بازگشت داعش به واحد پول قرن هفتم

محمدحسین باقی: آنها پرچم خود را به اهتزاز در آورده، دادگاه‌ها و وزارتخانه‌های خاص خود را شکل داده، پاسپورت صادر کرده و پلاک‌هایی برای خودروها هم صادر کرده‌اند. اکنون اما رهبران داعش در پی ابداعی جدید و شوکه‌کننده هستند. آنها این بار در صددند تا واحد پول خاص خود را برقرار کنند. داعش در بیانیه‌ای که روز پنج‌شنبه منتشر کرد ضمن اعلام رهایی از «نظام اقتصادی شیطان محور جهانی» و «نظام مالی دیکتاتوری جهانی» افزود که سکه‌های طلا، نقره و مس ضرب خواهد کرد؛ سکه‌هایی شبیه به دوران خلافت در قرن هفتم هجری. این بیانیه افزود: این سکه‌ها دارای وزن و عیار استاندارد بوده و در سرزمین‌های تحت کنترل داعش مورد استفاده خواهد بود. داعش در بیانیه خود آورده «این اقدام کاملا الهی است و مسلمانان را از «نظام اقتصادی جهانی که تکیه گاهش شیطان است» رها خواهد کرد. «جیمی گورول»، مقام سابق وزارت خزانه‌داری آمریکا می‌گوید: «داعش بر خلاف خلف خود القاعده که پول را عمدتا از منابع بیرونی به دست می‌آورد، به لحاظ مالی خودمحور است و این وجه ممیزه آن با القاعده است.» این مقام آمریکایی می‌گوید: «داعش ثروتمندترین گروه تروریستی در جهان است. اینکه آنها با این پول‌ها چه می‌خواهند بکنند هنوز معلوم نیست.» گورول در مصاحبه با سی‌ان‌ان می‌گوید: «مشکل این است که شما نمی‌توانید این پول را در جعبه کفش قرار داده و زیر سرتان بگذارید. باید وارد نظام مالی شوید. به نظرم خزانه‌داری باید بر بانک‌ها (به‌ویژه در قطر و کویت) متمرکز شود.» اطلاعات بیشتر در مورد زمان دقیق در چرخه قرار گرفتن این سکه‌ها و چگونگی ضرب آنها اعلام نشده و این سوال همچنان باقی است: آیا این گروه می‌تواند به راستی یک واحد پول مختص به خود به وجود آورد؟ بسیاری از مورخان پول و سایر کارشناسان می‌گویند این امر غیرممکن است و این مساله را پروپاگاندای داعش برای تقویت مشروعیت خودخوانده‌اش اعلام کردند. این کارشناسان می‌گویند مشکلاتی عملی در مسیر آنان برای ضرب پول وجود خواهد داشت و این پول در جاهای دیگر مورد تمسخر قرار خواهد گرفت و به شدت ظرفیت این گروه برای خرید و فروش کالاها و خدمات را محدود خواهد کرد. «دیوید.ال.فیلیپس»، مشاور سابق سازمان ملل و وزارت خارجه که اکنون در موسسه دانشگاهی کلمبیا برای مطالعه حقوق بشر فعالیت می‌کند، می‌گوید: «کدام بانک مرکزی قرار است سکه‌های داعشی را بپذیرد؟این سکه‌ها همچون الماسی خونین است. هیچ موسسه مالی معتبری این پول را نمی‌پذیرد.» برخی می‌پرسند چگونه داعش- با سود به دست آمده از فروش قاچاق نفت، پول به دست آمده از باج گرفتن از گروگان‌ها و دزدی- توانسته پول و نقره برای تولید سکه جهت در چرخه قرار گرفتن انبوه آن به دست آورد. برخی دیگر می‌گویند ضرب چنین سکه‌هایی در منطقه‌ای جنگی اساسا محل تردید بوده و مشکل‌ساز است.

برخی دیگر می‌گویند گیج‌کننده‌تر، این ادعای داعش است که این سکه‌ها متاثر از دلار و سایر ارزهای غالب در سیستم بین‌المللی نخواهد بود. ارزش طلا در نقطه مخالف دلار است که به تازگی بالا رفته است. «استیو.اچ.هانک» متخصص پول در دانشگاه جان هاپکینز می‌گوید: «البته این حرفی پوچ است. قدرت خرید طلا در بازار جهانی تعیین می‌شود و هیچ ربطی به داعش ندارد.» برخی اقتصاددانان می‌گویند در اشتیاق داعش برای استفاده از طلا به‌عنوان پول «چیزی» نهفته است. گویا داعشی‌ها آن را به‌عنوان درآمد بالقوه جدیدی برای قاچاق و دزدی می‌نگرند. این کارشناسان خاطر نشان می‌کنند از آنجا که اخذ سود براساس تفسیر سفت و سخت داعش از قوانین اسلامی ممنوع است، طلا به‌عنوان سرمایه‌گذاری غیربهره‌ای می‌تواند راهی ایده‌آل داعش به منظورداد و ستد و جمع ثروت باشد. طلا با افت و خیزها و بالا و پایین شدن‌هایش مدت‌های مدید است به خاطر حفظ و تداوم ارزشش بسیار ارزشمند بوده و اهمیت جهانی‌اش به‌عنوان گزینه‌ای ایمنی‌بخش در برابر پول کاغذی به ویژه در زمان‌های حساس مورد پذیرش بوده است. بانک‌های بزرگ و مهم جهان همگی ذخایر عظیمی از شمش طلا دارند. در تاریخ پول، سکه‌های طلا و سایر فلزهای ارزشمند که اولین بار در ۵۰۰ قبل از میلاد در چرخه قرار گرفت، پیش از معرفی پول کاغذی تا حدود ۱۳۰۰ سال متداول بود. «جیمز. جی. ریکاردز»- وکیل و اقتصاددان، مفسر اقتصادی و نویسنده «مرگ پول: فروپاشی آینده نظام بین‌المللی پول» به ویژه پس از بحران مالی سال ۲۰۰۸ - می‌گوید: «هیچ جایی در جهان نیست که طلا را نپذیرد.» آقای ریکاردز می‌گوید گروه‌هایی مانند داعش که از روش‌های بانکداری مرسوم جداست، از سکه‌های خرد و سایر ارزهای خرد برای انتقال ثروت در مرزها استفاده می‌کنند. او می‌گوید: «روش دیگر آنها طلاست.ما همیشه از طلا به‌عنوان بخشی از ماتریکس تهدید صحبت کرده‌ایم. دیدن چنین رویدادی شگفتی‌آور نیست.» عنصر مهم‌تر پول داعش همانا نمادین بودنش است. او ‌می‌افزاید: «آنها پول تولید می‌کنند. پول از سوی دولت‌ها تولید می‌شود. بنابراین، این مساله بهانه دولت شدن را به آنها می‌دهد.»