استقبال سرد پوتین از اوباما

گروه بین‌الملل- اختلاف نظر در مورد واکنش نسبت به کاربرد سلاح شیمیایی در سوریه نتیجه اجلاس رهبران گروه ٢٠ را به مخاطره انداخته است. اختلاف بر سر سوریه نتیجه اجلاس گروه ٢٠ را به مخاطره انداخت

ابرهای سیاه دمشق بر فراز سن‌پترزبورگ

روز جمعه، دومین روز از اجلاس رهبران کشورهای گروه ٢٠ در شهر سن پترزبورگ در روسیه برگزار شد در شرایطی که دستور کار اجلاس برای حل مشکلات اقتصاد جهانی تحت‌الشعاع اختلاف نظر بر سر جنگ داخلی سوریه قرار گرفت.

به گزارش بی‌بی‌سی، در این اجلاس، رهبران و مقامات ارشد آمریکا، آلمان، استرالیا، ایتالیا، بریتانیا، ژاپن، فرانسه، کانادا، کره جنوبی، روسیه، چین، آرژانتین، آفریقای جنوبی، اندونزی، برزیل، ترکیه، عربستان سعودی، مکزیک، هند و اتحادیه اروپا به میزبانی روسیه شرکت داشتند و دستور کار اصلی آن، بررسی برخی از مسائل اقتصادی و مالی بین‌المللی بود.

با این همه، موضع‌گیری متفاوت شرکت‌کنندگان اصلی، به خصوص آمریکا و روسیه بر سر موضوع کاربرد سلاح شیمیایی در جنگ داخلی سوریه باعث شده است که بخش عمده‌ای از گفت‌وگوهای جانبی اجلاس به این موضوع اختصاص یابد و اختلاف نظر موجود، به وضوح باعث سردی فضای اجلاس شود.

چنین گردهمایی‌هایی معمولا علاوه بر نشست‌های عمومی برای بررسی دستور کار اعلام شده، فرصت مناسبی را هم برای مذاکرات خصوصی در اختیار رهبران کشورهای بزرگ جهان قرار می‌دهد تا روابط دوجانبه و بین‌المللی را مورد بررسی قرار دهند و به توافق‌هایی دست یابند. در اجلاس سن پترزبورگ، بخش عمده‌ای از چنین مذاکراتی به مساله سوریه اختصاص یافت در حالی‌که به نظر نمی‌رسد که مواضع دو طرف تغییر چندانی یافته باشد. همچنین، دولت آمریکا در واکنش به تصمیم روسیه در اعطای پناهندگی به ادوارد اسنودن، افشاگر اطلاعاتی آمریکایی، از پیش اعلام کرده بود که باراک اوباما، رییس جمهوری، برنامه ملاقات و گفت‌وگوی خصوصی با رییس جمهوری روسیه را لغو کرده است. بحران شیمیایی سوریه روابط دوجانبه را حتی سردتر هم کرده است. ایالات متحده مدعی است که حکومت بشار اسد، رییس‌جمهوری سوریه، علیه مردم آن کشور سلاح شیمیایی به کار برده و جامعه جهانی، در اعمال اراده بین‌المللی در جلوگیری از کاربرد چنین تسلیحاتی، ملزم به مجازات این حکومت است. مقامات آمریکایی ادعا کرده‌اند به دلیل آنکه روسیه مانع از صدور مجوز شورای امنیت برای اقدام در این زمینه می‌شود، کشورهای دیگر باید تعهد خود را در این زمینه در نظر بگیرند و بدون مجوز شورا، وارد عمل شوند.

دولت روسیه با وجود اینکه کاربرد سلاح شیمیایی در سوریه را مردود ندانسته، اما موضع اعلام شده دولت بشار اسد را پذیرفته و حمله شیمیایی به حومه دمشق را به نیروهای مخالف نسبت داده است. مقامات روسی گفته‌اند که شواهد ارائه شده توسط ایالات متحده و برخی دیگر از کشورهای غربی مسوولیت حکومت سوریه را اثبات نمی‌کند و تاکید داشته‌اند که اقدام نظامی بدون مجوز شورای امنیت، از لحاظ حقوق بین‌الملل، غیرقانونی است.

علاوه بر روسیه، دولت چین نیز با دخالت نظامی در سوریه مخالفت کرده و به خصوص نگران تاثیر چنین عملیاتی بر بهای نفت خام است.

تلاش «جزیره کوچک»

در اجلاس سن پترزبورگ، فرانسه، بریتانیا و کانادا و همچنین دو کشور مسلمان ترکیه و عربستان سعودی، مشخصا از موضع ایالات متحده حمایت کرده‌اند. برخی دیگر از شرکت‌کنندگان، ضمن همسویی در محکومیت حکومت سوریه، عملیات نظامی را مناسب ندانسته‌اند یا حمایت خود را از چنین عملیاتی به صدور مجوز شورای امنیت مشروط کرده‌اند. تعدادی از این کشورها، به خصوص ژاپن و کره جنوبی، نگران تاثیر جنگ بر شرایط اقتصادی جهان هستند.

در روزهای اخیر، دولت‌های آمریکا و فرانسه اقداماتی را جهت زمینه سازی انجام عملیات نظامی در سوریه به جریان انداختند و رهبران این کشورها به تلاش برای قانع کردن افکار عمومی داخلی و بین‌المللی در مورد لزوم چنین عملیاتی دست زده‌اند. به گزارش «ایسنا»، روز چهارشنبه کمیته روابط خارجی سنای آمریکا با ۱۰ رای موافق و هفت رای مخالف به استفاده از حمله نظامی در سوریه رای مثبت داد، اما این کمیته قرار است پیش از توافق کامل بر انجام هر نوع حمله نظامی علیه سوریه به بررسی دقیق آن بپردازد.

در ضمن برخی تحلیلگران بر این باورند که انتظار نمی‌رود مجلس نمایندگان آمریکا تا هفته آینده رای‌گیری کند و احتمال می‌رود که کنگره آمریکا تحت کنترل جمهوری‌خواهان به حمله نظامی علیه سوریه رای منفی دهد.

تلاش‌ برای متقاعد ساختن افکار عمومی از کمک و حمایت سیاسی دولت بریتانیا هم برخوردار بوده است هر چند به دلیل رای منفی پارلمان به خواست دیوید کامرون، نخست وزیر، برای کسب مجوز مشارکت در عملیات نظامی علیه سوریه، این کشور نمی‌تواند در عملیات نظامی شرکت کند. برخی از ناظران بریتانیایی گفته‌اند که تصمیم پارلمان بریتانیا باعث تضعیف موقعیت کامرون در صحنه بین‌المللی و به خصوص در اجلاس سن‌پترزبورگ شده هر چند وی کوشیده است همچنان چهره‌ای فعال در این زمینه به نظر برسد.

روز پنج‌شنبه، خبرگزاری‌ها گزارش کردند که یکی از دستیاران رییس جمهوری روسیه در واکنش به تلاش دیوید کامرون برای جلب حمایت اجلاس به تنبیه حکومت سوریه، گفت: بریتانیا «یک جزیره کوچک است که کسی هم به آن اهمیتی نمی‌دهد.» یک مقام دفتر نخست وزیر بریتانیا در واکنش به این سخنان گفته است که اظهارات مقام روسی «نشان می‌دهد چگونه یک جزیره کوچک با مردمی بزرگ می‌تواند در جهان تاثیرگذار باشد.» نخست وزیر بریتانیا در حاشیه اجلاس با رییس‌جمهوری روسیه گفت‌وگو کرد و به گفته سخنگوی پوتین، دو طرف تاکید کردند که «به تلاش مجدانه برای گسترش همکاری دوجانبه در مورد مسائل گوناگون ادامه خواهند داد.» وی گفته است که رهبران دو کشور «بار دیگر به تبادل نظر درباره وضعیت سوریه پرداختند.» این در شرایطی است که دیدار باراک اوباما و ولادیمیر پوتین که قرار بود پیش از نشست سران گروه ۲۰ صورت گیرد توسط رییس جمهوری آمریکا لغو شد.

روز چهارشنبه ولادیمیر پوتین گفت لغو این دیدار «فاجعه» نیست. وی هرگونه برخورد شخصی نامناسب با باراک اوباما را نفی کرد.

ولادیمیر پوتین گفت: «پرزیدنت اوباما با تضمین برقراری رابطه خوشایند با روسیه از طرف مردم آمریکا انتخاب نشد. خادم شما هم رای مردم روسیه را برای آن به دست نیاورد که کسی از او خوشش بیاید. ما کار می‌کنیم و بر سر موضوعات مختلف بحث می‌کنیم. انسان هستیم، بعضی اوقات از هم دلخور می‌شویم. ولی باید بار دیگر تکرار کنم منافع دوجانبه، زمینه خوبی برای جست‌وجوی تصمیمات مشترک است.» در چنین شرایطی، دیروز و در حاشیه اجلاس گروه بیست سرگئی ایوانف، رییس کارکنان کاخ کرملین اتهامی را که چاک هیگل، وزیر دفاع آمریکا به روسیه وارد کرده است اتهامی کاملا بی ربط خواند.

وی گفت: «ابتدا شنیدم که پنتاگون گفته است که روسیه سلاح‌های شیمیایی در اختیار سوریه قرار داده است. بعد چاک هیگل سخنان خود را تصحیح کرد و گفت که منظورش سلاح‌های شیمیایی نبوده است، بلکه امکانات تولید و توسعه آنها بوده است. پوزش مرا بپذیرید اگر از کوره در می‌روم، اما چنین سخنانی کاملا بی‌ربط و بیجاست.»

همزمان کاترین اشتون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا که در نشست وزیران دفاع کشورهای اروپایی در ویلنیوس لیتوانی حضور داشت گفت: «کسی منکر این نیست که حمله شیمیایی صورت گرفته است. با مقامات کشورهای مختلفی گفت‌وگو داشته‌ام. برخی از آنها در اینکه چه کسی مرتکب جنایت شده است موضع متفاوتی دارند، اما هیچ کسی اصل جنایت را کتمان نمی‌کند.» این موضوع در شرایطی مطرح می‌شود که دولت سوریه بارها تاکید کرده است که استفاده از سلاح‌های شیمیایی توسط مخالفان دولت اسد صورت گرفته است.

فرار مالیاتی، موضوع دیگر اجلاس

اگرچه سایه جنگ سوریه بر اجلاس سران گروه بیست در سن پترزبورگ روسیه سنگینی کرد، اما مسائل اقتصادی و از جمله مبارزه با فرار مالیاتی یکی از دستورهای اصلی کار این نشست دو روزه بود. به گزارش یورونیوز برملا شدن خروج مبالغ هنگفت پول از کشورهای صنعتی و پیشرفته به بهشت‌های مالیاتی و حتی تمایل سیاستمداران و هنرمندان برای بهره بردن از نظام مالیاتی کمتر سختگیرانه در سال‌های اخیر، کشورهای گروه بیست را به چاره‌‌جویی وا داشته است. جیمز فرینی، خبرنگار یورونیوز که در سن پترزبورگ حضور داشت می‌گوید: « برای مدت‌های طولانی در جهان تجارت اینطور استدلال می‌شد که فقط سهامداران اولیه هستند که سود خود را به خارج منتقل می‌کنند و از معافیت‌های مالیاتی بهره‌مند می‌شوند. اما با کسری بالای بودجه دولت‌ها، اقتصادهای پیشرفته در پی بهبود منابع درآمدی دولتند و متقاعد شده‌اند که دیگر وقت مبارزه با فرار مالیاتی رسیده است.» اما آیا محدود کردن انتقال پول از کشورهای صنعتی به بهشت‌های مالیاتی مخالف اصل رقابت آزاد در اقتصاد است؟

پاسکال سنت امانس، رییس بخش مالیاتی سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه در پاسخ به این سوال می‌گوید: « مساله این است که شما به رقابت عادلانه نیاز دارید. به سیستمی احتیاج ندارید که با قوانین مالیاتیش بازی کنید و هیچ جایی هم مالیاتی پرداخت نکنید. چون که فعالیت‌های اقتصادی شما مشمول قوانین محلی نمی‌شود که در آن هیچ عملی انجام نداده‌اید. این کار رقابت سالم نیست. این عمل نه برای رشد اقتصادی خوب است و نه برای اقتصاد. به همین دلیل است که ما با این کار مخالفیم.» سنت امانس، همچنین معتقد است که در میان رهبران گروه بیست اتفاق نظر کامل برای تبادل اطلاعات راجع به شرکت‌هایی که درآمد خود را برای فرار مالیاتی به خارج منتقل می‌کنند، وجود دارد. این اجماع می‌تواند به معنای پایان اجبار به «رازداری بانکی» باشد، ترفندی که از سوی بسیاری از سامانه‌های بانکی کشورهای مشهور به بهشت‌های مالیاتی، آن هم درباره شرکت‌های چند ملیتی، برای فرار از پرداخت مالیات به کار می‌رود.