کارنامه بورسی‌ها در مجامع

گروه بورس: بخش عمده‌ای از مجامع شرکت‌های فعال در بازار سهام در ۴ ماه ابتدایی سال جاری برگزار شد. ترافیک مجامع به خصوص در هفته پایانی تیر به اوج خود رسید و بیش از ۱۵۰ شرکت مجامع خود را در این هفته برگزار کردند. در این شرایط «دنیای اقتصاد» به بررسی اجمالی مجامع صنایع مختلف پرداخته است.

مجامع را می‌توان مهم‌ترین اتفاق سال برای شرکت‌های بورسی در جهت آگاهی یافتن از وضعیت شرکت‌ها دانست. «دنیای اقتصاد» میزان سود تقسیمی و همچنین میزان سود محقق شده ۲۶۸ شرکت را در سال مالی گذشته بررسی کرده است. موضوع مورد تاکید مدیران بیشتر شرکت‌ها، بر وضعیت نامناسب سودآوری شرکت‌ها در سال گذشته بود. رکود موجود در بخش‌های مختلف اقتصاد کشور در سال ۹۴ کاملا اثر خود را بر سودآوری شرکت‌ها منعکس کرد. علاوه بر این افت شدید قیمت‌های جهانی و رسیدن به کف‌های چندین ساله فشار زیادی را بر صنایع وابسته داخلی ایجاد کرد. در این میان صنایعی مانند سیمان، خودرو و همچنین کالایی‌های بورس از جمله صنایعی بودند که با مشکلات زیادی در تحقق سود برآوردی خود مواجه بودند. با وجود وضعیت نامناسب سودآوری بیشتر شرکت‌های بورسی در سال گذشته اما رفع تحریم‌های بین‌المللی در کنار افزایش قیمت نفت و کالاها در بازار جهانی تا حدودی امید را به بهبود روند سودآوری صنایع نگه داشته است. همان طور که اشاره شد مجمع هر شرکت اخبار خاص خود را دارا است. بر این اساس تنها خلاصه‌ای اندک از فضای کلی مجامع برای چند صنعت در ادامه آورده شده است. عملکرد شرکت ها در مجامع (سود تقسیمی و سود محقق شده در سال مالی ۹۴) به صورت جدول برای ۲۶۸ شرکت مورد بررسی در صفحه ۲۲ آمده است.

تهدیدها و فرصت‌های دارویی‌ها

پس از پایان سال مالی ۹۴، دارویی‌ها از نخستین شرکت‌هایی بودند که مجامع عمومی سالانه خود را برگزار کردند. مجامع این گروه با شرکت ایران دارو در ۱۳ اردیبهشت آغاز شد. در این مجمع میزان سود تقسیمی (۷۵۰ ریال) حدود ۹۱ درصد سود محقق شده شرکت در سال ۹۴ بود. مقدار سود محقق شده هر سهم این شرکت معادل ۸۲۷ ریال است که نسبت به اولین برآورد این شرکت برای سال مالی ۹۴ افت ۸ درصدی را تجربه کرده است. سایر مجامع دارویی تا پایان تیر ادامه یافت. در این میان، هلدینگ داروپخش در ۳۰ تیر آخرین مجمع دارویی‌ها را برای سال مالی منتهی به اسفند ۹۴ برگزار کرد.

مطابق با سال‌های گذشته میانگین تقسیم سود برای شرکت‌های دارویی بالا بود (به‌طور میانگین ۷۵ درصد سود خالص تقسیم شد). در میان سهامداران این گروه هلدینگ‌های تامین، سبحان و همچنین سرمایه‌گذاری ملی ایران به‌طور عمده به چشم می‌خورد. به نظر می‌رسد در جهت جلب رضایت سهامداران خرد بخش زیادی از سود‌های محقق شده شرکت‌های دارویی در مجامع تقسیم شد. در این میان سهامداران عمده نیز با وجود مشکلات نقدینگی که شرکت‌های دارویی با توجه به دوره طولانی وصول مطالبات خود دارند، بر تقسیم درصد بالایی از سود خالص پافشاری می‌کنند. در این میان گرچه سهامداران خرد نسبت به دریافت مطالبات سال‌های گذشته خود شکایت کمتری داشتند، اما بعضا سهامداران حقوقی که طلب بیشتری را از شرکت‌های دارویی دارند در دریافت مطالبات خود در موعد مقرر ناکام بوده‌اند. این موضوع اعتراض این دسته از سهامداران که به‌طور کلی شرکت‌ها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری را تشکیل می‌دهند، در مجامع به دنبال داشت.

همان طور که اشاره شد دوره طولانی وصول مطالبات شاید مهم‌ترین ریسک صنعت دارو باشد. شرکت‌های دارویی به منظور تامین نقدینگی مورد نیاز خود مجبور به دریافت تسهیلات با نرخ‌های بالا در سال‌های اخیر شده‌اند. در این میان مشکلات تحریم و نبود گشایش‌های اعتباری نیز بر شدت مشکلات این گروه برای تامین مواد اولیه با اعتبارات خارجی افزوده بود. از نکات دیگری که در مجامع شرکت‌های دارویی مورد تاکید قرارگرفت، اشباع بازار داخلی دارو و نیاز به جذب بازارهای خارجی و کشورهای همسایه برای حل مشکل فروش بود. بر این اساس شرکت‌ها به دنبال کسب استاندارد‌ها برای شرکت در مناقصات خارجی هستند. بر همین اساس چندین شرکت که این استانداردها را دارند موفق به برنده شدن در مناقصات برگزار شده در کشورهای همسایه شده‌اند. تولید محصولات جدید و مشارکت با طرف‌های خارجی و تلاش برای افزایش سهم از بازار داخلی و به دست آوردن بازارهای خارجی از برنامه‌های آتی مطرح شده شرکت‌های دارویی در مجامع بود.

رضایت سهامداران خودرویی در مجامع

مجامع گروه خودرویی را می‌توان بزم سهامداران در فصل مجامع عنوان کرد. گروه خودرو در سال ۹۴ به‌صورت میانگین بازدهی ۲۱۸ درصدی را برای سهامداران خود به ارمغان آورده بود. پس از ثبت چنین رشدی در قیمت سهام رضایت سهامداران منطقی به نظر می‌رسد. مجامع خودرویی با خبرهای خوبی که البته چندان تازگی نداشت همراه بود. در این خصوص تلاش برای کاهش بار سنگین هزینه‌های مالی شرکت ها، انعقاد قرارداد با طرف‌های خارجی، تلاش برای اصلاح ساختار مالی و تولید محصولات جدید همه از مواردی بودند که استقبال گرم سهامداران خودرویی را از صحبت‌های مدیران عامل این شرکت‌ها به دنبال داشت. با این حال نکته بسیار مهم و قابل توجه تاکید مدیران این شرکت ‌ها بر صبور بودن در سهامداری این گروه بود. گرچه خوش‌بینی‌های بسیاری نسبت به آینده صنعت خودرو در مجامع مشاهده می‌شد، اما رسیدن به اهداف و جبران مشکلات سنگین گذشته این شرکت‌ها به‌طور قطع نیازمند زمان است. افت شدید قیمت سهام خودرویی را تا پاییز ۹۴ شاهد بودیم. مشکلات شدید و رکود موجود در اقتصاد کشور برخی از این شرکت‌ها را با زیان سنگینی مواجه کرده بود. با این حال در سه ماه پایانی سال گروه خودرو روی موج خوش‌بینی نسبت به آینده این صنعت رشدهای قابل توجه و حتی هیجانی را به ثبت رساندند. مجامع شرکت‌های زیرمجموعه این گروه نیز به احتمال بهبود روند سودآوری این شرکت‌ها در سال‌های آتی در صورت محقق شدن انتظارات تاکید داشت. بازگشایی نمادهای خودرویی نیز پس از مجامع با خبرهای امیدوارکننده مجامع در قیمت‌های مثبت بود. در این میان هیجان معاملاتی پس از مجامع در گروه مزبور، با فشار فروش‌های موجود سرکوب شد. این موضوع به دلیل آگاهی بازار از رشدهای قبلی این گروه بر اساس اخبار مثبت کنونی (پیش خور شدن اخبار) و احتمال ایجاد زیان برای فعالان در معاملات سهام خودرویی‌ها در صورت شروع موج دیگری از هیجانات بود. مشابه این حالت در نزول قیمت خودرویی‌ها از ابتدای سال پس از فروکش شدن هیجانات این گروه مشاهده شد. گرچه خوش‌بینی نسبت به آینده وجود دارد، بر‌اساس صورت‌های مالی سه ماه همچنان مشکلات شدید گروه خودرویی را شاهد هستیم.

صنایع در انتظار تحقق بودجه‌های عمرانی

در مجامع گروه سیمانی نیز به مشکلات شدید این شرکت‌ها در سال ۹۴ اشاره شد. آنچه در مجامع ۲۲ شرکت سیمانی مورد تاکید قرار گرفت، رکود در بخش عمرانی و ساخت‌و‌ساز بود. کاهش درآمدهای دولت در سال گذشته با مشکلات تحریم و همچنین افت قیمت نفت باعث شد تخصیص بودجه به بخش عمرانی نسبت به بخش‌های اساسی از اولویت خارج شود. در نتیجه با عدم تزریق منابع به طرح‌های عمرانی صنایع وابسته نیز با مشکلات زیادی مواجه شدند. صنعت سیمان نیز از جمله این صنایع بود که با روند نزولی افت سودآوری در پی کاهش مقدار و قیمت فروش با افت شدید ارزش بازار مواجه شدند. مقادیر بالای تخفیف در فروش محصولات از مواردی بود که به‌عنوان مشکل بخش فروش این شرکت‌ها مطرح می‌شود. در این خصوص با رقابت شدید فروش در بازار سیمان به خصوص در بخش‌هایی از کشور که تراکم کارخانه‌های سیمانی بسیار بالا است، برخی از کارخانه‌ها محصولات خود را در قیمت‌های کمتر از نرخ‌های مصوب به فروش می‌رساندند. این موضوع باعث شده بود سایر شرکت‌ها نیز تحت فشار زیادی قرار گیرند.

در نتیجه افت شدید ارزش بازار این صنعت، سهامداران نیز رضایت کافی را در مجامع نداشتند و بعضا نسبت به عملکرد شرکت‌ها اعتراض زیادی داشتند. به این ترتیب برای جلب رضایت سهامداران این شرکت‌ها مجبور به تقسیم سودهای بالایی در مجمع شدند، فشار از سوی سهامداران تا حدی افزایش یافت که برخی از شرکت با دست‌درازی به سود انباشته سال‌های گذشته بخشی از آن را میان صاحبان تقسیم می‌کردند (میانگین سود تقسیمی به سود خالص محقق شده در شرکت‌های سیمانی بالغ بر ۲۰۰ درصد بود). علاوه بر مشکلات در بازار داخل، افت قیمت سیمان در بازار جهانی و همچنین مشکلات در صادرات به کشورهای همجوار از دیگر مواردی بود که اثر منفی خود بر سودآوری این شرکت‌ها در سال گذشته را رقم زده بود. در این میان تمایل خریداران خارجی در خرید کلینکر به جای سیمان از نکاتی بود که در شرکت‌های سیمانی با توجیه اقتصادی صادرات (با توجه به هزینه‌های حمل و نقل و فاصله کارخانه تا بازار هدف) به آن اشاره می‌شد.

احتمال رونق بخش عمرانی با افزایش درآمدهای دولت، تلاش برای سهمیه بندی تولید به منظور افزایش نرخ محصولات و در عین حال کاهش هزینه‌های شرکت از موارد مورد اشاره در این مجامع بود. علاوه بر شرکت‌های سیمانی، گروه کاشی و سرامیک و دیگر صنایع وابسته به بخش ساخت و ساز نیز حالت مشابهی داشتند. شرکت‌های فلزات اساسی و کانه‌های فلزی نیز با مشکلات شدیدی در روند سودآوری در سال گذشته مواجه بودند. بررسی‌های «دنیای اقتصاد» حاکی از این است که این شرکت‌ها در سال گذشته در تحقق اولین پیش‌بینی خود برای سال مالی ۹۴ چندان موفق نبودند. با وجود افت شدید سودآوری این شرکت‌ها اما رشد قیمت جهانی در سه ماه ابتدایی سال در بخش معدنی و فلزی و انعکاس این عامل مثبت در سودآوری شرکت‌های این گروه‌ها تا حدودی وضعیت بد سال گذشته را زیر سایه خود قرار داده بود. میانگین سود تقسیمی به سود خالص این شرکت‌ها در مجامع به بیش از ۳۰۰ درصد رسیده بود. با این حال انحراف از میانگین این شرکت‌ها بالا بوده است (انحراف از معیار تقسیم سود این شرکت‌ها بیش از ۸ است). در این خصوص صبا نور در حالی که ۳ ریال سود به ازای هر سهم در سال مالی ۹۴ محقق کرده بود، ۷۵ ریال سود را میان سهامداران خود تقسیم کرد.

طرح‌های توسعه شرکت‌های معدنی و فلزی، افزایش حاشیه سود ناشی از رشد قیمت جهانی فلزات و کانه‌های فلزی از خوش‌بینی‌های مورد اشاره در شرکت‌های زیرمجموعه این صنایع بود. به جز دو شرکت بیمه‌ای سامان و سینا، تمامی شرکت‌های بیمه‌ای حاضر در بورس در هفته‌های اخیر مجامع سالانه خود را برگزار کرده‌اند. بررسی اجمالی مجامع شرکت‌های بیمه‌ای حاکی از آن است که سود نقدی آنها از جذابیت زیادی برخوردار نبوده است. یکی از مواردی که در سال جاری صورت مالی این شرکت‌ها را تحت تاثیر قرار داد، درخصوص اجرای روش ذخیره مثلثی بود. این روش اردیبهشت امسال توسط بیمه مرکزی به شرکت‌های بیمه ابلاغ شد و بر اساس آنچه که به شرکت‌های بیمه ابلاغ شده محاسبه ذخایر بر اساس این روش و مقایسه نتیجه آن با مانده ذخایر محاسبه شده، باید در حساب‌های سال ۱۳۹۴ لحاظ می‌شد. بررسی‌ها نشان می‌دهد شرکت‌هایی که عمده پرتفوی بیمه‌ای آنها از محل فروش رشته شخص ثالث تامین می‌شود، از فشار هزینه محاسبه روش مثلثی بیشتر متاثر می‌شوند. همچنین اگر رشد فروش رشته شخص ثالث شرکت‌ها در چند سال گذشته از شدت بیشتری برخوردار بوده فشار بیشتری را باید برای احتساب این ذخیره متحمل شوند، زیرا محاسبات این ذخیره ارتباط مستقیم با پرتفوی بیمه‌ای رشته شخص ثالث دارد.

بحث بعدی درخصوص عوارض شرکت‌های بیمه‌ای است که منابع مالی آنها را در یک سال اخیر تحت الشعاع قرار داده است. بر اساس قانون جدید شرکت‌های بیمه ملزم هستند ۸درصد از حق بیمه ثالث را به شرکت تامین خسارت‌های بدنی پرداخت کنند. همچنین این شرکت‌ها باید ۱۰ درصد از حق بیمه ثالث را در اختیار وزارت بهداشت قرار دهند که این موارد تا حد زیادی بر صورت‌های مالی آنها اثر‌گذار بوده است. از سوی دیگر از مواردی که بر شرکت‌های بیمه فشار وارد کرد درخصوص عدم افزایش نرخ بیمه ثالث نسبت به افزایش دیه در سال۹۴ بود که به گفته مدیران این شرکت‌ها در مجامع تاثیر قابل توجهی بر صورت‌های مالی داشته است.

به‌طور کلی به نظر می‌رسد ماحصل مجامع برگزار شده در این گروه با توجه به وضع قوانین جدید طی یک سال اخیر، تاثیر برجسته‌ای بر صورت‌های مالی‌ آنها داشته و باعث شده عمده شرکت‌ها بدون سود تقسیمی سال مالی ۹۴ را به پایان برسانند.