گروه جهان: پیش از آنکه گروه داعش ادعای خلافت کند و شهر «رقه» را پایتخت خود بنامد، کمتر کسی نام این شهر کوچک را شنیده بود. اما این روزها از سیاستمدار و روزنامه‌نگار و ژنرال گرفته تا توده‌های مردم در جهان عرب از رقه می‌گویند؛ شهری با حدود ۲۰۰ هزار نفر جمعیت، واقع در شمال شرقی سوریه. این شهر در تاریخ خود نه شهری بزرگ بود و نه اهمیت داشت. بلکه فقط پاسگاهی دورافتاده بوده برای حفاظت از مسیر بازرگانی بین عراق و شام؛ بین شهرهای بزرگ سوریه امروزی و شهرهای بزرگی چون موصل و بغداد.

با این حال، نیروهای ارتش سوریه توانسته‌اند برای اولین بار از سال ۲۰۱۴ از مرزهای استان رقه، پایگاه اصلی داعش عبور کنند. یکی از مدیران مرکز نظارت بر حقوق بشر سوریه مستقر در بریتانیا گزارش داده‌ است که نیروهای دولت سوریه با پشتیبانی نیروهای هوایی روسیه وارد استان رقه شده‌اند. آنها در بزرگراهی در حال پیشروی هستند که به یک پایگاه نظامی در فرات منتهی می‌شود. به گزارش روزنامه «الاخبار»، هدف ارتش سوریه دسترسی به محور الطبقه است که در فاصله ۵۰ کیلومتری رقه قرار دارد. الطبقه در اوت ۲۰۱۴ میلادی به دست داعش افتاد. آزادسازی الطبقه کمک شایانی به ورود ارتش سوریه به شهر رقه می‌کند چون فرودگاه نظامی الطبقه پایگاه اصلی برای آزادسازی کامل منطقه شرقیه از وجود داعش است.

به گزارش ایندیپندنت، نیروهای دولتی سوریه از استان‌های همجوار حما و حلب توانسته‌اند به رقه رسوخ کنند. این گزارش هم می‌افزاید هدف نیروهای حامی اسد حرکت به سوی «طبقه» به‌عنوان پایگاه مهم داعش است که بر سد استراتژیک فرات مسلط است. ایندیپندنت می‌افزاید: درگیری‌های شدیدی میان ارتش سوریه با نیروهای داعش درگرفته و این در حالی است که نیروهای هوایی ارتش روسیه از روز جمعه حملات ارتش سوریه را پوشش هوایی داده‌اند. این گزارش معتقد است طی این درگیری‌ها ۳۰ نیروی داعش و ۱۰ عضو نیروهای ارتش سوریه کشته شده‌اند. از ساعات ابتدایی صبح روز جمعه نیروهای ارتش سوریه عملیات وسیعی را برای بازپس‌گیری شهر رقه، مرکز خلافت خودخوانده، آغاز کرده‌اند. بیش از پنج هزار نظامی سوری در این عملیات مشارکت و جنگنده بمب‌افکن‌های روسیه نیز وظیفه پشتیبانی هوایی از آن را بر عهده دارند. یک منبع نظامی نزدیک به ارتش سوریه گفت که هدف از این عملیات پاکسازی استان رقه از داعش خواهد بود.

ایندیپندنت می‌افزاید قلمرو داعش در شمال سوریه روز به روز در حال کوچک‌تر شدن است. علاوه بر این، «نیروهای دموکراتیک سوریه» (SDF) (متشکل از کردها، اعراب سنی، آشوری‌ها و ...) در امتداد مرز ترکیه و با حمایت آمریکا در حال پیشروی هستند. «دیده‌بان سوری حقوق بشر» می‌گوید آنها تاکنون توانسته‌اند ۲۸ روستا را از دست داعش آزاد کنند. به نظر می‌رسد ائتلافی نانوشته در سوریه در حال شکل‌گیری است. از یکسو، دولت آمریکا با پیاده کردن تعدادی از تکاوران ویژه خود در سوریه به یاری کردها رفته و آنها را تجهیز کرده و به کردها به چشم متحدانی قابل اعتماد می‌نگرد. در سوی دیگر، ارتش سوریه با پشتیبانی هوایی روس‌ها در حال پیشروی به رقه است. به گزارش خبرگزاری «اسپوتنیک»، جنگنده‌های نیروی هوایی روسیه با هدف گرفتن مواضع گروه تروریستی داعش در شمال غرب رقه، ۴ مورد از تاسیسات استخراج غیرقانونی نفت را نابود کردند. در عملیات هوایی چهارشنبه گذشته نیز تاسیسات نفت تحت تصرف داعش در الحسکه نابود شد و در روز سه‌شنبه نیز مجددا حملاتی در نزدیکی رقه انجام شده بود. «ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهوری روسیه در تاریخ ۱۴مارس اعلام کرده بود که نیروهای هوایی روسیه ماموریت خود را در سوریه به انجام رسانده‌اند و از ۱۵ مارس خروج برخی از نیروهای هوایی روسیه از سوریه آغاز شد اما مسکو حضور نظامی خود در سوریه را همچنان حفظ کرده و هنوز تاریخی برای خروج کامل از سوریه اعلام نشده است. با این حال، روس‌ها اعلام کرده‌اند که نیروی زمینی خود را به رقه برمی‌گردانند. ایندیپندنت می‌افزاید ائتلاف تحت امر آمریکا نیز تجهیزات نظامی، مواضع، تونل‌ها و زیرساخت‌های داعش را هدف گرفته است. سه حمله‌ای که طی چند روز اخیر صورت گرفته شدیدترین حمله از زمان اعلام خلافت داعش به مواضع این گروه بوده است.

با این حال، کارشناسان می‌گویند موج حملات و بمب‌گذاری‌های انتحاری در عراق و سوریه تلاشی است از سوی داعش تا بتواند با ایجاد ترس برخی از مناطق از دست رفته را بازپس بگیرد. همچنین این دیدگاه وجود دارد که موج حملات انتحاری در عراق تاکتیکی است از سوی داعش تا توجهات را از رقه به عراق جلب کند. برخی دیگر از «رقابت برای رقه» سخن می‌گویند؛ رقابتی که میان اسد و مخالفانش درگرفته تا به این واسطه هر یک بر قدرت چانه‌زنی خود بیفزایند. به نظر می‌رسد حمله‌ای گازانبری علیه داعش در جریان باشد. اکنون این گروه در رقه از دو سو محاصره شده است: از یکسو، کردهای سوری با همراهی اعراب در نزدیکی‌های فرات اردو زده‌اند. از سوی دیگر، نیروهای دولت سوریه در حال پیشروی به سوی رقه هستند. داعش در حال ایجاد خندق در شهر و آرایش جدید نظامی است.

زندگی زیر لوای داعش

استان رقه، که سومین استان بزرگ سوریه است، دارای جمعیت سنی است که با قبایل عرب سنی غرب عراق اشتراکاتی دارند. مردمی که در این شهر و زیر لوای داعش زندگی می‌کردند چاره‌ای جز اطاعت نداشتند. در غیر این صورت یا باید می‌گریختند و خطرات کشته شدن به دست داعش را به جان می‌خریدند یا می‌ماندند و تحت چنین شرایطی زندگی می‌کردند. اما آنها آرام‌آرام حکومت را پذیرفتند. اولویت برای‌ آنها امنیت، حاکمیت شکلی از قانون، برخی خدمات عمومی و البته خوراک بود که همه در حکومت داعش کم و بیش تامین شده بود. اما بمباران هوایی روسیه و فرانسه که شدت گرفت، نیروگاه‌ها و منابع آب که از بین رفتند،‌ زندگی مردم عادی هم سخت شد. این روزها حتی سوخت هم در این منطقه نفت‌خیز کم است، چون بیشتر تاسیسات نفتی و پالایشگاه‌ها را بمباران کرده‌اند. نیروهای خارجی داعش غالبا می‌جنگند تا کشته شوند. از همین رو پیکارجوهای زن، از جمله زنان جوانی که از اروپا به داعش پیوسته‌اند، عموما سرنوشتی نامعلوم دارند. اغلب سوری‌های مقیم رقه معتقدند دوران حکمرانی داعش دیر یا زود به سر می‌آید، اما تا آن روز باید با خشونت و سرکوب سر کنند.