توسعه راه‌آهن ایران؛ بدون توقف

سارا علیاری: در چشم‌انداز سال ۲۰۲۵ اتحادیه بین‌المللی راه‌آهن‌ها (UIC) خاور‌میانه به‌عنوان منطقه‌ای استراتژیک معرفی شده که رشد اقتصادی در آن بالاتر از میانگین جهانی خواهد بود، به‌طوری‌که پیش‌بینی شده نرخ رشد اقتصادی در آن طی دهه آینده به بیش از ۴/ ۲ درصد برسد. کارشناسان این حوزه براین باورند که این رشد فرامنطقه‌ای می‌تواند به تغییرات تجاری مثبت و ایجاد ثبات جوی در راستای توسعه حمل‌و‌نقل ریلی ایران منتهی شود.

در حال حاضر راه‌آهن ایران با قدمتی ۷۰‌ساله؛ حدود ۶۸ سال است که به عضویت اتحادیه راه‌آهن‌های دنیا(UIC) در آمده و همواره استاندارد‌های این سازمان را پیش روی فعالیت‌های خود در بخش‌های مختلف اعم از زیربنا؛ بار و مسافر و... قرار داده است به‌طوری‌که در حال حاضر راه‌آهن ایران درجرگه ۲۱ عضو هیات اجرایی این سازمان که هیاتی سیاست گذار و تصمیم گیرنده و نیز ناظر فعالیت‌های آن

به شمار می‌رود، قرار دارد. با این وجود، نوع نگاه ژان پیر لوبینو رئیس اتحادیه بین‌المللی راه‌آهن‌ها (UIC) به شرایط کنونی حوزه ریلی ایران،نقطه نظر قابل تاملی است که مشروح آن به این شرح است.

در حال حاضر جایگاه شبکه ریلی ایران راچگونه ارزیابی می‌کنید؟

کشور ایران به لحاظ موقعیت، شرایط استراتژیکی دارد.این کشور از نظر اتصالات ریلی داخلی و بین‌المللی با کشورهای همسایه خودنیز افق توسعه‌ای مطلوبی پیش رو دارد و به منظور دستیابی به این مهم باید اولویت‌های مختلفی را در دستور کار قرار دهد. اولویت اول راه‌آهن ایران یافتن حلقه‌های مفقوده در اتصالات ریلی بین‌المللی با کشورهای همسایه و برطرف کردن مشکلات موجود است.

دومین اولویت ایران باید توجه به شبکه ریلی داخلی کشور در جهت اتصال شهرهای بزرگ به یکدیگر و توسعه خطوط ریلی موجود در آنها باشد که ماحصل این قدم می‌تواند علاوه بر توسعه، افزایش ظرفیت حوزه ریلی ایران را در بر داشته باشد. گام سوم که باید مورد توجه متولیان ریلی ایران قرار گیرد ارتباط حمل‌ونقل‌ برون شهری و درون شهری حوزه ریلی است.

در حال حاضر شهری مانند تهران جمعیتی بالغ بر ۲۰ میلیون نفر دارد که بخش عمده‌ای از این جمعیت می‌تواند در شهرهای اطراف آن متمرکز شود. بنابراین با توجه به ظرفیت بالای شهرهای حومه این شهر بزرگ،متولیان ریلی باید نسبت به تعریف نقشه حمل و نقل ریلی درون و برون شهری اقدام و یک استراتژی برای توسعه اتصالات درون و برون شهری خطوط ریلی تهیه کنند. این قدم گام مهمی است که باید متولیان ریلی در این مسیر، حرکت و برای تحقق آن تلاش کنند.

آنچه مسلم است برای رسیدن به یک راه‌آهن توسعه یافته؛ «توسعه قطارهای حومه‌ای»، «گسترش خطوط ریلی» و «افزایش ظرفیت» آنها از جمله موارد ضروری است که البته عملیات آنها هم‌اکنون در حال اجرا است. با در نظر گرفتن این مساله راه‌آهن ایران برای تبدیل به یک راه‌آهن توسعه یافته و مدرن با استانداردهای جهانی چقدر فاصله دارد؟

برای رسیدن به یک جایگاه مطلوب همواره باید پویا بود و نمی‌توان توقفی را برای توسعه‌یافتگی متصور شد، اما براساس تجربه معتقدم باید در این مسیر حدتعادل نگه داشته شود به این معنا که هم یاد بگیریم و هم کارها را به پیش ببریم.

در صورتی که توسعه خطوط داخلی و بین‌المللی و همچنین گسترش قطارهای حومه‌ای که برآیند آنها توسعه و ارتقای زیربنا و توسعه خطوط درون و برون‌شهری و بین‌المللی است،اجرایی شود به نظر می‌رسد راه‌آهن ایران تا رسیدن به جایگاه قابل قبول ۱۰ یا ۱۵ سال زمان نیاز داشته باشد.

در حال حاضر تامین مالی پروژه‌های ریلی یکی از مشکلات پیش روی توسعه این خطوط است، در سایر کشورها عمدتا از چه روش‌هایی برای حل این مساله استفاده می‌کنند؟

بحث تامین مالی پروژه‌ها از طریق فاینانس یا با استفاده از ابزارها و ظرفیت‌های موجود در بازار، بهره‌گیری از سرمایه‌های بخش خصوصی و دولتی یا ترکیبی از این دو از جمله روش‌های مرسوم تامین مالی است که اگر ایران هم در این مسیر حرکت کند قطعا نتایج مطلوبی را به دست خواهد آورد.