درس‌هایی از آلمان

مترجم : رفیعه هراتی

شرکت کیو - سلز، که در ولفن شمال لایپزیک قرار دارد بزرگ‌ترین تولیدکننده سلول‌های خورشیدی است که در صفحات خورشیدی به کار می‌روند. این شرکت سال گذشته شرکت شارپ ژاپن را تصاحب کرد و در ۲۷ مارس جهش بزرگی در فروش (بالای ۵۹درصد) و سود (بالای ۶۹درصد) را اعلام کرد. آلمان که کشوری آفتابی نیست، مکانی غیرمعمول برای پیشتاز بودن در این صنعت است، اما این کشور جهان را با توانایی‌اش در منابع انرژی تجدیدپذیر هدایت می‌کند و سومین تولیدکننده بزرگ صفحات خورشیدی پس از چین و ژاپن است.

آخرین گزارش وزارت حفظ محیط زیست درخصوص این صنعت که در دوازدهم مارس منتشر شد، نشان می‌دهد این صنعت به سرعت در حال رشد است. اکنون انرژی‌های تجدیدپذیر ۷/۶درصد از مصرف انرژی را تشکیل می‌دهند، بیش از ۶۵درصد در سال ۲۰۰۶ و ۵/۳درصد در سال ۲۰۰۳. فروش کلی این صنعت در سال ۲۰۰۷، ۶/۲۴میلیارد یورو (۹/۳۲میلیارد دلار) بود، بیش از ۱۰درصد در سال ۲۰۰۶ و تقریبا چهار برابر رقم سال ۲۰۰۰. سهم برق تولید شده از منابع تجدید به ۲/۱۴درصد رسید که نسبت به ۷/۱۱درصد در سال ۲۰۰۶ افزایش بزرگی است، علت این امر تا حدی بادهای شدیدتر از معمول سال گذشته بود. یعنی آلمان هم‌اکنون به هدف ملی اتحادیه اروپا در مورد اینکه ۵/۱۲درصد از برق باید از منابع تجدیدپذیر تامین شود دست یافته است.

آندریاس دوسه از شرکت انرکان که تولیدکننده تجهیزات بادی است، می‌گوید تجهیزات انرژی تجدیدپذیر بخش بزرگی از صنعت تولیدی کشور را به همراه صنعت‌خودرو و ابزار تشکیل خواهد داد. تورستن هنزلمن از دفتر مشاوره رولاند برگر پیش‌بینی می‌کند اشتغال در صنعت انرژی‌های تجدیدپذیر از ۲۵۰۰۰۰ در سال ۲۰۰۷ به حدود ۷۱۰۰۰۰ در سال ۲۰۳۰ افزایش خواهد یافت و با اشتغال در صنعت خودروسازی تا آن زمان برابری خواهد کرد.

اکثر برق آلمان از نیروگاه‌های زغال‌سوز و نیروگاه‌های هسته‌ای تامین می‌شود، اما اولی به دلیل انتشار نسبتا بالای گازهای گلخانه‌ای ناخوشایند است و دومی به دلیل نگرانی از اتفاق فاجعه‌آمیز نامطلوب است، بنابراین در سال ۱۹۹۱ آلمان قانون انرژی تجدیدپذیر را تصویب کرد. این قانون اکنون به عنوان قانون ای‌ای‌جی شناخته می‌شود و با انرژی یارانه‌ای تجدیدپذیر برق وارد شده به شبکه از سرمایه‌گذاری حمایت می‌کند.

این قانون موردپسند کسانی است که از عرضه سریع تکنولوژی پاک جدید حمایت می‌کنند. استفان شرینگدر از شورای آینده جهان که مجمع محققان طرفدار محیط زیست در هامبورگ است، این قانون را «بهترین قانون از نوع خود در سراسر جهان» می‌داند.

طبق این قانون برق تولیدشده از منابع تجدیدپذیر باید به نیروگاه‌ها طبق افزایش سخاوتمندانه تعرفه فروخته شود. این امر نرخ بالاتر از بازار را تعیین و آن را به مدت ۲۰سال ثابت می‌کند. به عنوان مثال سیستم‌های سلول‌های خورشیدی نصب شده در بام که در سال ۲۰۰۷ ایجاد شد می‌توانند انرژی را به قیمت ۴۹/۰ یورو در هر کیلووات ساعت یا حدود هفت برابر قیمت کنونی عمده‌فروشی تا سال ۲۰۲۷ بفروشند. نرخ ثابت به سرمایه‌گذاران امکان می‌دهد سود را محاسبه کنند و بی‌ثباتی در مورد تامین سرمایه را برطرف نمایند.

نیروگاه‌هایی که انرژی را به این نرخ بالاتر می‌خرند هزینه اضافه را به صورت‌حساب‌های گران‌تر برق به گردن مصرف‌کنندگان می‌اندازند. این کار به طور میانگین یک سنت یورو در هر کیلووات ساعت به قیمت برق در سال گذشته افزود و صورت‌حساب برق خانگی را تا ۵درصد یا ۳یورو در ماه افزایش داد. به طور کلی برای این کشور مخارج در سال ۲۰۰۷، ۷/۷میلیارد یورو بود یعنی بیش از ۳۸درصد در سال قبل. افراد مشتاق این را قیمت کمی برای راه‌اندازی یک صنعت جدید و آغاز کربن‌زدایی از عرضه انرژی می‌دانند.

ابرها در افق

اما دولت چندان مطمئن نیست. دولت اصلاحی در مورد قانون ئی‌ئی‌جی ترتیب داده است که خواستار تغییر جهت از انرژی خورشیدی به دیگر انرژی‌های تجدیدپذیر و به خصوص بادهای ساحلی است. این‌گونه که اوضاع پیش می‌رود، تعرفه برای انرژی خورشیدی هرسال ۵درصد کاهش می‌یابد. اما طرح‌های جدید خواستار کاهش ۲/۹درصد سال آینده و ۸-۷درصد پس از آن است.

مشکل فقط هزینه قانون موجود نیست. طرفداران انرژی خورشیدی امیدوار بودند افزایش تقاضا برای صفحات خورشیدی کمک خواهد کرد، تولیدکنندگان واحد هزینه‌ها را کاهش دهند و بنابراین انرژی خورشیدی در بلندمدت رقابتی‌تر شود. در عوض هجوم برای انرژی خورشیدی به کمبود سیلیسیم مرغوب که در ساخت سلول‌ها به کار می‌رود شد و این امر موجب افزایش قیمت از ۲۵دلار در هر کیلوگرم در سال ۲۰۰۳ به حدود ۴۰۰دلار کنونی شد.

در واقع تقاضا برای انرژی خورشیدی در آلمان است که قیمت جهانی را بالا نگه داشته است. این موضوع برای تولیدکنندگان عالی است، اما ایجاد ظرفیت خورشیدی را در مکان‌های آفتابی‌تر جهان که برق بیشتری تولید خواهند کرد، گران‌تر می‌کند.

دیترهلم، متخصص سیاست انرژی در دانشگاه آکسفورد می‌گوید: نرخ سخاوتمندانه قانون ئی‌ئی‌جی برای انرژی خورشیدی به معنی «دستچین کردن برند‌ها در مقیاس وسیع بود». هر یوروی صرف شده در انرژی بادی یارانه‌ای به جای انرژی خورشیدی موجب ظرفیت تولید برق بیشتر و کاهش بیشتر در انتشار گاز کربن می‌شود.

آنتون میلز، مدیر عامل شرکت کیو- سلز می‌گوید: البته ما انرژی خورشیدی را برای اینکه هزینه خود را جبران کند می‌خواهیم. اما این انرژی تا سال‌ها قابل رقابت با منابع انرژی متداول که به آنها نیز یارانه تخصیص داده شده است، نخواهد بود. کرت را رینگ از مرکز آی‌اس‌ئی‌تی که یک موسسه تحقیقاتی در مورد انرژی خورشیدی در دانشگاه کاسل است، پیش‌بینی می‌کند انرژی بادی در آلمان تا سال ۲۰۳۸ اشباع خواهد شد. «سپس انرژی خورشیدی رایج خواهد شد.»

همچنان که دولت افزایش تعرفه‌ها را تغییر می‌دهد، تولیدکنندگان به آینده فکر می‌کنند. بسیاری پیش‌بینی می‌کنند تکنولوژی جدید «فیلم نازک» جایگزین سلول‌های سیلیسیمی خواهد شد. در ۳۰۰ سازمان توسعه و تحقیق شرکت کیو- سلز بر هر دو نوع تکنولوژی کار می‌شود. شرکت‌ کوچک‌تر ارسول که تمایل به تولید انبوه دارد، ترجیح می‌دهد تحقیق را به موسساتی در ارفرت، کانستانز و هملن واگذار کند.

در آلمان حدود ۱۶۰ موسسه در حال تحقیق در مورد تکنولوژی خورشیدی هستند.

در بلندمدت، امید است صنعت تکنولوژی پاک آلمان قادر باشد بدون اختصاص یارانه به حیات خود ادامه دهد و سهم خود را در حفظ شان این کشور به عنوان غول صنعتی انجام دهد. اما به‌رغم اینکه انرژی خورشیدی با شیوه‌های ارزان‌تر تولید برق رقابت می‌کند، تاثیری در انرژی هسته‌ای و نیروگاه‌های زغال‌سوز که آلمان به آنها متکی است، ندارد.

و سپس مشکل ذخیره‌سازی آن برای استفاده در روزهای ابری و شب‌ها وجود دارد.

در این میان شکوفایی غیرمحتمل صفحات خورشیدی زیر آسمان ابری آلمان ادامه دارد.