دنیای اقتصاد: ناصر هادیان ، استاد برجسته دانشگاه تهران از تلاش عربستان سعودی برای تبدیل کردن ایران به تهدید اول خود خبر داد. ناصر هادیان در سخنرانی خود در «بنیاد باران» که دوم مرداد ایراد شد، با بیان اینکه چرا عربستان ما را به‌عنوان تهدید اصلی خودش و دشمن قلمداد می‌کند، گفت: «عربستان همیشه حافظ وضع موجود بوده و نگران تغییر وضع موجود است. نمی‌داند چه می‌شود. همیشه برایش این مبهم است. اگر نگاهی از بیرون و کلان به داستان کنیم، شاید شرایط خیلی مناسب و مطلوبی برای ما نباشد. خلاف ادعاهایی که به هر حال طرح می‌شود، چه در داخل و چه در خارج ایران، می‌گویند که ۴ پایتخت عرب در کنترل ایران است و نفوذ ایران خیلی گسترش پیدا کرده است. موضوعی که آن‌طرف با نگرانی و در داخل هم با هیجان و شادی به آن می‌پردازند. می‌خواهم وضعیت دیگری را طرح و ترسیم کنم.»

هادیان با بیان اینکه الان صریحا در ریاض، تهدید ما را مساوی داعش طرح می‌کنند، یا اینکه می‌گویند ایران هم تهدید بزرگی است، افزود: «در نبود داعش، بلافاصله ما تهدید اصلی می‌شویم. باید خیلی خوب حواس‌مان جمع باشد.۶ گروه در آمریکا می‌خواهند ما را به رادار توجه ترامپ بیاورند. ما در Default رادار توجه ترامپ هستیم، اما این ۶ گروه می‌خواهند ما را بیاورند. این ۶ گروه عبارتند از اسرائیل مهم‌تر از همه و طرفدارانش، عربستان و لابی‌هایش، نئوکان‌ها و مجاهدان. اینها گروه‌هایی هستند که به‌شدت می‌خواهند ما را در مرکز توجه ترامپ بیاورند و ما را به‌عنوان تهدید اصلی مطرح کنند. من این را امر مناسب و مطلوبی نمی‌دانم و باید خیلی تلاش کنیم که این اتفاق نیفتد.»

چرایی رقابت عربستان با ایران

این استاد دانشگاه در بخش دیگری از سخنرانی خود با بیان اینکه این عربستان است که با ما رقابت می‌کند، ما با عربستان رقابت نمی‌کنیم، افزود: «من بیش از پنج سال است که می‌گویم باید عربستان را به‌عنوان تهدید قلمداد کنیم، نه به‌عنوان دشمن. وقتی تهدید قلمدادش کردیم، نسبت به آن فکر می‌کنیم. طراحی سیاست می‌کنیم که چه کار کنیم. ما باید چه‌کار کنیم که رابطه ما با عربستان به‌صورت مثبت یا منفی فرق کند. چه باید بر ذهن تصمیم‌گیر عربستانی بیاوریم که محاسباتش نسبت به ما عوض شود؟ منافع دوستی با ما بچربد بر هزینه دشمنی با ما. باید چه‌کار کنیم که این عوض شود؟ من به این موضوع پرداختم که عربستان چه‌کارهایی در قبال ما بعد از ۵، ۶ سال انقلاب تا حالا انجام داده و اینها هم بدون هزینه بوده است. عربستان هزینه‌ای پرداخت نکرده برای کارهایی که علیه ما کرده، مثلا تشکیل جی‌سی‌سی(شورای همکاری خلیج‌فارس). این جی‌سی‌سی علیه آمریکا و اسرائیل درست نشده، علیه ما درست شده است. پیشرفته‌ترین سلاح‌ها را می‌خرد، از نظر تاسیس فرماندهی، کمی و کیفی آن را بهبود می‌بخشد. سایر اقداماتی که داشته، جنگ نفتی که راه‌انداخته یا الان هم در همه این جاها ما را درگیر می‌کند، چون در رنکینگ تهدیدات، ما در ذهن عربستانی‌ها، شماره یک هستیم. تهدید شماره یک ما هستیم، نه اسرائیل است و نه آمریکا.»

هادیان ادامه داد: «من چندین دلیل را ذکر کردم که چرا در سه دهه گذشته وقتی ما علیه عربستان عمل نمی‌کنیم، باز به‌عنوان تهدید اصلی برای آنها مطرح هستیم. البته دوره‌ای نوسان داشته، بهتر بوده، بدتر بوده، حتی قرارداد امنیتی با آنها داشتیم. اما در مجموع این سیاست مهار بوده. همه‌اش این است که باورهای ایدئولوژیک است یا مساله‌اش قدرت است و طبیعتا امکانات دارد، می‌خواهد قدرت و نفوذش را افزایش دهد. اما بخش زیادترش به‌نظر من مولفه‌های سیاست مهار است که می‌خواهد ما را مهار کند، خصوصا در ۱۲-۱۰ سال اخیر. چرا این‌طور هست؟ سوال معقول این است که چرا عربستان ما را به‌عنوان تهدید اصلی خودش و دشمن قلمداد می‌کند؟ این سوال می‌گوید عربستان همیشه حافظ وضع موجود بوده و نگران تغییر وضع موجود است. نمی‌داند چه می‌شود. همیشه برایش این مبهم است. بنابراین از این لحاظ چون ما انقلاب کردیم و ماهیت انقلاب هم دنبال تغییر است، آنها احساس تغییر و خطر می‌کنند از وجود و ماهیتی به نام انقلاب‌اسلامی و کشوری به نام ایران که نظامی بر سرش است که نظام انقلابی است.»

او افزود: «دومین مساله‌ای که هست رابطه بین دولت و جامعه است. عربستان یک سیاستی دارد که خیلی پیشرفته نیست. ۴، ۵ هزار نفر کشور را به‌صورت شرکت خصوصی اداره می‌کنند. رقابتی اگر هست رقابت سنتی- قبیله‌ای است ولی در مقابل جامعه آن به‌طور متوسط در حال رشد است و بنابراین مطالبه‌گری می‌کند. رابطه بین سیاست و جامعه عربستان، رابطه شکننده‌ای است که باعث می‌شود عربستان‌ دنبال یک دشمن شیک بگردد که بتواند تقصیر را گردن او بیندازد و همه هم احساس بدی نداشته باشند. الان ایران آن «دشمن شیک» برای عربستان است. سیاست‌گذارش، نخبه‌اش، دانشگاهی‌اش و حتی مردمش ما را چنین دشمنی می‌دانند. اینها موجب می‌شود که تقصیرها را گردن ما بیندازند و این برای آنها چیز بدون هزینه‌ای هم هست. ولی چرا اسرائیل آن دشمن شیک نشد؟ چون نمی‌شد بدون هزینه همه مشکلات را گردن اسرائیل انداخت. همین‌طور این حرف‌ها را به آمریکا بگویند، هزینه دارد. اما علیه ما گفتن هزینه‌ای برای آنها ندارد.»

ناصر هادیان در پایان به نقش ایران در بحران قطر و عربستان اشاره کرد و افزود: «ما در مجموع هوشمندانه در این قسمت عمل کردیم. نه خیلی دویدیم و گفتیم با قطر این رابطه را داریم و فلان می‌کنیم و نه اینکه خیلی خنثی عمل کردیم. به میزانی حمایت کردیم که میزان خوبی بود و این فاصله‌ای بود که برای قطر هم مطلوب بود. قطر هم از این میزان فاصله خوشش می‌آمد. او هم خیلی علاقه نداشت که ما ناگهان به آنها نزدیک شویم. در همین میزان فاصله و این میزان حمایتی که کردیم، او هم راضی بود. اما این موضوع هم تبعات کوتاه مدت دارد و هم تبعات درازمدت که خیلی مهم نیست. تبعات کوتاه‌مدتش که به نفع ما شد، مثل لطف و هدیه الهی بود. در این وضعیت که همه را علیه ما بسیج کردند و رفته بودند به سمت اینکه ما به‌عنوان تهدید اصلی مطرح کنند، ناگهان اتفاقی افتاد و ائتلاف اینها به‌هم ریخت. یعنی الان ترامپ ناراحت است، همه ناراحت هستند، بساطی که درست کرده بودند مقداری به‌هم ریخت. البته پیش‌بینی من این است که چند روز دیگر، یکی دو ماه دیگر این مساله حل می‌شود و می‌رود، یعنی میانجی‌گری می‌کنند و هر دو کوتاه می‌آیند و هر دو وسط را می‌گیرند و دوباره برادری و برابری در ظاهر برقرار می‌شود و به این سمت می‌روند که دوباره ما را به‌عنوان تهدید اصلی مطرح کنند. خوش‌بینی دراز مدت به این مساله نیست اما در همین میزان هم که در کوتاه‌مدت اتفاق افتاده، چیز خوبی بوده است. ما باید از اینها استفاده‌های درازمدت‌تر در این داستان کنیم.»