چرا تقاضا برای اوراق دولتی کاهش یافته است؟
راهکار جذاب‌سازی حراج اوراق
جزئیات فروش اوراق دولتی در هفته بیست و یکم
آمارهای بانک‌مرکزی از جزئیات فروش اوراق دولتی نشان می‌دهد در هفته پایانی مهرماه، در مجموع ۵/ ۳۹ میلیارد تومان اوراق دولتی به فروش رسیده است. نکته قابل‌توجه در این هفته عدم‌ثبت سفارش تقاضا از سوی بانک‌ها برای اوراق دولتی بوده است. در واقع برای سومین بار در طول پنج ماه عرضه اوراق دولتی است که بانک‌ها تمایلی برای ثبت تقاضای خود نشان نداده‌اند. اولین بار در ۴ شهریورماه این اتفاق رخ داد. دو بار دیگر در مهرماه بوده که بدترین عملکرد از نظر فروش اوراق دولتی را ثبت کرده است؛ یک بار در ۱۶ مهرماه و دیگری در ۲۹ مهرماه. از سوی دیگر در مهرماه غیر از حراج ۱۶ مهرماه که هیچ فروشی صورت نگرفت، در ۲۹ مهرماه نیز کمترین مقدار فروش اوراق دولتی در کل ۲۱ هفته ثبت شد. براساس گزارش بانک‌مرکزی، در هفته بیست و یکم، ۳/ ۲۹ میلیارد تومان اوراق سه ساله اراد۴۹ و ۲/ ۱۰ میلیارد تومان اوراق سه ساله اراد۵۳ به فروش رسیده است. نرخ سود این اوراق در سررسید نیز ۲۱ درصد بوده است. در واقع نرخ سود این اوراق به نسبت هفته‌های قبلی تغییری نداشته است.
گزارش ۵ ماه فروش اوراق دولتی
بررسی‌ها نشان می‌دهد در مدت پنج ماه فروش اوراق دولتی، در مجموع ۵/ ۷۱ هزار میلیارد تومان اوراق دولتی به فروش رسیده است. آمارها نشان می‌دهد در سه حراج اوراق دولتی که در خردادماه انجام شده در مجموع ۹/ ۱۰ هزار میلیارد تومان اوراق دولتی به فروش رسیده که همه تقاضای اوراق از سوی بانک‌ها و موسسات مالی اعتباری بوده است اما در تیرماه در مجموع ۵/ ۳۱ هزار میلیارد تومان اوراق به فروش رسیده که از این میزان حدود ۶/ ۶ هزار میلیارد تومان آن در بورس به فروش رسیده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در تیرماه بیشترین فروش اوراق دولتی رخ داده است. در مرداد نیز در مجموع ۷/ ۱۴ هزار میلیارد تومان اوراق دولتی به فروش رسیده است. در مرداد ماه حدود ۱۰ هزار میلیارد آن در بورس و مابقی توسط بانک‌ها خریداری شده است. در شهریور نیز حدود ۶/ ۱۲ هزار میلیارد تومان اوراق دولتی به فروش رسیده که از این میزان حدود ۷ هزار میلیارد تومان آن در بورس و ۶/ ۵ هزار میلیارد تومان آن با عملیات حراج اوراق دولتی و توسط بانک‌ها و موسسات مالی خریداری شده است اما در مهرماه کمترین مقدار خرید اوراق دولتی رقم خورد. در یکی از حراج‌ها که در ۱۶ مهرماه رقم خورد هیچ اوراقی به فروش نرسید. در مابقی هفته‌ها نیز در مجموع ۷/ ۱ هزار میلیارد تومان اوراق به فروش رسیده است. در این ماه در مجموع ۶۴۰ میلیارد تومان از اوراق در بورس عرضه شده و ۱/ ۱ هزار میلیارد تومان آن توسط بانک‌ها خریداری شده است.
دومین هفته موفق عملیات بازار باز
براساس گزارش بانک‌مرکزی، در هفته جاری دو بانک ۵ سفارش فروش اوراق بدهی را ثبت کردند که با توجه به پیش‌بینی بانک‌مرکزی از کمبود نقدینگی در بازار بین‌بانکی و همچنین فاصله گرفتن نرخ سود موزون بازار از نرخ سود هدف، بانک‌مرکزی اوراق پیشنهادی را در مجموع به ارزش ۲۰۰ میلیارد تومان خریداری کرد. در هفته گذشته نیز بانک‌مرکزی برای کنترل بازار بین‌بانکی حدود ۵/ ۴۹ میلیارد تومان اوراق دولتی دو بانک را خریداری کرده بود. در توضیحات این گزارش آمده است بانک‌مرکزی در چارچوب مدیریت نقدینگی مورد نیاز بازار بین‌بانکی ریالی، عملیات بازار باز را به‌صورت هفتگی اجرا می‌کند. موضع این بانک (خرید یا فروش اوراق بدهی دولتی) براساس پیش‌بینی وضعیت نقدینگی در بازار بین‌بانکی و با هدف کاهش نوسانات نرخ بازار بین‌بانکی حول نرخ هدف، از طریق انتشار اطلاعیه در سامانه بازار بین‌بانکی اعلام خواهد شد.
چرا اوراق دولتی در مهرماه خریدار نداشت؟
بررسی‌ها نشان می‌دهد به‌رغم عملکرد قابل قبول فروش اوراق دولتی تا پایان شهریورماه، در مهرماه کمترین میزان فروش اوراق دولتی رقم خورده است. گفته شده یکی از دلایل کاهش فروش اوراق در این ماه، عدم‌جذابیت نرخ سود این اوراق بوده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد در مدت پنج ماه از فروش این اوراق نرخ اوراق یکساله تا ۱۹ درصد، نرخ اوراق دو ساله ۲۰ درصد و نرخ اوراق سه ساله تا ۲۱ درصد رشد داشته است. اما به‌نظر می‌رسد این نرخ سودها از جذابیت کافی برخوردار نیستند؛ زیرا به مرور تقاضای بانک‌ها برای خرید این اوراق کاهش داشته است. در هفته بیست و یکم که ثبت‌سفارشی از سوی بانک‌ها ثبت نشده است. از سوی دیگر در هفته نوزدهم حراج، بازار فرابورس با اختلال همراه بوده است. در نتیجه یکی از دلایل عدم‌فروش اوراق دولتی در بورس را مشکل این بازار اعلام کرده‌اند. پیش از این بسیاری از کارشناسان ساعت کاری محدود فرابورس را یکی از مشکلات این بازار اعلام می‌کردند زیرا بانک‌ها اغلب پس از ساعت کاری یعنی حدود ۵ تا ۷ شب کمبود نقدینگی خود را محاسبه می‌کنند و به‌دنبال تامین مالی هستند، در حالی‌که بازار فرابورس اصولا تا ساعت یک بعدازظهر باز است و پس از آن به‌صورت غیرفعال درمی‌آید. از سوی دیگر لازم است که این اوراق دولتی که یکی از معتبر‌ترین وثیقه‌های بازار به شمار می‌آیند در بازار ثانویه به راحتی خرید و فروش شوند. البته بانک‌مرکزی اخیرا در فرآیند بازار باز از خرید این اوراق استقبال کرده است. در هفته گذشته عملیات ریپو نیز کلید خورد که آن نیز چراغ سبز خرید و فروش این اوراق را به بانک‌ها نشان داد. به‌نظر می‌رسد رفتار فعالانه بانک‌مرکزی در بازار باز به رونق خرید و فروش این اوراق در هفته‌های آتی کمک کند.
