قمار آل سعود

محمد بازی روزنامه نگار آمریکایی-لبنانی در اوت ۱۹۷۳، انور سادات، رئیس‌جمهوری وقت مصر به‌طور مخفیانه به ریاض سفر کرد و جلسه‌ای را با سران سعودی و فیصل، شاه عربستان داشت. انور سادات در پی آماده کردن کشورش برای جنگ با اسرائیل بود و برای همین منظور نیاز به قوی‌ترین اسلحه سعودی‌ها یعنی نفت داشت. تا آن زمان فیصل نسبت به اینکه از نفت به عنوان یک اسلحه استفاده کند بی‌میل بود. اما آنچنان که در اکتبر ۱۹۷۳، جنگ مصر و رژیم اسرائیل آشکار شد، تولیدکنندگان عربی نفت، قیمت‌ها را افزایش و تولید را کاهش دادند و رژیم اسرائیل و ایالات‌متحده را به دلیل حمایت از این رژیم مورد تحریم نفتی قرار دادند. بدون حضور عربستان سعودی، تحریم نفتی به جایی نمی‌رسید. امروز نیز عربستان سعودی دوباره به فکر استفاده از این اسلحه افتاده است. اما این‌بار به جای اینکه قیمت‌ها را بالا ببرد، تصمیم گرفته قیمت آن را پایین بیاورد. در حقیقت از ماه ژوئن به دلیل اینکه عربستان سعودی حاضر نشد تولید نفت خود را کاهش دهد، قیمت نفت روندی نزولی به خود گرفته است. در این راستا عربستان که ریاست اوپک را در دست دارد در ۲۷ نوامبر در آخرین جلسه این کارتل نفتی، اوپک، مخالف کاهش تولید نفت شد.

نتایجی که از تصمیمات عربستان سعودی حاصل شده، تقریبا غیرممکن است که پس از دو سال ثبات قیمت نفت در بازارهای جهانی نادیده گرفته شود: قیمت نفت ابتدا در حول و حوش ۱۰۵ تا ۱۱۰ دلار می‌چرخید و سپس قیمت نفت به ۱۱۲ دلار رسید و اینک این رقم به زیر ۶۰ دلار سقوط کرده است. نیکلاس مادورو، رئیس‌جمهوری ونزوئلا، پس از سقوط قیمت نفت از جامعه جهانی سوال کرد که چه شده متحدان آمریکا به‌دنبال پایین آوردن قیمت نفت هستند و سپس خودش پاسخ می‌دهد؛ ضربه به روسیه هدف اصلی آنها است. هر چند بخشی از صحبت‌های وی درست است اما عربستان به دنبال قماری پیچیده‌تر است. پادشاه عربستان سعودی دو هدف را دنبال می‌کند، ابتدا به دنبال این است که نفت شیل را از دور خارج کند. شیل آمریکایی به دلیل هزینه تولید بالا، نمی‌تواند در چنین شرایطی صرفه اقتصادی برای تولید داشته باشد. عربستان سعودی همچنین قصد دارد با این روش روسیه و ایران را که دو متحد هم هستند تحت فشار قرار دهد. ایران و روسیه با عربستان سعودی بر سر بحران سوریه اختلاف‌نظر دارند. پس از سقوط رژیم صدام حسین در سال ۲۰۰۳، مصر، عربستان سعودی و سایر کشورهای عرب خلیج‌فارس از نفوذ ایران در منطقه به هراس افتادند. روسیه و ایران برای تامین بودجه خود نیاز دارند تا قیمت نفت در حول و حوش ۱۰۰ دلار به بالا قرار بگیرد. عربستان سعودی فعلا می‌تواند خود را با توجه به ذخایر ارزی‌اش از مصیبت‌های پایین آمدن قیمت نفت به‌دور نگه دارد. این کشور در حال حاضر نزدیک به ۷۵۰ میلیارد دلار ذخیره خارجی دارد.

با این وجود عربستان سعودی همچنان بازی خطرناکی را دنبال می‌کند. ایران و روسیه هرگز به‌دلیل مسائل اقتصادی در سیاست‌های خارجی خود تغییر مسیر نخواهند داد. بدتر اینکه سیاست‌های عربستان سعودی نتیجه معکوس خواهد داشت و نفوذ عربستان را در خاورمیانه کاهش خواهد داد. شاید عربستان سعودی در کوتاه مدت نتیجه‌ اندکی به دست آورد اما این سیاست باعث خواهد شد جدایی‌طلبان در منطقه خاورمیانه تقویت شوند و کنترل منطقه از دست همه خارج شود.