نظارت بر بخشی از صندوق‌های قرض‌الحسنه به‌سازمان اقتصاد اسلامی واگذار می‌شود

بانک مرکزی سکه‌ یک‌گرمی ضرب می‌کند

دنیای اقتصاد- پس از هشدارهای چند ماه گذشته مقامات بانک مرکزی به موسسات پولی غیرمجاز در مورد رعایت مقررات بسته پولی سال ۸۹ و تهدید آنها به اعلام اسامی، پنج‌شنبه گذشته، سازمان اقتصاد اسلامی همایشی را با حضور مقامات بانک مرکزی برگزار کرد تا تاکیدی باشد بر حمایت نهاد نظارتی بازار پول از فعالیت‌های واقعی قرض‌الحسنه. محمود بهمنی، رییس کل بانک مرکزی در این همایش با اعلام حمایت از گسترش صندوق‌های قرض‌الحسنه گفته است: حمایت از توسعه این صندوق‌ها و نهادهای تحت پوشش سازمان اقتصاد اسلامی از نظر بانک مرکزی یک ضرورت است. در حال حاضر، حدود ۷ هزار صندوق قرض‌الحسنه در کشور فعالیت می‌کنند که نظارت چندانی بر آنها صورت نمی‌گیرد. پس از تصویب قانون تنظیم بازار غیرمتشکل پولی در مجلس هفتم، هنگام تدوین آیین‌نامه اجرایی این قانون در دولت نهم، نظارت بر بخشی از صندوق‌های قرض‌الحسنه که صرفا عملیات قرض‌الحسنه انجام می‌دهند به سازمان اقتصاد اسلامی سپرده شد. این صندوق‌های قرض‌الحسنه که به نوع اول شهرت یافته‌اند، حدود ۱۵۰۰ صندوق را شامل می‌شود. به نظر می‌رسد پس از جدیت اخیر بانک مرکزی در برخورد با موسسات مالی و اعتباری و تعاونی‌های اعتباری غیرمجاز که مقررات بانک مرکزی را رعایت نمی‌کنند، برگزاری همایش قرض‌الحسنه‌ها و حضور مقامات بانک مرکزی در این همایش، نشانه‌ای از تاکید دوباره مقامات پولی کشور بر حمایت از قرض‌الحسنه‌های نوع اول است. ساماندهی نهادهای پولی غیرمتشکل به ویژه صندوق‌های قرض‌الحسنه پس از تصویب قانون تنظیم بازار غیرمتشکل پولی در دستور بانک مرکزی قرار گرفته است. نهاد نظارتی بازار پول در نظر دارد در گام نخست با آن دسته از نهادهای غیرمتشکلی که بدون توجه به ضوابط موجود با سوء‌استفاده از عنوان قرض‌الحسنه اقدام به دریافت سپرده‌های مختلف کرده و وام و تسهیلات اعطایی خود را با نرخ‌های بهره بالا و بعضا بدون توجه به ضوابط شرعی و قانونی به متقاضیان پرداخت می‌کنند، یا با گرفتن سپرده و در نوبت قرار دادن سپرده‌گذاران برای گرفتن وام، عملا به پرداخت وام‌های جدولی و پلکانی و غیره مبادرت می‌ورزند، در قالب اختیارات قانونی برخورد کند. گام دیگر بانک مرکزی برای ساماندهی قرض‌الحسنه‌ها، شناسایی صندوق‌هایی است که در چارچوب تعریف صحیح قرض‌الحسنه فعالیت می‌کنند. تفاهم بانک مرکزی با سازمان اقتصاد اسلامی برای تحت‌پوشش قرار گرفتن یک هزار و ۵۰۰ صندوق قرض‌الحسنه را می‌توان در راستای این هدف ارزیابی کرد.این در حالی است که برخی از کارشناسان خروج تعداد قابل‌توجهی از صندوق‌های قرض‌الحسنه از نظارت مستقیم بانک مرکزی را در اجرای ساماندهی بازار غیرمتشکل پولی نقض غرض می‌دانند. حمید تهرانفر، مدیرکل نظارت بر بانک‌ها و موسسات اعتباری بانک مرکزی چندی پیش اعلام کرد: در حال حاضر برخی از موسسات متخلف قرض‌الحسنه، تسهیلاتی را با نرخ سود ۳۰ درصد پرداخت می‌کنند.وی تاکید کرد: چنانچه اصرار به تداوم ارائه تسهیلات با نرخ‌های بالا در این صندوق‌ها وجود داشته باشد، بانک مرکزی تحمل نخواهد کرد؛ اما چنانچه این صندوق‌ها به فعالیت‌های قرض‌الحسنه بازگردند، مانعی برای ادامه فعالیت آنها وجود ندارد. به گفته وی، صندوق‌های قرض‌الحسنه چاره‌ای جز بازگشت به تعاریف قرض‌الحسنه را ندارند؛ زیرا در غیر این صورت منحل می‌شوند. این مقام گفته است: بانک مرکزی به عنوان تنها مرجع نظارت بر بانک‌ها براساس قانون پولی بانکی کشور اعلام شده و منظور از نظارت بر بانک‌ها، نظارت بر تمام موسسات فعال در بخش مالی، تشکل‌ها و تنظیم بازار غیرمتشکل پولی است که بانک مرکزی متولی آن شناخته شده است.

حمایت بانک مرکزی از گسترش قرض‌الحسنه‌ها

رییس کل بانک مرکزی از ضرب سکه‌هایی با وزن یک گرم و تصویر امام (ره) خبر داد و گفت: این کار به منظور مقابله با عرضه سکه‌های تقلبی در بازار صورت می‌گیرد.

به گزارش خبرگزاری‌ها، محمود بهمنی در حاشیه گردهمایی صندوق‌های قرض‌الحسنه کشور در جمع خبرنگاران گفت: بانک مرکزی برای مقابله با سکه‌های تقلبی و نیز افزایش توان خرید مردم، اقدام به ضرب یک هشتم سکه کرده است. رییس کل بانک مرکزی افزود: به زودی سکه‌های یک گرمی‌با تصویر امام (ره) در بازار توزیع می‌شود. این سکه‌ها به وزن یک گرم و با قیمت پایین به بازار عرضه می‌شود تا مردم مجبور به خرید سکه‌های تقلبی در بازار نشوند.

وی تصریح کرد: بانک مرکزی این سکه‌ها را با پوشش خاصی به بازار عرضه خواهد کرد تا امکان تقلب آن به حداقل رسد.

بهمنی با اشاره به اجرای طرح ساماندهی موسسات مالی و اعتباری در کشور گفت: این طرح از یکسال و نیم قبل شروع شده بود و در پایان سال گذشته، به نتایج مطلوبی دست یافت. البته آخرین مهلت، آذرماه اعلام شده بود؛ اما بانک مرکزی با ارائه مهلت‌های یک و دوماهه به برخی از این موسسات، خوشبختانه توانست به نتایج خوبی دست یابد.

وی همکاری موسسات مالی و اعتباری را در این طرح مطلوب ارزیابی و تصریح کرد: سی سال در کشور به دنبال این روز بودیم تا بتوانیم موسسات مالی و اعتباری را براساس یک ضوابط و دستورالعمل ساماندهی کنیم.

بهمنی از ساماندهی ۸۰۱ تعاونی وارائه مجوز به آنها خبر داد و گفت: اگر افراد با مراجعه به این موسسات مالی و اعتباری متوجه شدند که آنها مبانی مورد نظر بانک مرکزی و اصول اسلامی‌را رعایت نمی‌کنند، باید به بانک مرکزی مراجعه کرده و آنها را معرفی کنند.

به صلاح نیست

رییس کل بانک مرکزی در پاسخ به این سوال که آیا اسامی‌موسسات مالی و اعتباری متخلف را اعلام خواهید کرد، گفت: ما به این موسسات اعتباری اخطار و تذکر داده‌ایم؛ اما اینکه اسامی‌آنها را اعلام کنیم، به نظر صحیح نمی‌رسد، چراکه در مراحل اولیه، نباید آبروی این موسسات را از بین برد. بانک مرکزی نیز صلاح نمی‌داند که این کار انجام شود. وی در ادامه تاکید کرد: اگر بانک مرکزی بعد از انجام یکسری اقدامات برای اصلاح این موسسات، به نتیجه نرسید، اسامی‌ متخلفان را اعلام می‌کند. اصول این کار همین است که بتوان با تعامل، آنها را ساماندهی کرد. هدف این نیست که اسم یک موسسه مالی و اعتباری را بگوییم که اذهان عمومی ‌متشوش شود. این امر برای مردم مشکل ایجاد می‌کند.

بهمنی در خصوص اعلام عمومی‌فهرست تعاونی‌های مورد تایید بانک مرکزی گفت: اسامی‌این موسسات روی سایت بانک مرکزی قرار گرفته است و مردم می‌توانند به آن مراجعه کنند. تعداد زیاد نیست امیدواریم که آنها نیز مجوز بگیرند. وی در خصوص عرضه سکه در بورس گفت: بحث سیاست‌های پولی و ارزی به گونه ای است که در شرایط مختلف ایجاب می‌کند بانک مرکزی شرایط خاصی را برای آن در نظر گیرد. در واقع بانک مرکزی اجازه نمی‌دهد بازار سکه در اختیار افرادی قرار گیرد که بخواهند قیمت را به صورت یکباره و بدون توجه به قیمت‌ها و محاسبات جهانی، بالا برند.

بهمنی گفت: در یک مورد مشاهده شد که برخی قیمت سکه را ۳۰ هزار تومان بالاتر از قیمت‌های جهانی عرضه کردند، بنابراین بانک مرکزی اعلام کرد که ۵ میلیون قطعه سکه را به بازار عرضه می‌کند، اما با توزیع ۱۳ هزار سکه مشاهده شد که بازار به تعادل رسید.

وی اظهار داشت: بانک مرکزی هیچگاه موجودی حساب ذخیره ارزی را اعلام نخواهد کرد. این یک سیاست و ابزار در دست بانک مرکزی است و اگر این رقم ذخیره را اعلام کند، ممکن است اختلالات ارزی در کشور به‌وجود آید یا دشمنان خارجی برای ما برنامه‌ریزی کنند. رییس کل بانک مرکزی گفت: برخی تصمیم‌گیری‌ها در مواقع خاص به قدری حساس هستند که شاید درک آن برای همگان مشکل باشد، اما باید این اطمینان را داد که بانک مرکزی، به موقع عمل می‌کند تا کوچک‌ترین ضرر و زیانی متوجه کشور نشود.

وی در ادامه اظهار داشت: بانک مرکزی در مقابل تبدیل ارز در سبد ارزی کشور در یک مقطع زمانی بسیار مطلوب عمل کرد و توانست میلیاردها دلار به نفع کشور گام بردارد، اما اگر دشمن متوجه شود که ما در چنین شرایطی هستیم به طور قطع با آن شرایط برخورد می‌کند.

بهمنی گفت: بانک مرکزی از ۶ ماه قبل پیش‌بینی تحریم‌های جدید را داشت و متناسب با آن برنامه‌ریزی کرد تا در زمان تحریم، فرصت را از دست ندهد. وی در خصوص عرضه اسکناس ده‌هزار تومانی به بازار گفت: این اسکناس‌ها در روزهای آینده به مناسبت میلاد مولود کعبه به بازار عرضه می‌شود.

بهمنی تاکید کرد: اسکناس‌های درشت در جامعه تورم ایجاد نمی‌کنند و این تصور اشتباه است. درشت ترین اسکناس ما درحال حاضر ۵ هزار تومانی است، در حالی که در کشورهای اروپایی، اسکناس درشت، ۵۰۰ یورویی معادل ۷۵۰ هزار تومان ما است، بنابراین اگر قرار بر ایجاد تورم با اسکناس‌های ۱۰ هزارتومانی بود، باید تورم ۵ هزار درصدی تجربه می‌شد.

قرض‌الحسنه‌ها باید به بخش خصوصی سپرده شوند

رییس کل بانک مرکزی با اعلام حمایت از گسترش صندوق‌های قرض‌الحسنه گفت: قرض‌الحسنه‌ها باید به بخش خصوصی سپرده شوند. محمود بهمنی در این گردهمایی گفت: سیاست بانک مرکزی، حمایت از گسترش صندوق‌های قرض‌الحسنه است. حمایت از توسعه این صندوق‌ها و نهادهای تحت پوشش سازمان اقتصاد اسلامی، از نظر بانک مرکزی یک ضرورت است. رییس کل بانک مرکزی افزود: ایجاد صندوق‌های قرض‌الحسنه باید به بخش خصوصی سپرده شوند، اما تسهیلات این صندوق‌ها باید بدون بهره در اختیار متقاضیان تسهیلات قرار گیرد.

وی تصریح کرد: بحران اقتصادی دنیا نشان داد کشورهایی که نظام بانکداری خود را مبتنی بر بانکداری اسلامی‌قرار داده بودند، در مواقع بحران مالی، کمتر آسیب دیدند.

به گفته بهمنی، منابع قرض‌الحسنه برای کشور تولید پول نمی‌کند، اما موجب می‌شود که در اقتصاد ایران، تورم به ۴ تا۵ درصد برسد.

وی اظهار داشت: مفهوم قرض‌الحسنه ریشه در آیات قرآن دارد و از خصیصه‌های اقتصاد ایران این است که در راستای توسعه قرض‌الحسنه در نظام بانکداری اسلامی‌گام برداشته است.

انتقاد از تبلیغات حساب‌های قرض‌الحسنه بانک‌ها

رییس اتاق بازرگانی ایران نیز در این گردهمایی که در مسجد مدرسه عالی شهید مطهری برگزار شده بود، از تبلیغات گسترده بانک‌ها برای جوایز حساب‌های قرض‌الحسنه به شدت انتقاد کرد.

محمد نهاوندیان، رییس اتاق بازرگانی ایران گفت: با توجه به اینکه قرض‌الحسنه ریشه قرآنی دارد باید به آن به عنوان یک کار عبادی تاکید کرد و کار شبکه بانکی مبنی بر تبلیغات گسترده برای اعطای جایزه به حساب‌های قرض‌الحسنه خالی از اشکال نیست.

وی افزود: اگر کسی می‌خواهد از سرمایه خود انتفاع ببرد، باید آن را در مسیر سرمایه گذاری قرار دهد، اما کسی که بابت قرض‌الحسنه سپرده‌گذاری می‌کند باید با نیت خیر همراه بوده و هم‌اکنون در اثر تبلیغات گسترده در بانک‌ها پیاده می‌شود، چیزی شبیه لاتاری است.

وی افزود: ما باید مردم را تشویق کنیم که می‌شود بدون تلاش به جایی رسید و گرچه ۹۹۹ نفر در این قرعه‌کشی‌ها چیزی به دست نمی‌آورند، اما یک نفر سود کلانی به دست می‌آورد که این از نظر فرهنگی به زیان جامعه است؛ در حالی که امسال سال همت مضاعف و کار مضاعف نامگذاری شده است و باید مردم بدانند هیچ موفقیتی بدون تلاش بدست نمی‌آید.

نهاوندیان همچنین تصریح کرد: کار نظارت بر صندوق قرض‌الحسنه باید به خود صندوق‌ها واگذار شود و بانک مرکزی جلوی برخی افراد که به نام قرض‌الحسنه بهره‌های بالای ۲۰ درصد دریافت می‌کنند را بگیرد.

رییس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران در جمع مدیران صندوق‌های قرض‌الحسنه تصریح کرد: سنت اسلامی قرض‌الحسنه باید در جامعه گسترش پیدا کند و نمی‌توان با اعطای جایزه یا تبلیغات گسترده این سنت را در بین مردم رایج کرد. وی افزود: در بحران اقتصادی سال ۲۰۰۸ بیش از ۵۰ هزار میلیارد دلار از دارایی‌های مردم در سراسر جهان به علت نحوه معاملات ربوی بانک‌ها از بین رفت و ورشکستگی صدها بانک را دنبال داشت. وی افزود: در این سال‌ها در عوض عملیات بانکداری اسلامی با ۱۵ درصد افزایش همراه بود و نظام بانکداری اسلامی در کشورهای اسلامی احیا شد.

نهاوندیان افزود: همان‌طور که برای نماز خواندن یا زیارت رفتن به کسی تشویق مادی نمی‌دهند با توجه به اینکه قرض‌الحسنه نیز یک فعل عبادی است، برای انجام آن نباید با مسائل مادی تشویق کرد.

قرض‌الحسنه آسیبی به بازار غیرمتشکل پولی نمی‌زند

نایب رییس هیات مدیره سازمان اقتصاد اسلامی نیز در ادامه این مراسم به بیان فواید قرض‌الحسنه پرداخت و گفت: تجربه و عملکرد صندوق‌های قرض‌الحسنه نشان داده که این صندوق‌ها آسیبی به بازار غیرمتشکل پولی وارد نمی‌کند. از همین روی دولت و بانک مرکزی باید زمینه‌ای فراهم کنند تا صندوق‌های قرض‌الحسنه بتوانند به فعالیت‌های خود ادامه دهند. وی افزود: صندوق‌های قرض‌الحسنه پایگاه‌های خودجوشی هستند که از حدود ۴۵ سال پیش در کشور فعال بوده‌اند و پس از پیروزی انقلاب اسلامی، صندوق‌های قرض‌الحسنه تحت عنوان «سازمان اقتصاد اسلامی» به فعالیت خود ادامه دادند.

«نیم ربعی» بانک مرکزی برای مقابله با عیارپست‌ها

مسعود رضا طاهری- تازه‌ترین خبر‌ها از‌اقدامات بانک مرکزی برای مقابله با حضور سکه‌های تقلبی‌ یا کم عیار در بازار سکه و طلای کشور از یک سو‌و توزیع سکه‌متناسب با سطوح مختلف‌قدرت خرید مردم از سوی دیگر، از ضرب‌سکه طلای «یک هشتم» بهار آزادی‌ حکایت دارد. وجود اخبار‌و شایعات متفاوت ‌و گاه تایید شده در‌مورد سکه‌های تقلبی در بازار سکه داخل کشور‌طی سال‌های اخیر بالاخره منجر به تولد سکه‌ای‌جدید در بین سکه‌های رسمی‌کشور شد. این سکه که خبر تولد آن از‌ زبان رییس کل بانک مرکزی در حاشیه برگزاری همایش‌صندوق‌های قرض‌الحسنه‌شنیده شد، همانند سایر‌اقلام سکه‌های بهار آزادی ضرب شده توسط بانک مرکزی‌ دارای عیار ۶/۲۱‌خواهد‌بود؛ اما ‌وزن آن به گفته بهمنی، ‌تقریبا ۱ گرمی‌‌و منقش به تصویر امام خمینی(ره) است. این سکه که به احتمال فراوان در بین اهالی بازار‌به «نیم ربعی» ‌معروف خواهد شد، قرار است‌پاسخگوی تقاضای قشری از مشتریان بازار شود که قدرت خرید حتی ربع سکه‌ را نیز برای هدیه در ‌مراسمات ‌و پیشکش‌های خود ندارند اما می‌توانند با خرید این سکه از کیفیت‌ خوب آن‌ مطمئن باشند. تاکنون سکه‌های مختلفی در خارج از بانک مرکزی با پشتیبانی‌ برخی اتحادیه‌های ‌شهرستانی‌ همچون سکه ‌پارسیان با عیار‌به ظاهر ۱۸‌ با ‌اوزان ۱ گرمی ‌و نیم گرمی‌در سراسر بازار‌های کشور توزیع شده است که مردم برای خرید این گونه سکه‌ها ‌باید پول یک گرم‌ یا نیم گرم‌طلای ۱۸ عیار را بپردازند. از آنجایی که بخش عظیمی ‌از طلا‌های ساخته شده در بازار‌در نتیجه ذوب مجدد طلا‌های کهنه‌ با ناخالصی‌های مختلف‌ است و باز هم از آنجایی که‌عیار سنجی در بازار طلای کشور اکثرا به روش سنتی‌است و «ری‌گیری» یا همان عیار سنجی‌تحت نظارت جدی ‌نیست ‌و هنوز هم‌گلایه‌های فراوانی از «کم عیاری» ‌طلا‌های ساخته شده در کشور مطرح می‌شود، به نظر می‌رسد سکه ارزان تر نیم ربعی بانک مرکزی ‌با اقبال فراوانی در شرایط افزایش قیمت طلا و سکه در کشور‌ روبه‌رو شود. وزن یک سکه بهار آزادی (طرح جدید و قدیم) ۱۳۳/۸ گرم است. وزن نیم سکه ۰۶۶۵/۴ گرم‌و وزن ربع سکه ۰۳۲۲۵/۲ گرم است. از این رو وزن ۱ گرمی ‌سکه‌های جدید‌نصف ربع سکه بوده و لفظ «نیم ربعی» برای این سکه ‌به نظر دور از ذهن نیست. بانک مرکزی در سال‌های اخیر دو رقم سکه دیگر نیز به طور محدود ضرب کرد ‌این سکه‌ها که‌ سکه دو و نیم بهار با وزن ۳۳۲۵/۲۰ گرم و سکه ۵ بهار با وزن ۶۶۵/۴۰ گرم‌ هستند، با اقبال چندانی مواجه نشده است.