تاثیر «قطعات ارفاقی» بر کیفیت خودروهای داخلی

از ابتدای سال آینده قطعه‌سازان رتبه C حذف خواهند شد

گروه خودرو -آمار اعلام شده از سوی شرکت بازرسی کیفیت در حالی از رشدکیفی خودروهای داخلی حکایت دارد که مشتریان همچنان از کیفیت این خودروها ابراز نارضایتی می‌کنند. به گفته کارشناسان، رضایت مشتریان از خودروهای داخلی براساس میزان توقعات و انتظارات آنها تعریف می‌شود، انتظاراتی که طی سال‌های گذشته همراه با توسعه تکنولوژی و افزایش واردات خودرو وسعت پیدا کرده است، اما تولید کمی خودروسازان در این مدت بیش از رشد کیفی آنها بوده لذا رضایت مشتریان از کیفیت خودروهای داخلی حاصل نشده است.

عدم رضایت مشتریان از کیفیت خودروهای داخلی در حالی است که براساس آیین نامه جامع ارتقای کیفیت صنعت خودروهای سبک که ابتدای سال‌جاری به خودروسازان و قطعه‌سازان ابلاغ شد حذف قطعه‌سازان دارای رتبه C و پایین‌تر، از ابتدای سال آینده در دستور کار قرار گرفته است با این حال هنوز منعی برای ورود قطعات ارفاقی به خطوط تولید خودروسازان وجود ندارد و در این زمینه هم مقرراتی وضع نشده است.

قطعات ارفاقی چیست؟

اما در تعریفی که از سوی برخی قطعه سازان ارائه شده است، قطعات ارفاقی یا مجوز ارفاقی به قطعاتی گفته می‌شود که صددرصد استاندارد قطعه را پاس نکرده، اما با تشخیص شرکت خودروساز وارد خطوط تولید می‌شوند.

به گفته قطعه سازان این قطعات در برخی مواقع شامل قطعات مردودی نیز می‌شوند که بنا به صلاحدید شرکت‌های خودروساز سر از خطوط تولید در می‌آورند.

قطعاتی که قطعه سازان معتقدند مشکلی به لحاظ عملکردی و ایمنی در خودرو به وجود نمی‌آورد.در کنار تعریف مذکور خودروسازان نیز معتقدند که مطابق با استاندارد جهانی و دستورالعمل‌های موجود، مجوز ارفاقی به معنی مجوز استفاده از قطعاتی معیوبی است که عیوب آنها پیش از مونتاژ قابل رفع باشد و خودروساز تنها به منظور جلوگیری از توقف خط تولید که بار مالی برای شرکت به همراه دارد این قطعات را به شرط بر طرف کردن عیب وارد خطوط تولید می‌کند.براساس تعریف مذکور هزینه دوباره کاری (باز کاری) به عهده شرکت قطعه ساز است و قطعه‌ساز باید بدون افت کیفیت ایراد قطعات معیوب را برطرف کند.

اگرچه برخی کارشناسان استفاده از قطعات ارفاقی را یکی از دلایل نارضایتی مردم از کیفیت بعضی از خودروهای داخلی عنوان می‌کنند با این حال خودروسازان معتقدند که استفاده از قطعات ارفاقی موجب افت کیفیت خودرو نمی‌شود، چرا که عیوب این قطعات پیش از مونتاژ برطرف می‌شود.با این حال باید این نکته را نیز مد نظر قرار داد که رفع عیوب پیش از مونتاژ در نهایت مشکلاتی را به همراه خواهد داشت و به افت کیفی پس از تولید منجر خواهد شد.

به گفته برخی از کارشناسان، مجوز ارفاقی در تمام دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرد و براساس مجوز مذکور خودروسازان می‌توانند از قطعاتی که با ایمنی خودرو سروکار ندارد و جان سرنشینان را نیز تهدید نکند در خطوط تولید خود استفاده کنند.براساس این روش به شرکت قطعه ساز مهلت داده می‌شود تا در مدت زمانی خاص عیوب قطعه تولیدی را برطرف کند و تا زمان برطرف شدن عیوب، خودروساز با استفاده از مجوز ارفاقی به تولید خود ادامه می‌دهد. دادن مجوز به قطعاتی که تاثیری در روند ایمنی خودرو ندارند در حالی است که در برخی مواقع قطعات جانبی نیز بلای جان سرنشین خواهد شد، قطعاتی که شاید در نگاه اول کیفیت آنها چندان اهمیت نداشته باشد، اما همین قطعات در برخی موارد مشکلات بسیاری را به وجود می‌آوردند.

در این خصوص می‌توان به فراخوان شرکت تویوتا برای تعویض موکت داخل خودرو اشاره کرد که کیفیت آن شاید چندان با اهمیت به نظر نرسد، اما همین قطعه به یکی از فراخوان‌های این شرکت در سال گذشته تبدیل شد.

یکی از کارشناسان در پاسخ به این پرسش که در کشور ما چه قطعاتی می‌توانند مجوز ارفاقی اخذ کنند، می‌گوید: از آنجاکه مجوز مذکور از سوی شرکت‌های خودروساز صادر می‌شود هر قطعه‌ای که با مشکل تامین مواجه باشد با اخذ مجوز از سوی شرکت خودروساز می‌توانند وارد خطوط تولید شود، اما خودروسازان داخلی نیز همانند سایر خودروسازان سعی می‌کنند از این مجوز در خصوص قطعاتی که با ایمنی درگیر هستند استفاده نکنند.این کارشناس خودرو در پاسخ به این پرسش که چند درصد از قطعات ارفاقی وارد خطوط تولید می‌شوند، عنوان می‌کند: در این خصوص نمی توان درصد اعلام کرد؛ چرا که قطعات به صورت متغیر مورد استفاده قرار می‌گیرند.

به گفته برخی از کارشناسان پایین بودن کیفیت مواد اولیه از یک سو و قدیمی بودن قطعات مونتاژی از سوی دیگر موجب می‌شود تا برخی از قطعات از استاندارد اولیه فاصله بگیرند که این امر افت کیفیت قطعات را به همراه دارد و به این طریق قطعات معیوب یا به طور کامل از خطوط تولید خارج می‌شوند یا پس از برطرف کردن عیوب به خطوط تولید بازگردانده می‌شوند، اما قطعاتی نیز هستند که بدون برطرف کردن عیوب و تنها با اخذ مجوز از سوی شرکت‌های خودروساز به صورت موقت وارد خطوط تولید می‌شوند.

اقدام صورت گرفته از سوی خودروسازان موجب می‌شود تا نظارت شرکت بازرسی کیفیت بر کیفیت قطعات و در نهایت کیفیت خودروهای تولیدی کاهش یابد؛ چرا که مجوز مذکور تنها از سوی شرکت‌های خودروساز صادر می‌شود و سازمان‌ها و شرکت‌های ناظر برکیفیت خودرو و قطعه نمی‌توانند در این خصوص اعمال نظر کنند.

استفاده از ارفاقی‌ها برای رشد تولید

به گفته خودروسازان قطعات ارفاقی به دلیل پیشگیری از توقف خطوط تولید و خسارت‌هایی که در این خصوص به خودروسازان وارد می‌شود مورد استفاده قرار می‌گیرند.

ورود قطعات مذکور به منظور پیشگیری از توقف خطوط تولید در حالی است که استفاده از این قطعات تنها به رشد کمی تولیدات خودروسازان منجر می‌شود و کیفیت خودروهای داخلی کاهش می‌یابد.

یکی از مسوولان شرکت‌های سایپا در پاسخ به این پرسش که با توجه به آمار اعلام شده از سوی شرکت بازرسی کشور که از رشد کیفی خودروهای داخلی حکایت دارد چرا همچنان مشتریان از کیفیت خودروهای داخلی رضایت ندارند، اظهار داشت: میزان رضایت مشتریان با معیار آدیت محصول اندازه‌گیری نمی‌شود؛ چرا که روش آدیت محصول یکی از روش‌های اندازه‌گیری کیفیت خودرو در داخل شرکت‌های خودروسازی است و نمی‌توان به وسیله آن میزان رضایت مشتریان را سنجید به همین دلیل توصیه می‌کنیم که روش آدیت محصول در جراید منتشر نشود تا این شائبه به وجود نیاید. وی در ادامه می‌گوید: برای سنجش میزان رضایت مشتریان باید از روش سنجش مشتریان استفاده کرد.