد: اگر در تیر و مرداد هوا گرم‌تر از روزهای جاری شود و مصرف مردم نیز افزایش یابد، شرایط سخت‌تر خواهد شد. بر همین اساس نیز از روز شنبه یکم خرداد ماه، برنامه‌های مدیریت مصرف را برای مشترکان بزرگ آغاز کردیم و اکنون در حال جمع‌آوری مراکز استخراج غیرمجاز رمز ارز هستیم.
رجبی‌مشهدی ادامه می‌دهد: از سال گذشته شرایط معرفی مراکز استخراج غیرمجاز ارزهای دیجیتال را برای مردم فراهم کردیم.
مدیرعامل شرکت تولید، انتقال و توزیع نیروی برق ایران نیز درباره خاموشی‌ها می‌گوید: وقوع خشکسالی و کاهش بارش‌ها در سال آبی جاری (مهر۱۳۹۹ تا پایان شهریور۱۴۰۰) سبب افزایش مصرف برق طی دو ماه اخیر شده است، رشد ۲۰درصدی مصرف برق در دو ماه اخیر بی‌سابقه است.
به گفته محمدحسن متولی‌زاده، خشکسالی از یک‌سو، سبب زودتر وارد مدار شدن چاه‌های کشاورزی شده و از سوی دیگر، افزایش دمای هوا سبب زودتر وارد مدار شدن وسایل سرمایشی شده که همین عوامل رشد ۲۰ درصدی مصرف برق را رقم زده است. مدیرعامل توانیر می‌افزاید: همزمان با این موضوع و به دلیل کاهش بارش، موجودی آب سدها کاهش یافته که همین امر سبب کم‌شدن ۵۰درصدی تولیدبرق از نیروگاه‌های برق‌آبی شده است.
وی ادامه داد: همه این عوامل سبب برهم خوردن تعادل عرضه و تقاضای برق‌شده بنابراین از مردم درخواست کرده‌ایم امسال زودتر همکاری خود با صنعت برق را انجام داده و مدیریت مصرف داشته باشند.
انشعاب ۲۲ مشترک بزرگ اداری قطع شد
همزمان با افزایش کم‌سابقه بار شبکه توزیع برق پایتخت و به‌دنبال اخطار به دستگاه‌های اجرایی، روز گذشته برق ۲۲ مشترک بزرگ اداری در تهران که مصرف برق خود را طبق دستورالعمل‌های ابلاغی کاهش نداده بودند، قطع شد. روز شنبه نیز برق ۵ مشترک بزرگ اداری قطع شده بود.
حمیدرضا منصوری، معاون بهره‌برداری و دیسپاچینگ شرکت توزیع نیروی برق تهران بزرگ در این‌خصوص می‌گوید: با توجه به اینکه در دو روز گذشته مصرف برق در سطح کشور و پایتخت افزایش قابل‌ملاحظه‌ای داشته است و به‌دنبال هشدارهای مکرر به ادارات و دستگاه‌های اجرایی مبنی‌بر ضرورت کاهش حداقل ۵۰درصدی مصرف برق نسبت به زمان مشابه سال گذشته، روز یکشنبه اشتراک ۲۲ اداره بزرگ پرمصرف در تهران قطع شد. روز شنبه نیز برق یک وزارتخانه و سه دستگاه اجرایی بزرگ تهران قطع شد و با ادامه شرایط فعلی، در صورت عدم‌همراهی مشترکان اداری، بدون کوچک‌ترین اغماضی برق پرمصرف‌ها قطع خواهد شد.
