وزیر صنایع دولت دهم و صنعت خودرو

حمید‌رضا بهداد

عکس: حمید جانی‌پور

-وزیر صنایع دولت دهم کیست؟

پاسخ این پرسش شاید برای خودروسازان بیش از سایر بخش‌های صنعتی کشور مهم و حیاتی باشد.

چراکه صنعت خودرو ایران، از سویی صنعتی بسیار پرحاشیه و از سویی دیگرمدیران آن تابع محض سیاست‌های تعریف شده دولت هستند و قطعا سیاست‌ها و خط فکری میهمان دهم ساختمان شماره یک خیابان سمیه‌، تاثیری به سزا و انکارناپذیر در سرنوشت جاده مخصوصی‌ها خواهد داشت.

اینکه خودروسازان ایرانی بیش از پیش در مسیر خصوصی‌سازی حرکت خواهند کرد و یا دولتی‌تر می‌شوند‌، اینکه روابط آنها با خودروسازان خارجی ارتقا یابد و یا تعدیل شود‌، اینکه سرمایه‌گذاری‌ها در این صنعت به کدام سو رود و بار دیگر طراحی و تولید خودرو ملی در دستور کار قرار گیرد‌، اینکه اصلا وزارت صنایع دهم عرق خودرویی دارد یا نه و خیلی از اینکه‌های دیگر‌، همه و همه به تفکرات میهمان بعدی خیابان سمیه بستگی دارد.

هر چند در دولت دهم احتمالا وزیر صنایع بعدی نیز اگر محرابیان نباشد‌، مردی از جنس دولت نهم خواهد بود، هیچ بعید نیست صنعت خودرو به مسیر ۴ سال گذشته خود ادامه دهد، اما به هر حال وضعیت فعلی این صنعت پرحاشیه و بزرگ‌، این روزها شرایطی خاص را به خود گرفته و بحران مالی‌، به شکلی غیرقابل انکار جاده مخصوصی‌ها را در بر گرفته است، که با این شرایط وزیر صنایع دهم مسوولیت سنگینی را در قبال صنعت خودرو کشور خواهد داشت .

البته ممکن است میهمان بعدی خیابان سمیه‌، مانند محرابیان‌، در مصاحبه‌های ابتدایی خود این گونه عنوان کند که وزیر خودرو و فولاد نیست و از دید وی همه صنایع با یکدیگر برابرند‌، اما هر چه جلوتر رود خود را بیش از پیش غرق در صنعت خودرو ببیند.

به هر حال ماهیت این صنعت در ایران با توجه به سیاسی بودن و دولتی ماندن آن‌، بسیار جذاب‌تر از آن است که وزیر صنایع دهم پای خود را از گود این صنعت بیرون کشیده و با همان عینکی که به سایر صنایع کشور نگاه می‌کند به صنعت خودرو نیز بنگرد.

از جمله اساسی‌ترین مواردی که وزیر صنایع دهم با آنها طی ۴ سال آینده روبرو خواهد بود، می‌توان به بحران مالی خودروسازان به خصوص ایران خودرو‌، خصوصی شدن یا دولتی ماندن صنعت خودرو‌، تقویت یا تعدیل رابطه خودروسازان با خارجی‌ها و همچنین بحث بسیار داغ و پرچالش تعرفه واردات خودرو اشاره کرد.

تولید و واردات هماهنگ شود

دبیر انجمن قطعه‌سازان در زمینه چالش‌های پیش روی وزیر صنایع دهم می‌گوید: ما در صنعت خودرو کشور با چند مشکل اساسی روبرو هستیم که مهم‌ترین آن ناهماهنگی میان اجزای دولت بر سر تولید است.

محمدرضا نجفی منش با بیان اینکه در حال حاضر تعامل مناسبی میان وزارت خانه‌های صنایع و بازرگانی در امر تولید داخل وجود ندارد، می‌افزاید: وزارت صنایع به عنوان حامی‌ خودروسازان شناخته می‌شود و وزیر صنایع بعدی باید در این زمینه با وزارت بازرگانی تعامل لازم را برقرار و از تولید داخل حمایت کند.

نجفی منش با بیان اینکه یکی دیگر از مشکلات اساسی صنعت خودرو ایران، نداشتن استراتژی است، می‌گوید: متاسفانه مدیران ما اعتقادی به عملکرد مدیران پیش از خود نداشته و هر کس راه خود را می‌رود که این موضوع در صنعت خودرو کشور موجب هدر رفتن انرژی مدیریتی شده و عدم توسعه در حدی ایده آل را در پی‌داشته است.

دبیر انجمن قطعه‌سازان تاکید می‌کند: البته تعیین استراتژی باید برای کل صنعت باشد چرا که خودروسازی چندین صنعت دیگر را به دنبال خود می‌کشاند. به عنوان مثال اگر ما در صنعت خودرو به دنبال رشد کمی ‌باشیم قطعا باید صنعت فولاد و هر آنچه که با مواد اولیه مورد نیاز خودروسازی در ارتباط است را نیز توسعه دهیم.

اظهارات نجفی منش در شرایطی است که استراتژی صنعت خودرو کشور مراحل نهایی خود را گذرانده و در صورت تایید شورای سیاست‌گذاری خودرو ابلاغ خواهد شد.

خصوصی‌سازی خوب اما سخت است

یکی از موارد مهمی‌که کارشناسان از آن به عنوان مانع توسعه یافتگی صنعت خودرو ایران یاد می‌کنند، دولتی بودن این صنعت است. کارشناسان معتقدند تا زمانی که سیاست‌های دولت در صنعت خودرو نقشی انکارناپذیر دارد نمی‌توان انتظار زیادی در زمینه رشد و توسعه آن داشت. هر چند خصوصی سازی به عنوان یک اصل قانونی به دولت ابلاغ شده و صنعت خودرو نیز از آن مستثنی نیست، اما دبیر انجمن قطعه‌سازان معتقد است وزیر صنایع بعدی در این زمینه با چالش روبرو خواهد بود.

نجفی منش می‌گوید: خودروسازی در حال حاضر صنعتی وابسته به دولت به حساب می‌آید و جدا شدن این دو از یکدیگر برای هر دو طرف سخت به نظر می‌رسد.

وی با بیان اینکه وزیر صنایع دهم با وجود سخت بودن امر خصوصی سازی در صنعت خودرو باید در این مسیر گام بردارد می‌افزاید: خصوصی سازی می‌تواند در بخشی از مشکلات‌، راهگشای صنعت خودرو باشد.

اظهارات وی در شرایطی است که طاهری پور عضو کمیسیون صنایع مجلس شورای اسلامی‌ نیز به سخت بودن مسیر خصوصی‌سازی صنعت خودرو معتقد و می‌گوید: ما کلا در بحث خصوصی‌سازی به نوعی در برزخ قرار داریم چرا که از یک سو طبق اصل ۴۴ قانون اساسی‌، دولت حق توسعه و بزرگ شدن را ندارد و از سوی دیگر اگر پای خود را از صنعتی مانند خودروسازی بیرون بکشد‌، قطعا این صنعت با توجه به مشکلات مالی با بحران اشتغال روبه‌رو خواهد شد.

وی با بیان اینکه وزیر صنایع بعدی باید در امر خصوصی سازی صنعت خودرو با احتیاط رفتار کند می‌افزاید: درد اصلی ما در صنعت خودرو، نداشتن استراتژی است و ما به نوعی، نابینا در مسیر صنعت خودرو حرکت می‌کنیم.

عضو کمیسیون صنایع تاکید می‌کند: وزیر صنایع بعدی باید خلاف روند فعلی که هم برنامه‌های کوتاه مدت و همچنین خرد جمعی چندان جایی در تصمیمات صنعت خودرو ندارد، حرکت کرده و هم اهل مشورت باشد و هم اهل برنامه ریزی.

طاهری پور البته مشکل فعلی صنعت خودرو ایران را کاهش فروش خودروسازان دانسته و عنوان می‌کند: یکی از دغدغه‌های اصلی وزیر صنایع دهم باید تحریک تقاضا باشد؛ چرا که این کار تولید داخل را افزایش و تا حدی مشکلات مالی خودروسازان به خصوص ایران خودرو را برطرف خواهد کرد.

افزایش سطح فنی خودروسازان

اما اوستا گودرزی عضو هیات علمی ‌دانشگاه علم و صنعت از زاویه دیگری به دغدغه‌های وزیر صنایع دهم می‌پردازد.

وی با بیان اینکه چالش اصلی ما در صنعت خودرو ایران تولید محصولات قدیمی‌و عدم بهره گیری از تکنولوژی روز دنیا است، می‌گوید: بیشتر تولیدات فعلی صنعت خودروی ما نه از لحاظ فنی و نه از لحاظ ایمنی‌، قابل قبول نبوده و به نظر من وزیر صنایع بعدی باید در این زمینه‌، اقدامات اساسی را انجام دهد.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه ادامه تولید برخی خودروها در کشور‌، هزینه‌های سنگینی را از جنبه ایمنی و سوخت روی دست جامعه خواهد گذاشت، تاکید می‌کند: وزیر صنایع دهم نباید تنها به کمیت تولید خودرو توجه و کیفیت را از یاد ببرد؛ چرا که رشد تولید زمانی باعث افتخار و بالندگی است که همراه با کیفیت باشد این در شرایطی است که معمولا وزیران صنایع ما تنها به امر تیراژ تولید خودرو توجه کرده‌اند تا مباحث کیفی در این صنعت.

گودرزی می‌گوید: ما یا باید به واسطه ارتباط با خارجی‌ها‌، سطح تکنولوژی خود را بالا ببریم یا به صورت درون‌زا‌، خودمان تکنولوژی‌های جدید تولید کنیم که این موضوع باید جزو دغدغه‌های وزیر صنایع دهم باشد.