عشق و نفرت «ملی‌سازی» در ونزوئلا

گروه بین‌الملل- «ملی‌سازی» چیزی است که اپوزسیون سیاسی و سرمایه‌گذاران ونزوئلا از آن متنفرند و پرزیدنت هوگو چاوز عاشق آن است. گردباد ملی شدن که در ونزوئلا آغاز شده است و کمپانی‌های خصوصی را هدف گرفته است، شرایط اقتصادی در ونزوئلا را تغییر داده و حتی ممکن است باعث تشدید شکاف‌های اجتماعی در کشور شود. هوگوچاوز مبارزه خود را برای تبدیل ونزوئلا به یک کشور سوسیالیست آغاز کرده است. او کنترل همه دارایی‌ها و منابع کشور را کم‌کم به دست گرفته است و به کمپانی‌هایی که با دیدگاه‌های او موافق نیستند، هشدار داده است که ممکن است آنها هم هدف آینده او باشند. او به مردم قول داده است که برنامه دراز مدت ملی‌سازی، شکاف میان اقشار فقیر و کم‌درآمد و ثروتمندان را کاهش دهد. در حالی که منتقدان وی معتقدند طرح او صرفا برای کسب قدرت بیشتر است. اما توانایی دولت را در اداره موثر کمپانی‌های بزرگ زیر سوال می‌برد.

موج ملی‌سازی

هوگوچاوز پس از اینکه برنده انتخابات ریاست جمهوری ونزوئلا شد، اعلام کرد، هر چیزی که خصوصی شده است باید ملی شود. تاکنون او به وعده خود عمل کرده است. در روز اول ماه مه، روز کارگر، او کنترل آخرین کمپانی نفتی خصوصی در کشور را هم به دست گرفت. اورینگو بیلت، یکی از بزرگ‌ترین ذخایر نفتی جهان، به وسیله یک گروه از کشورها و یک کمپانی خصوصی‌ به خوبی اداره می‌شد که با ملی کردن آن، چاوز اداره این منطقه نفتی را هم در اختیار دولت قرار داد.

حال دیگر کمپانی دولتی PDNSA مسوول اداره این منطقه عظیم نفتی شده است و دستیابی دولت را به درآمدهای نفتی تسهیل کرده است. در حالی که چاوز هر بار پس از ملی کردن یک کمپانی اعلام کرده است، آن را به مردم بازگردانده است و ونزوئلا را از زیر یوغ امپریالیسم آمریکا خلاص کرده است، مخالفان و منتقدان با تردید و نگرانی اوضاع را به تماشا نشسته‌اند. تحلیلگران پیش‌بینی می‌کنند شرکت دولتی PDVSA با چالش‌های زیادی برای اداره این میدان نفتی مشکل و وسیع روبه‌رو خواهد شد. آنها معتقدند بدون تجربه و دانش کمپانی‌های خصوصی، تولید نفت قطعا کاهش خواهد یافت.

از طرف دیگر فقرا و اقشار کم درآمد در صورتی می‌توانند از سودهای نفتی بهره‌مند و منتفع شوند که این پول صرف پروژه‌ها و طرح‌های اجتماعی شود اما نگرانی که وجود دارد این است که اختصاص بودجه برای طرح‌های اجتماعی در صورتی ممکن است که سرمایه‌گذاری درازمدت در اقتصاد و طرح‌های زیربنایی انجام شده باشد، حال آنکه مسائل و مشکلات اجتماعی و رسیدگی به وضع گروه‌های درآمد، تقریبا ضروری است.

در طرح چاوز برای ملی کردن شرکت‌های چندملیتی می‌توانند به عنوان شریک باقی بمانند، شریکی که درصد نسبی و نه حداکثری در قرارداد دارد، اما اگر آنها نتوانند سود منطقی از این فعالیت خود دریافت کنند، قطعا ونزوئلا را ترک خواهند کرد، اما دومین هدف چاوز، ملی کردن کمپانی‌های ارتباطی و مخابرات است. از اوایل ماه ژوئن دولت ونزوئلا کنترل کمپانی CANTN، بزرگ‌ترین شرکت مخابراتی خصوصی را در اختیار خواهد گرفت و به قول چاوز این شرکت را از کمپانی خصوصی کاپیتالیستی به یک موسسه سوسیالیستی تبدیل خواهد کرد. از سال۱۹۹۱ که این کمپانی خصوصی شده است، سود آن خیلی افزایش یافته است اما هرگز نتوانست مناطق فقیر را هم پوشش دهد.

بسیاری از مردم ونزوئلا متکی به تلفنخانه‌هایی هستند که به وسیله کمپانی‌های خصوصی اداره می‌شود و یا از باجه‌های تلفن که در خیابان‌ها نصب شده‌اند، استفاده می‌کنند.

اگر چاوز بتواند درست کار کند، می‌تواند صف طولانی متقاضیان تلفنخانه را کوتاه کند. او قول داده است که تا سال ۲۰۱۱، هر منطقه که بیش از ۵۰۰نفر ساکن داشته باشد، به خطوط تلفن مجهز می‌شود.

اتفاقاتی مشابه در حوزه برق رخ داده است، دیگر بخش‌های اقتصادی هم از نظر رییس‌جمهور دور نمانده است. کارخانه‌های سیمان و فولاد هم که بیشتر کالاهایشان را صادر می‌کنند، تمدید شده‌اند اگر بیشتر محصولات خود را به مردم ونزوئلا نفروشند، به سرنوشت کمپانی‌های نفتی و مخابراتی دچار خواهند شد. به اعتقاد تحلیلگران قواعد بازی تغییر کرده است و اگر شرکت‌ها و کمپانی‌ها نتوانستند خود را با این قوانین منطبق و سازگار کنند، باید عرصه را ترک کنند.

بانک‌ها که خود را ایمن تصور می‌کنند، اکنون در تیررس رییس‌جمهور هستند. چاوز می‌گوید بانک‌های خصوصی باید برای سرمایه‌گذاری در بخش‌های صنعتی در ونزوئلا اولویت قائل شوند، اگر با این موضوع موافق نیستند، بهتر است ونزوئلا را ترک کنند، تهدیدات رییس‌جمهور پایانی ندارد و در حال حاضر خیلی دشوار است که بگوییم این صرفا یک دیدگاه رادیکال است، با این همه در تهدیدی که این اقدامات برای طبقه متوسط ایجاد می‌کند، تهدیدی نیست.