زنی که دنیای مد را تسخیر کرد

مترجم: فاطمه باباخانی - گابریل بونهئور معروف به «کوکو شانل»، طراح مد فرانسوی و پدیدآورنده مارک شانل است. او تنها طراحی است که در لیست ۱۰۰ فرد تاثیرگذار قرن بیستم در مجله تایم جای گرفت. شانل از جمله زنانی است که در رهایی بخشی زنان از لباس‌های دست و پاگیر دوره خویش نقش موثری داشت. این خالق پر کار مد نفوذی فراتر از لباس‌های دوخته شده به دست آورد. طرح‌های او در زمینه جواهرات، کیف‌های دستی و عطر نیز جلوه خود را داشت، همچنین عطر او با نام شانل شماره ۵ یک محصول فراموش نشدنی است. شانل یک زن فرانسوی از طبقه فرودست بود که به یک اصل در زندگی خود وفادار ماند؛ بالا کشیدن خویش از ریشه‌های تحقیرآمیزش. تلاش‌های خستگی‌ناپذیر او و استعدادش در انتخاب کسب و کار منجر به موفقیت او در تجارت و شهرت اجتماعی اش شد. زندگی حرفه‌ای شانل او را در تماس با افراد سطح بالا و شخصیت‌های قابل توجه به ویژه در زمینه هنر قرار داد. او به عنوان یکی از حامیان هنرمندان در کار و زندگی شناخته شده است. در واقع زندگی حرفه‌ای شانل، او را در تماس با سطوح بالای جامعه و شخصیت‌های قابل توجه در هنر قرار داد و این امر شهرت او را بیشتر کرد.

کوکوشانل در سال ۱۸۸۳ در یک خانواده کارگر به دنیا آمد- البته او بعدها ادعا کرد که تاریخ تولدش، سال ۱۸۹۳ بوده و سعی کرد خود را ۱۰ سال جوان تر معرفی کند- مادرش زمانی که شانل تنها شش سال داشت از دنیا رفت و پدرش او و بقیه بچه‌ها را ترک کرد. بنابراین کوکو بقیه زندگی خود را در صومعه‌ای گذراند که در آن خیاطی را آموزش دید. در تعطیلات مدرسه که کوکو آن را در نزد اقوام خود به سر می‌برد، او مدل‌های مختلف لباس را در شهر برای نمونه دوخت خود برمی گزید، زمانی که او ۱۸‌ساله شد، صومعه را ترک کرد و در یک خیاطی محلی مشغول به کار شد.

بعدها زمانی که درباره زندگی‌اش از شانل سوال شد او ادعا کرد که زمانی که مادرش درگذشته، پدرش به آمریکا رفته و او را به عمه‌هایش سپرده است. او حتی عنوان کرد که درسال ۱۸۹۳ به دنیا آمده و زمانی که مادرش فوت کرده به جای ۱۲ سال؛ شش سال داشته است.

در سال‌هایی که کوکو شانل مشغول خیاطی در این خیاط خانه بود، به عنوان خواننده نیز در کافه‌ها و سالن‌ها برنامه اجرا می‌کرد. کوکو نام مستعاری بود که سربازان مشتری این کافه به او داده بودند. جنگ جهانی اول موجب شد، شانل که در آن زمان ۲۳ سال داشت با یک افسر آشنا شود و به منزل او نقل مکان کند. اقامت شانل سه سال طول کشید؛ در این دوره بود که شروع به طراحی کلاه به عنوان یک سرگرمی کرد. تفریحی که به زودی به یک سرمایه گذاری برای زندگی آینده او تبدیل شد. او سپس دوستی با یک متمول انگلیسی را آغاز کرد که «پسر» لقب داده می‌شد. او اولین فروشگاه کوکو شانل را در پاریس تاسیس کرد. روابط آنها نه سال ادامه پیدا کرد و با مرگ این نجیب زاده انگلیسی خاتمه یافت. این اتفاق در سال ۱۹۱۹ به گفته خودش ویرانگرترین رخداد زندگی او بود، کاپل در یک تصادف اتومبیل کشته شد و او دستور داد یادبودی از او در جاده‌ای منتهی به محل حادثه برایش بسازند. در واقع می‌توان گفت حمایت‌های این نجیب زاده بود که شانل را قادر ساخت در سال ۱۹۱۰ مغازه کلاه دوزی خود را دایر کند و پس از آن بوتیک خود را راه بیندازد. ۲۵ سال پس از این رویداد شانل به یک دوست گفته بود: « مرگ او یک ضربه وحشتناک به من زد. با از دست دادن کاپل من همه چیز را از دست دادم. به دنبال این واقعه من نمی‌دانم چه چیزی درباره یک زندگی شاد باید بگویم.»

در طول دهه ۱۹۲۰ کوکو شانل تنها طراح لباسی بود که از کشباف‌های زنانه شل استفاده می‌کرد، پارچه‌ای که تا آن زمان تنها برای زیرپوش‌های مردانه کاربرد داشت. این لباس‌ها زنان را از لباس‌هایی که در آن زمان می‌پوشیدند و برایشان محدودیت داشت، رها ساخت. با این ویژگی‌ها بود که لباس‌های دوخت شانل به زودی نزد مشتریان محبوب شد، در آن دوره پوشیدن لباس‌های قدیمی برای نسل زنان پس از جنگ جهانی اول از مد افتاده و غیرقابل استفاده به نظر می‌رسید. در سال‌های این دهه مزون شانل به یک مرکز مد تبدیل شد. شانل همچنین نوعی از مدل مو و سبکی از برش لباس را عرضه کرد که در آن از پارچه‌ای با رنگ قهوه‌ای مایل به زرد در دوخت لبه‌های آن استفاده شده بود. در سال ۱۹۲۲ او عطر خود را به بازار عرضه کرد و بر آن شانل شماره ۵ نام نهاد. عطری که تا امروز نیز محبوبیت خود را حفظ کرده است. دو سال بعد پیر ورتایمر در تجارت عطر با شانل شریک شد و امروز نیز او کنترل تجارت این عطر را بر عهده دارد. در سال ۱۹۲۵ شانل تجارت ژاکت‌های کشباف پشمی را راه انداخت و پس از آن موفقیت خود را با پیراهن مشکی کوتاه تکمیل کرد، این دو بخش به بخش‌های اصلی مجموعه شانل تبدیل شدند. با وقوع جنگ جهانی دوم، شانل در مقام یک پرستار کار خود را انجام داد، هرچند که محبوبیت او پس از جنگ به واسطه دوستی‌اش با یک افسر نازی به شدت کاهش یافت. به این ترتیب او برای فرار از جنجال به سوئیس نقل مکان کرد. پس از یک دوره نزدیک به ۱۰ ساله شانل دوباره به بازار مد بازگشت و توانست مشتریان خود را پیدا کند. کوکو شانل در تا زمان مرگ در سال ۱۹۷۱ و در ۸۸ سالگی همچنان به طراحی لباس مشغول بود.

درباره زندگی این طراح مد چند فیلم ساخته شده نمونه اخیر آن در سال ۲۰۰۹ بود که آدری توتو، بازیگر فرانسوی نقش شانل را بازی کرد.