علیرضا باغانی: روز دوشنبه قرار بود ۱۰۵ میلیون سهم شرکت نفت سپاهان در بورس تهران عرضه شود، اما تنها ۸۵ میلیون سهم این شرکت در قیمت ۱۷۵۰ تومان عرضه شد و ۲۰ میلیون سهمیه اختصاص پیدا کرده به معامله‌گران برخط به‌رغم وجود تقاضاهای مکرر خرید و ورود سفارش‌های خرید در سامانه معاملات راس ساعت ۱۲:۲۰، به «آنلاین‌ها» نرسید. تا به اینجای کار همه چیز عادی جلوه می‌کند و دلیل عدم انجام معامله ۲۰ میلیون سهمی «شسپا» که سهمیه معامله‌گران آنلاین بود، اختلال در سیستم معاملات عنوان شده بود، اما ساعتی پس از پایان معاملات بورس، حجم معاملات این نماد عرضه اولیه‌ای تا عدد ۸۸ میلیون و ۵۷۷ هزار سهم در سامانه معاملات به نمایش گذاشته شد! به این معنی که حدود ۶/۳ میلیون سهم پس از انجام معاملات ۸۵ میلیون سهمی «شسپا» معامله شده است و به تعبیری واضح‌تر عده‌ای از معامله‌گران موسوم به «آنلاین» توانسته‌اند حدود ۶/۳ میلیون سهم این شرکت ارزنده را به دست آورند.

آن هم در شرایطی که سیستم معاملات در روز عرضه مختل بود و ناظر بازار اعلام کرده بود که هیچ معامله‌گر آنلاینی سهام نفت سپاهان را به دست نیاورده است. باری؛ عرضه اولیه نفت سپاهان به پایان رسید و هر چند قرار است امروز (چهارشنبه) به متقاضیان آنلاین باقیمانده، از این سهم ۱۷۵۰ تومانی اختصاص پیدا کند، اما انجام این حراج در بورس تهران بار دیگر اوج بی نظمی و اختلال را در اداره عرضه‌های اولیه این بازار به نمایش گذاشت و البته اختصاص سهام به برخی معامله‌گران آنلاین آن هم بعد از ساعت معاملات نیز باردیگر اصل رعایت عدالت در عرضه‌های اولیه بورس را زیر سوال برده است. بنابراین لازم است چند موضوع از سوی مدیران و متولیان بازار سرمایه مورد شفاف‌سازی قرار گیرد:

۱. دلیل عدم ثبت سفارش خرید همه معامله‌گران آنلاین که متقاضی خرید ۲۰ میلیون سهم نفت سپاهان بوده‌اند؛ چه بوده است؟

۲. چرا سهمیه بالای ۱۲۰۰ برگه سهمی برای معامله‌گران آنلاین تعیین شد و اساس سهمیه‌بندی‌ها در این عرضه بزرگ چه بود و از چه قوانین و مقرراتی تبعیت می‌کرد؟

۳.چرا پس از پایان عرضه روال ۸۵ میلیون سهمی،حدود ۶/۳ میلیون سهم به حجم معاملات «شسپا» اضافه شده و سهام این شرکت به عده‌ای از معامله‌گران خاص و اساسا آنهایی که دسترسی به سامانه معاملات آنلاین ویژه داشته‌اند؟

۴.سامانه آنلاین تحت کارگزاری‌ها چیست؟ چه تفاوتی با سامانه‌ای دارد که در اختیار مردم عادی است و اساس فلسفه وجودی این سامانه آنلاین چیست؟ آن هم در حالی که خود کارگزاری‌ها دسترسی مستقیم به سامانه معاملات دارند و عملا در اختیار داشتن یک سامانه آنلاین مجزا و ویژه توسط کارگزاران چیزی فراتر از نیازها است.

۵.آیا خرید حدود ۶/۳ میلیون سهم از طریق آنلاین‌های تحت کارگزاری‌ها، منافی عدالت سهامداری نیست و دلیل عدم ابطال این معاملات تا این لحظه چه بوده است؟

...و در آخر تا کی باید از کیک شیرین عرضه‌های اولیه، افراد و گروه‌های خاص بیشترین سهم را ببرند و مگر شعار بازار سرمایه ایران اسلامی، کسب سود در شرایط عادلانه و حلال نیست...؟