هفتمین چهارسالانه !

نگاه سوم- چهارسال و سه ماه از ششمین دوسالانه باید می‌گذشت تا هفتمین دوسالانه نقاشی برگزار شود. رویدادی که بسیاری از اصحاب هنرهای تجسمی آن را بزرگ‌ترین رویداد در حوزه «نقاشی» بر می‌شمردند. اما ظاهرا برگزاری این رویداد برای «نقاشی ایران» چندان خوش یمن نبوده؛ چراکه با مرگ ژازه طباطبایی همراه شده است. همین موضوع باعث شده که امسال این نمایشگاه به یاد هنرمندان پیشکسوت نقاشی ایران برگزار شود و همین موضوع شروع خوبی را برای این رویداد - پس از این همه تاخیر - نوید می دهد. حبیب‌ا... صادقی مدیر کل دفتر هنرهای تجسمی وزارت ارشاد در مراسم افتتاحیه قول داده است که از این بعد همه دوسالانه‌های تجسمی ایران به موقع برگزار شود. او به موفقیت‌های اخیر نقاشان ایرانی در جهان اشاره کرده و گفته که «بیم آن داشتیم که شکافی بین جامعه موحد و دوست داشتنی تجسمی کشور اتفاق بیفتد که خوشبختانه رخ نداد». شاید منظور او از موفقیت‌های اخیر نقاشان ایرانی فروش تعدادی از آثار نقاشان ایرانی در برخی حراجی‌ها بود که به گفته برخی گالری داران ایرانی باعث به هم خوردن قیمت آثار در داخل نیز شده بود.

به‌رغم این به نظر می‌رسد دوسالانه امسال نمی‌خواهد تجربه دیگر بخش‌های هنری مانند فیلم و تئاتر را تکرار نکند و حضور و تقدیر از پیشکسوتانی چون علیرضا اسپهبد، ایرج کریمخان زند، منصور قندریز، جلیل ضیاپور، سهراب سپهری، مارکو گریگوریان و تازه درگذشته ژازه طباطبایی نشان‌دهنده این موضوع است.

یاری‌دهندگان و بدقولان

با این همه برگزاری این نمایشگاه چندان هم بی حاشیه نبوده است. نمایشگاه امسال ۱۵۵۰ اثر از ۴۳۰ هنرمند را در خود جای داده که در سه بخش «ایران سرزمین مهر»، «رابطه تاریکی و روشنایی» و «بخش‌آزاد» به رقابت می پردازند. حبیب آیت‌اللهی دبیر هفتمین دوره دوسالانه نقاشی در مراسم افتتاح آن گفت که «ما با دست خالی شروع کردیم و همه کسانی که قرار بود به ما کمک کنند ما را یاری نکردند». هر چند او مشخص نکرده چه کسانی قرار بوده که این نمایشگاه کمک کنند که نکردند از یاری کنندگان نیز نام برده و گفته که «فرهنگستان هنر، موسسه فرهنگی و هنری صبا، موزه هنرهای معاصر تهران و مرکز هنرهای تجسمی و موزه هنرهای معاصر فلسطین به برگزاری این نمایشگاه کمک کرده‌اند».

آیت‌اللهی اشاره می‌کند که یک سال و نیم پیش از مدیریت مرکز هنرهای تجسمی و موزه هنرهای معاصر خواسته که هفتمین دوسالانه را برگزار کنیم، اما به دلایلی که شرح نمی‌دهد این خواسته به تعویق افتاد. با این حال به گفته او «چون از سوی انجمن هنرمندان نقاش پاسخی برای برگزاری دوسالانه دریافت نشد برگزاری آن شش ماه پیش به ما واگذار شد.»

آیت‌اللهی مثل دبیران همه جشنواره‌ها از آثار این دوره دفاع می‌کند و حتی تا آنجا پیش می‌رود که می‌گوید: «در داوری آثار ارسالی به این نتیجه رسیدیم که آثار هنرمندان جوان ایرانی کیفیت بهتری نسبت به هنرمندان کشورهای دیگر دارد» و دبیر جشنواره ناگهان حرف آخر را می‌زند: «آثاری که در این دوسالانه شاهد هستیم در حد و اندازه آثار استادان نقاش اروپایی و غربی بود!»

با این حال آقای دبیر می‌گوید که «مجبور شدیم آثار این هنرمندان را به نفع هنرمندان کشورهای همسایه کنار بگذاریم». مشخص نیست آقای دبیر خواسته با این حرف جلوی اعتراض کسانی که کارهایشان پذیرفته نشده را بگیرد یا واقعا می‌خواسته وجهه بین‌المللی آن را به هر شکل که شده حفظ کند.

احمد اسفندیاری، یکی از قدیمی‌ترین هنرمندان ایرانی با قامتی خمیده و دستانی لرزان دوسالانه را افتتاح می‌کند. این بار میزبان آثار موسسه فرهنگی هنری صبا در خیابان شهید برادران مظفر است. خیابانی که به گفته مدیرعامل موسسه صبا قرار است از سال آینده یک «گذرگاه فرهنگی» احداث شود. گذرگاه‌هایی که به تدریج به عنوان رخداد هنری سال‌های اخیر مطرح شود و محل تمرکز فعالیت‌هایی در عرصه هنر ملی، هنرهای سنتی و بومی، هنر آیینی و هنر مقاومت شده و شاخه‌های متنوعی از هنر را پوشش دهد.

زارع البته خاطرنشان می‌کند که «خبر احداث این گذرگاه و تبدیل خیابان شهید مظفر به گذر فرهنگ و هنر قرار بوده با حضور شهردار منطقه ۶ اعلام شود» اما ظاهرا از همین مراسم افتتاح آقای شهردار غیبت کرده است.