تشریح وضع کنونی انرژی در اتحادیه اروپا
بخش اول
پرداختن به سیاست‌های انرژی اروپا از چند منظر حائز اهمیت است:
یک. در حال حاضر و در آینده کوتاه‌مدت همچنان یکی از منابع اصلی انرژی، نفت است و اروپا اگرچه واردکننده اصلی نفت ایران نیست، اما قطعا یکی از مشتریان مهم است.
بخش اول
پرداختن به سیاست‌های انرژی اروپا از چند منظر حائز اهمیت است:
یک. در حال حاضر و در آینده کوتاه‌مدت همچنان یکی از منابع اصلی انرژی، نفت است و اروپا اگرچه واردکننده اصلی نفت ایران نیست، اما قطعا یکی از مشتریان مهم است.
بنابراین آگاهی از سیاست‌های آتی اروپا در زمینه واردات انرژی می‌تواند ما را در اتخاذ برنامه‌های صادراتی صحیح یاری دهد. دو. سیاست وارداتی انرژی اروپا، تاثیری ویژه در سیاست‌های صادراتی کشورهای منطقه خواهد داشت. این مساله یکی از عوامل اصلی تعیین وضعیت آتی بازار بین‌المللی انرژی است و از آنجا که نقش ایران در این بازار جهانی حیاتی است، توجه به تغییرات هر گوشه از آن اهمیت ویژه می‌یابد. سه. تغییر ترکیب منابع انرژی یکی از مهم‌ترین سیاست‌های انرژی اروپا است. این مساله در حد خود تعیین‌کننده موقعیت زیست‌محیطی جهان و همچنین بازار دیگر کالاها و منابع مرتبط با منابع تازه‌وارد انرژی است. از آنجا که نه بازار مصرفی ایران و نه وضعیت زیست‌محیطی‌اش تافته‌ای جدابافته از جهان نیست، داشتن دیدی نسبت به وضعیت آتی این مسائل باید مهم تلقی شود.
در پرونده پیش‌رو سعی شده است با توجه به دغدغه‌های ذکر شده، دیدی کلی نسبت به وضعیت آتی سیاست‌های انرژی اروپا ارائه شود.
انرژی شاهرگ حیاتی جامعه اروپا است. رفاه مردم، صنعت و اقتصاد وابسته به منابع انرژی امن، مطمئن و پایدار است. ضمن آن که مصرف انرژی با انتشار ۸۰درصد از گازهای گلخانه‌ای نیز مرتبط است. بنابراین بحث انرژی یکی از بزرگترین چالش‌هایی است که امروز اروپا با آن مواجه است. چند دهه طول خواهد کشید تا سیستم‌های انرژی در مسیر امن و مطمئن قرار گیرد.۱
همچنین در طی ده سال آینده بخش انرژی به حدود یک تریلیون یورو سرمایه‌گذاری نیازمند است. این سرمایه‌گذاری نیز هم جهت متنوع کردن منابع موجود و همچنین جایگزین کردن تجهیزات این بخش است.
تغییرات ساختاری در عرضه انرژی که بخشی مربوط به تولیدات داخلی اتحادیه اروپا است، این اتحادیه را مجبور به اتخاذ یک چارچوب مشترک در این بخش کرده است. در سطح بین‌الملل نیز توجه کمی به عرضه پایدار نفت در آینده می‌شود و با وجود بحران‌های جدی که اروپا را در موضع آسیب‌پذیری قرار داده است هنوز یک دیدگاه مشترک با شرکا و کشورهای ترانزیت‌کننده گاز وجود ندارد. همچنین با توجه به وابستگی اتحادیه اروپا به منابع وارداتی، کشورهای عضو نیازمند اقدامات اروپایی بیشتری است.۲
اتحادیه اروپا امروز در سطحی است که سیاست‌های انرژی آن می‌بایست توسعه یابد. تصمیماتی که در بخش سیاست‌های انرژی توسط اعضا گرفته می‌شود بر دیگر اعضا اثرگذار خواهد بود. ترکیب بهینه انرژی که شامل توسعه سریع بخش انرژی‌های جایگزین نیز می‌باشد حداقل نیازمند بازارهای قاره‌ای
است.
اتحادیه اروپا جهت موفقیت سیاست‌های انرژی‌اش می‌بایست همچنان بازار جذابی برای شرکت‌ها باشد. در زمانی که رقابت برای منابع انرژی جهانی افزایش یافته است، استراتژی‌های جدید انرژی می‌بایست خط‌مشی‌های تعیین شده توسط کمیسیون اروپا را تقویت کند. خصوصا تا زمانی که انرژی مهم‌ترین بخش از هزینه‌های صنایع را تشکیل می‌دهد.
در امور بین‌المللی انرژی، اتحادیه اروپا قائل به این است که در صورتی که اعضا منافع و خواست‌های مشترکی را مد‌نظر قرار دهند قادرند موثرتر و قدرتمند‌تر عمل کنند. اتحادیه اروپا تاکنون با وجود اینکه حدود ۲۰ درصد کل انرژی مصرفی را به خود اختصاص داده است نتوانسته به میزان قدرت اقتصادی‌اش، در بازارهای جهانی انرژی اثرگذار باشد و با توجه به این که اتحادیه اروپا بزرگترین واردکننده انرژی در جهان است در مقابل عواملی که عرضه انرژی را تهدید می‌کنند بسیار آسیب‌پذیر است.
در این نوشته ابتدا تصویری از وضعیت انرژی در اتحادیه اروپا ارائه خواهد شد و سپس به برنامه‌ریزی اتحادیه اروپا در حوزه انرژی پرداخته می‌شود.
منابع انرژی اتحادیه اروپا
نفت
منابع و ذخایر نفت منطقه اتحادیه اروپا محدود است و به تناسب ذخایر دنیا، در سطح بسیار پایینی قرار گرفته است.۳ با توجه به گزارش‌های BP۴ و BGR۵ میزان ذخایر تثبیت شده در سال ۲۰۰۶ برای منطقه اتحادیه اروپا میزان Bbl ۶.۹ وBbl ۹.۷ و برای EEA (منطقه اقتصادی اروپا) میزانی بین Bbl ۱۵.۱ وBbl ۱۷.۳ بوده است. در پایان سال ۲۰۰۷ بر اساس آمار BP، میزان ذخایر تثبیت شده برای منطقه اتحادیه اروپا به میزانBbl ۶.۷ و برای منطقهEEA میزان Bbl ۱۴.۹ بوده است.
این ذخایر بیشتر در منطقه دریای شمال (نروژ، بریتانیا و دانمارک) و جنوب شرقی اروپا (رومانی) واقع شده است.
به طور کلی میزان ذخایر تثبیت شده EU بین ۵/۰ تا ۸/۰ درصد و منطقهEEA نیز ۲/۱ تا ۵/۱ درصد کل ذخایر جهان بوده است.
منابع گاز
ذخایر و منابع گاز در EU و EEA نسبت به کل جهان میزان کاملا متغیری است. با توجه به گزارشات منابع مختلف همچون ژورنال‌های گاز و نفت، میزان ذخایر گازی بین Bcm ۲۷۰۰ و Bcm ۳۵۰۰ برای منطقه EU و میزانی بین Bcm ۵۰۰۰ و Bcm ۶۲۰۰ برای منطقهEEA در انتهای سال ۲۰۰۶ بوده است.
در کل ذخایر تثبیت شده اتحادیه اروپا به میزان 4/1 درصد کل ذخایر جهان بوده است. در منطقه EEA نیز کل ذخایر تثبیت شده، 7/2 درصد کل ذخایر گاز جهان بوده است. ذخایر گاز نیز بیشتر در کشورهای هلند، بریتانیا و رومانی قرار دارد.
منابع ذغال‌سنگ
80 درصد از ذخایر فسیلی اروپا را ذغال سنگ تشکیل می‌دهد. این ذخایر هرچند در مقایسه با کل منابع جامد و فسیلی جهان سهم کمی را دارا است، اما برای اروپا بسیار مهم است. بر اساس گزارشات BP ذخایر تثبیت شده EU، 3.5 درصد ذخایر کل جهان است.
مصرف انرژی
مصرف انرژی در 27 کشور اتحادیه اروپا در سال‌های اخیر به شدت افزایش داشته است. در سال 2006 بر اساس ارقام رسمی، مصرف ناخالص داخل انرژی در 27 کشور اتحادیه اروپا 182Mtoe بوده است.6
بخش حمل و نقل بزرگترین مصرف‌کننده نهایی انرژی است. کل میزان انرژی نهایی که توسط بخش حمل و نقل استفاده شده است، افزون بر میزان استفاده شده توسط دیگر بخش‌های صنعتی بوده است. در سال ۲۰۰۶ مصرف‌کنندگان بخش حمل و نقل بیش از ۳۰ درصد انرژی نهایی را مصرف کرده‌اند.
علاوه بر این، بر خلاف سایر بخش‌ها، مصرف در بخش حمل و نقل که مهم‌ترین درونداد آن انرژی است، در دهه گذشته افزایش داشته است. مصرف انرژی در بخش تجارت و سایر بخش‌های خدماتی به میزان زیادی ثابت مانده است. با وجود اینکه میزان اشتغال و ارزش افزوده در بخش خدمات به شدت رشد کرده است. اما افزایش میزان کارآیی انرژی میزان مصرف در این بخش را به میزان زیادی ثابت نگاه داشته است.7
ترکیب سوخت مصرفی
نفت همچنان بیشترین شدت مصرف را در تولیدات اتحادیه اروپا در میان ترکیبات سوخت مصرفی دارد. در مقایسه با دهه 1990 سهم نفت در مصرف ناخالص داخلی، کاهش اندکی داشته است. سهم انرژی هسته‌ای و گاز در این دوره حدود 2 تا 6 درصد افزایش داشته است.
سهم سوخت‌های جامد در همین زمان به میزان قابل توجه (۱۰ درصد) کم شده است و به میزان کمتر از ۲۰ درصد کل ترکیب سوخت رسیده است. سوخت‌های تجدیدپذیر نیز در همین دوره بیش از ۳ درصد از کل را به خود اختصاص داده است. نیمی از این میزان افزایش طی سال‌های ۲۰۰۶-۲۰۰۰ حاصل شده است. بازتاب اثرگذاری سیاست‌های اتحادیه اروپا در کاهش میزان انتشار CO۲ و کاهش وابستگی به واردات دیده می‌شود.هرچند سهم تجدید‌پذیرها هنوز در سطح محدودی، (۷ درصد انرژی مصرفی) است و بر اساس برنامه ۲۰۲۰ می‌بایست تا میزان ۲۰ درصد افزایش
یابد. ترکیب کنونی سوخت در اتحادیه اروپا بسیار متنوع است. برای تعیین چگونگی این ترکیب، می‌بایست میزان تولیدات داخلی آن کشورها را مورد توجه قرار داد. انگلستان تولیدکننده مهم نفت و گاز بر بستر این منابع قرار دارد.
دانمارک نیز کشوری است که تولیدکننده مهم نفت می‌باشد و در عین حال مصرف‌کننده این منابع نیز می‌باشد. در حالی که کشورهایی همچون لهستان و استونی که دارای منابع جامد سوخت می‌باشند، بیشتر ترکیب انرژی آن‌ها را انرژی‌های اخیر تشکیل می‌دهد.۸
سهم انرژی هسته‌ای نیز در کشورهایی که آن را جزئی از منابع انرژی خود انتخاب کرده‌اند، رو به افزایش است.
وابستگی به واردات
اتحادیه اروپا با وجود بهبود نرخ کارآیی انرژی، واردکننده خالص انرژی است. تولیدات داخلی اتحادیه به شدت کاهش یافته است. این وابستگی به واردات اتخاذ سیاست‌های مناسب را طلب می‌کند.
تولیدات داخلی انرژی کمتر از نصف میزان نیاز این اتحادیه را فراهم می‌کند. در سال ۲۰۰۶ میزان وابستگی به واردات به ۵۴ درصد رسید. نفت بیشترین میزان از سهم واردات انرژی ۶۰ درصد را به خود اختصاص داده است. در مرحله بعد گاز با ۲۶ درصد و سوخت‌های جامد ۱۳ درصد قرار دارد. نسبت واردات انرژی برق و انرژی‌های تجدیدپذیر میزان بسیار کم ۱ درصد بوده است.
هرچند در کل، وابستگی به واردات انرژی در اتحادیه اروپا بالا است و همچنان نیز رو به رشد است، اما شرایط از کشوری به کشور دیگر به صورت معناداری متفاوت است. دانمارک کشوری است که در زمینه انرژی استقلال کامل دارد. برخی کشورها همچون لهستان و بریتانیا به میزان نسبتا کمی (حدود 20درصد) به واردات انرژی وابسته هستند در حالی که برخی کشورها همچون اسپانیا، پرتغال، ایتالیا و ایرلند به شدت به این منابع وابسته هستند. برخی کشورهای کوچک همچون مالت نیز به صورت کامل وابسته به واردات است.
نکته دیگری که پیرامون وابستگی کشورهای عضواتحادیه اروپا قابل توجه است، وابستگی شدید این کشورها به چند عرضه‌کننده خارجی می‌باشد. برای مثال استونی، لتونی، ایرلند و فنلاند به طور کامل تنها به یک عرضه کننده گاز وابسته هستند در حالی که یونان و اتریش حدود 80 درصد به همان عرضه‌کننده انحصاری گاز وابستگی دارند.9
استفاده از انرژی‌های جایگزین، تکنولوژی‌های سبز و افزایش کارآیی انرژی عواملی هستند که قادرند میزان وابستگی را کاهش دهند.
تولید داخلی انرژی
تولیدات داخلی انرژی اتحادیه اروپا خصوصا از سال ۲۰۰۴ رو به کاهش است. در سال ۲۰۰۶ میزان کل تولیدات داخلی Mtoe ۸۸۰ بوده است. بیشترین سهم تولیدات مربوط به انرژی هسته‌ای (۳۰%)، سوخت‌های جامد(۲۲%)، گاز (۲۰%)، نفت(۱۴%) و انرژی‌های تجدیدپذیر نیز به میزان ۱۴ درصد بوده است. هر چند سهم انرژی‌های تجدید پذیر با توجه به اهداف در نظر گرفته شده در سیاست‌های جدید انرژی افزایش خواهد یافت کاهش میزان تولیدات داخلی دلالت بر افزایش وابستگی به واردات در آینده دارد.۱۰
ارسال نظر