انتخابات فرانسه به دور دوم کشیده شد
دوئل اقتصادی لوپن و مکرون
خشم و ناامیدی در فرانسه
به‌طور خلاصه می‌توان گفت دوازده نفر - هشت مرد و چهار زن - خود را نامزد این انتخابات کرده بودند. از شش نامزد اصلی، سه نفر به احزاب طیف راست و دو نفر به احزاب و جناح‌‌های طیف چپ تعلق دارند. امانوئل مکرون به‌عنوان یک سیاستمدار میانه‌‌رو شناخته میشود. لوپن و زمور هر دو از نامزدهای راست افراطی هستند. امانوئل مکرون، نماینده حزب «جمهوری به پیش» است. والری پکرس، نماینده جمهوریخواهان میانه‌‌رو و متمایل به راست است. ملانشُن از حزب چپ‌گرای افراطی «فرانسه تسلیمناپذیر» است. چپ سنتی فرانسه پس از تحمل شکست‌‌های پیاپی سنگین در انتخابات قبلی عملا از صحنه سیاست محو شده است. حمایت مردمی از حزب سوسیالیست فرانسه که فرانسوا اولاند، نامزد آن از سال ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۷ رئیسجمهوری فرانسه بود، به طرز قابل توجهی کاهش یافته است.
مارین لوپن ۵۳ساله، رهبر حزب «جبهه ملی» سابق و «اجتماع ملی» فعلی برای سومین مرتبه در رقابتهای ریاستجمهوری شرکت کرده است. او در سال۲۰۱۷ نیز رقیب امانوئل مکرون بود. حضورمکرون- لوپن به نوعی یادآور دوئل 2017 آنان هنگام رقابت‌هاست. مکرون و لوپن پنج سال پیش در دور دوم انتخابات ریاستجمهوری با یکدیگر روبه‌رو شده بودند. رئیسجمهوری کنونی فرانسه در آن انتخابات با کسب حدود ۶۶ درصد آرا و به دنبال تشکیل «جبهه دفاع از جمهوری» به پیروزی دست یافت. «جبهه دفاع از جمهوری» در انتخابات فرانسه در برابر نامزدهای راست افراطی و بین احزاب مختلف ایجاد میشود تا مانع از پیروزی نامزدهای راست افراطی شوند. با این حال به نظر می‌‌رسد که تشکیل چنین جبهه‌ای این بار به دلایل زیاد، کارآیی کمتری داشته باشد.
نتیجه دور دوم انتخابات میتواند تا حد زیادی مانند پنج سال پیش در مناظره بین دو نامزد تعیین شود. لوپن پنج سال پیش عملکرد ضعیفی در مناظره پیش از دور دوم داشت. او احتمالا این‌بار برای جبران شکست در مناظره سال۲۰۱۷ تلاش زیادی خواهد کرد. چنین است که امانوئل مکرون شامگاه یکشنبه به هوادارانش در ستاد انتخاباتی خود گفت: «اشتباه نکنید. هیچ چیزی تمام نشده، مناظره‌هایی که قرار است طی دو هفته آینده داشته باشیم برای کشورمان و اروپا تعیین‌‌کننده است.» وی افزود: «وقتی راست افراطی با همه اشکالش در کشور ما از چنین موقعیتی برخوردار است، نمی‌‌توانید بگویید که همه چیز خوب پیش می‌‌رود.»
«راجر کوهن» در گزارش 10 آوریل مورخ 21 فروردین‌ماه در نیویورک‌تایمز نوشت، با شمارش 95درصد از آرا (تا لحظه تنظیم این گزارش) مکرون و لوپن به دور دوم راه یافتند. به نوشته این گزارشگر، آرای بالای لوپن بازتاب نارضایتی از نخبگان مستقر فرانسوی و افزایش قیمت‌ها، مساله امنیت و مهاجرت در فرانسه است. با توجه به جنگی که در اوکراین جریان دارد و تبعات برخاسته از آن، عملکرد قوی لوپن نشان‌دهنده جذابیت پایدار جریان‌های ملی‌گرا و بیگانههراس در اروپاست. احزاب افراطی راست و چپ حدود 51درصد آرا را به خود اختصاص دادند که نشانه آشکاری از میزان خشم و ناامیدی فرانسه است. یک فرانسه ضد ناتو و حامی روسیه در پرتو پیروزی نهایی لوپن اسباب نکرانی عمیق در پایتخت‌های کشورهای متحد است و میتواند زمینه‌سازگسست در واکنش متحد «ترانس آتلانتیک» در قبال حمله روسیه به اوکراین باشد. مکرون پس از یک رقابت ضعیف به‌عنوان یک گزینه به دور دوم رفت؛ زیرا عملکردش کمی بهتر از چیزی بود که آخرین نظرسنجی‌ها نشان می‌داد. برخی گفته بودند که او با 2درصد از لوپن پیش خواهد افتاد.
انکار اصولی ناسیونالیسم ضدمهاجرتی لوپن از سوی فرانسوی‌ها با گسترش سیاست‌های غیرلیبرال در اروپا و آمریکا تا حدودی رنگ باخته است. لوپن زبان و بسته‌بندی خود را نرم‌تر کرد. او پیش‌تر گفته بود که فرانسوی‌ها باید بر خارجی‌ها دارای امتیاز باشند و باید پرده‌ای بر «سرزمین مهاجرت» کشیده شود. لوپن روابط نزدیکی با پوتین دارد اما به دلایلی، در هفته‌های اخیر تلاش کرد این روابط را کمرنگ جلوه دهد تا در پرتو تحولات اوکراین، از آرای او کاسته نشود و به وجهه‌اش خدشه‌ای وارد نشود. در همین ماه، لوپن در زمره اولین کسانی بود که پیروزی ویکتور اوربان، نخست‌وزیر ضد مهاجرت و ملی‌گرای مجارستان را به سرعت تبریک گفت. لوپن در جمع هوادارانش که وی را تشویق می‌کردند، گفت: «من ظرف 5 سال نظم را به فرانسه بازمی‌گردانم.» او تضمین کرد که «حاکمیت کامل در همه حوزه‌ها برقرار خواهد شد.» در مقابل، مکرون در جمع حامیان خود گفت که «من فرانسهای را در اروپای قوی می‌‌خواهم که اتحاد خود را با دموکراسی‌‌های بزرگ حفظ کند تا بتواند از خود دفاع کند، نه فرانسهای که در خارج از اروپا، تنها متحدان پوپولیست و بیگانههراس دارد. این ما نیستیم.»
«لیز آلدرمان» هم در گزارش دیگری در همان تاریخ برای نیویورک‌تایمز نوشت، با توجه به اینکه مکرون و لوپن به دور دوم راه یافتند، این «اقتصاد» است که نتیجه انتخابات را روشن خواهد کرد و بر برداشت مردم تاثیرگذار خواهد بود. حمله روسیه به اوکراین موجب افزایش قیمت مواد غذایی و انرژی شده و بر ادراکات اقتصادی مردم تاثیر گذاشته است. این حمله باعث شده است که تورم در اروپا به 4/ 7درصد برسد که بالاترین نرخ تورم در 4 دهه گذشته است. این گزارشگر نیز به نقل از نظرسنجی‌ها، سه مساله «اقتصاد»، «امنیت» و «مهاجرت» را محورهای تاثیرگذار در آرای مردم ذکر می‌کند. پیش از جنگ اوکراین و با تزریق بسته 300 میلیارد یورویی، اقتصاد فرانسه در حال بهبود یافتن از خسارت‌های کرونا بود. اقتصاد به دنبال رکود ناشی از بیماری همه‌گیر با سرعت 7درصد در حال رشد است و بیکاری در پایین‌ترین سطح 10ساله خود یعنی 4/ 7درصد قرار دارد. اما جنبش جلیقه‌زردها در سال2018 که طبقه متوسط را وارد بحران کرد و قدرت خریدش کاهش یافت و به‌دلیل مالیات‌های بالا این طبقه و بخش زیادی از جامعه فرانسه به خیابان‌ها آمد نشان داد که سرعت سیاست‌های اقتصادی میتواند کاهش یابد یا معکوس شود. جنگ اوکراین هم بر دامنه بحران افزود.
به نوشته آلدرمان، لوپن با پی بردن به پاشنه آشیل مکرون تلاش کرده است اقتصاد و عدالت اجتماعی، افزایش یارانه‌ها برای خانواده‌های آسیب‌پذیر و تصمیماتی برای افزایش 10درصدی حداقل درآمد 1603یورویی میتواند دست برتر به لوپن بدهد. اگرچه مکرون نیز وعده داده که در صورت راهیابی دوباره به الیزه، موضوع مسکن، اشتغال و تامین اجتماعی را در اولویت قرار میدهد. لوپن همچنین متعهد شده است که مالیات بر فروش سوخت، نفت، گاز و برق را از 20درصد به 5/ 5درصد کاهش دهد و گفته است که با کاهش میلیاردها هزینه اجتماعی برای «خارجی‌ها» بودجه فرانسه را متعادل خواهد کرد. کارگران زیر 30 سال از مالیات بر درآمد معاف خواهند شد؛ درحالی‌که سن بازنشستگی فعلی فرانسه همان 62 سال حفظ خواهد شد. همه چیز بستگی به مناظرات انتخاباتی دارد. مناظرات روند انتخابات را مشخص خواهد کرد.
«جاشوا برلینگر» و «جوزف آتامان» هم در گزارش 10 آوریل در سی‌ان‌ان نوشتند: رقابت مکرون و لوپن یادآور رقابتهای 2017 است. دور دوم انتخابات هم در 24 آوریل برابر با 4 اردیبهشت ماه برگزار خواهد شد. به نوشته این گزارشگران و به نقل از نظرسنجی‌های Ifop-Fiducial، مشارکت در این انتخابات 3/ 73درصد بود که کمترین میزان مشارکت در دور اول انتخابات در 20سال اخیر است. آمارهای موسسات آمارسنجی از جمله ایپسوس نیز نشان میدهد که حدود ۲7درصد از واجدان شرکت در رای‌‌گیری پای صندوق‌ها حاضر نشدند. مکرون می‌خواهد اولین رئیسجمهوری باشد که در انتخابات دور دوم از زمان شیراک در سال2002 به این سو پیروز میشود. با این حال، لوپن نیز به اردوگاه مکرون چشم دوخته و از آن دسته از طرفداران مکرون که رای نداده‌اند خواسته به او [لوپن] رای بدهند. به نوشته «برلینگر- آتامان» فقط سه نامزد اول؛ یعنی مکرون، لوپن و ملانشن توانستند بیش از 10درصد از آرا را به‌دست آورند؛ سایر نامزدها کمتر از 10درصد آرا را به‌دست آوردند.
با این حال، نامزدهای چپ میانه سنتی، راست میانه، سوسیالیست‌ها و جمهوریخواهان از مکرون حمایت کرده و از حامیان خود خواستند تا «سبد رای مکرون را پر کنند». اما این انتخابات تفاوت‌هایی با ادوار قبل داشت. برخی ناظران معتقدند که اصولا تشکیلات حزبی در فرانسه در حال پوست‌اندازی است. «حزب» در فرانسه در حال تبدیل شدن به «جنبش» است؛ به این معنا که بوروکراسی حزبی دیگر وجود ندارد و همچنین دیگر خبری از کنگره‌های سالانه و ایجاد شبکه‌سازی‌های درون‌حزبی نیست، بلکه افراد در فضای مجازی یکدیگر را می‌یابند و با یک کلیک به هم می‌پیوندند. به‌طور مثال، مکرون خود را «جنبش مدنی و سیاسی» توصیف می‌کند و در سال2017 هم از «منسوخ» شدن حزب و سنت حزبی گفته بود.
دیگر آنکه، رقابت حزبی تبدیل به زیر سوال بردن کارآیی و مشروعیت احزاب قدیمی شده است. در چنین متنی، احزابی که نتوانسته کارآمدی لازم از خود نشان دهند، چاره‌ای جز حذف شدن از عرصه سیاست فرانسه ندارند. چنین است که دو حزب سوسیالیست و حزب راست‌میانه (یا همان حزب «جمهوریخواهان» فعلی) که دهه‌ها ریاستجمهوری در فرانسه را در اختیار داشتند، به‌دلیل ضعف عملکرد می‌روند که از عرصه سیاسی کنار گذاشته شوند. در انتخابات سال۲۰۱۷ و انتخابات کنونی، مشروعیت نامزدی که از درون این احزاب بیرون آمده، به‌‌مرور کمتر شده است. به‌طور مثال، «ان هیدالگو» شهردار سوسیالیست پاریس و نامزد این حزب در انتخابات، با کسب 7/ 1درصد آرا نشان داد که دیگر جایی در میدان سیاست فرانسه ندارد. والری پکرس (راست سنتی و از «جمهوریخواهان») هم با 8/ 4درصد آرا در زمره حذف‌شدگان شطرنج سیاست در فرانسه است. این دو حزب بدترین ارقام و بدترین نتیجه‌ها را در انتخابات کسب کردند. یورو نیوز در گزارش بلندبالایی در همین رابطه نوشت که میزان مشارکت در انتخابات فعلی نسبت به سال2017 حدود 4 تا 6درصد کاهش یافته است. به این ترتیب، فرانسه بیشترین میزان عدم مشارکت در انتخابات ریاستجمهوری طی ۲۰ سال گذشته را تجربه کرد. اتفاق مهم دیگر در انتخابات فعلی، پیشرفت راست افراطی در آرای مردمی است. اگرچه برخی معتقدند که این انتخابات در حقیقت انتخابی میان زمور- لوپن بود، اما هسته سخت راست افراطی، زمور را تجلی باورهای خود می‌دید. لوپن هم با تغییراتی در باورهای خود دست زد. به این ترتیب، راست افراطی هم برای تلطیف چهره خود کوشید با چهره و البته دستورکارهای جدیدی در انتخابات حضور یابد. با این حال، یورونیوز می‌نویسد که راست افراطی بهترین نتیجه را از زمان تشکیل جمهوری پنجم در فرانسه به‌دست آورده است.
