گروه دیپلماسی- کامران کرمی: گرچه در یک سال اخیر هیچگونه دیدار دیپلماتیک سطح بالایی میان مقامات ارشد تهران و ریاض انجام نشده، اما لحن و رویکرد ایران و عربستان در این مدت بهبود چشمگیری پیدا کرده است. در این چارچوب وزیر خارجه کهنه‌کار عربستان سعودی مجددا از توسعه روابط با ایران سخن به میان آورده است. به گزارش اداره کل دیپلماسی رسانه‌ای وزارت امور خارجه، سعود الفیصل این مطلب را روز یکشنبه در جده هنگام دریافت استوارنامه حسین صادقی، سفیر جدید جمهوری اسلامی ایران در عربستان بیان کرد. وی گفت: «ما برای بهبود روابط دوجانبه بر اساس منافع مشترک و صداقت و صراحت آماده‌ایم.» بر اساس این گزارش، حسین صادقی که پیشتر هم سابقه سفارت در ریاض را داشت، اولویت سیاست خارجی دولت ایران را بهبود روابط با همسایگان به ویژه عربستان سعودی اعلام کرد. اولویتی که از سال گذشته پس از استقرار دولت یازدهم همواره بر آن تاکید می‌شود.

ایجاد فضای تازه در روابط ایران و غرب و گفت‌وگوهای سازنده ایران با گروه ۱+۵ در پرونده هسته‌ای باعث شده است که عربستان در مواضع خود نسبت به ایران تجدیدنظر کند. کارشناسان معتقدند با روی کار آمدن دولت جدید در ایران و بهبود روابط ایران با کشورهای غربی و کشورهای منطقه، عربستان سعودی تلاش برای ترمیم روابط با ایران را هر چند احتیاط‌آمیز در دستور کار قرار داده است. پیشتر هم نشانه‌های استقبال ریاض از بهبود روابط با تهران در دعوت رسمی وزیر خارجه عربستان از محمد جواد ظریف وزیر خارجه ایران در ۲۳ اردیبهشت مشاهده شده بود. سعود الفیصل در اظهارات خود گفته بود که ایران کشور همسایه و دارای روابط با عربستان است و ما همواره آماده تماس و گفت‌وگو با آنان هستیم و هر زمانی که ظریف مایل به انجام این سفر باشد، مقامات عربستان آماده استقبال از او هستند.

این برای اولین‌بار بود که مقامات سعودی از یک مقام عالیرتبه ایران در دولت یازدهم برای سفر به این کشور دعوت می‌کردند. با وجود اینکه این دعوت در راستای همکاری‌های دوجانبه نبود و برای شرکت در اجلاس سازمان همکاری‌های اسلامی بود، اما باز هم از اهمیت بالایی برخوردار بود. در آن مقطع به دلیل تداخل این اجلاس با گفت وگوهای هسته‌ای ایران و ۱+۵ در وین، ظریف نتوانست در جده حضور پیدا کند. تحلیلگران بر این اعتقاد بودند که اعلام دعوت عربستان سعودی از وزیر خارجه ایران، مهم‌ترین‌ترین نشانه تحول در مناسبات دوکشور طی یک سال گذشته بوده است.

روابط ایران و عربستان در سه سال پایانی دولت دهم و پس از آغاز موج تحولات اعتراضی جهان عرب موسوم به بهار عربی در سال ۲۰۱۱ وارد فضایی از تنش شد. از یک سو حرکت اعتراضی شیعیان در بحرین و مداخله عربستان در این کشور و از سوی دیگر دفاع ایران از نظام سیاسی سوریه و تلاش عربستان برای سرنگونی آن مهمترین چالش‌های پیش آمده در روابط دو کشور در چند سال اخیر بوده است. با آغاز به کار دولت یازدهم و تاکید حسن روحانی به بهبود روابط با همسایگان به‌ویژه عربستان، نشانه‌های امیدوار‌کننده در این باره بروز پیدا کرد، به‌طوری که برخی دولت‌های عربی از نشانه‌های گرم شدن روابط دو کشور استقبال کردند و حتی برخی همچون کویت و عمان از احتمال میانجیگری در روابط تهران- ریاض خبر دادند. دیدار عبدالرحمن الشهری، سفیر جدید عربستان با حسن روحانی و استقبال گرم از هاشمی‌رفسنجانی و تاکید بر روابط ویژه دو کشور یکی دیگر از نشانه‌های مثبت برای بهبود روابط در این مقطع تفسیر شد. در همین راستا اتفاقات دیگری نیز رخ داد، سفر نواز شریف نخست‌وزیر پاکستان به ایران یکی دیگر از این نشانه‌ها بود. نواز شریف از متحدان اصلی عربستان به حساب می‌آید و گفته می‌شد یکی از اهداف اصلی شریف در سفر به تهران ایجاد توازن در روابط ایران و عربستان بوده است. ناظران بر این اعتقادند که ایران بهبود روابط با کشورهای عربی در کنار عادی‌سازی روابط با غرب و حل پرونده هسته‌ای‌اش را در دستور کار دارد و می‌خواهد با عادی شدن روابط با آنها از سنگ‌اندازی کشورهای عربی در توافقاتش با غرب به ویژه دستاوردهای ژنو جلوگیری کند.