شاخص‌های سنجش
مهندس مسعود فیاض آذر دبیر کمیته صنعتی‌سازی ساختمان در مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی هدفی که در صنعتی‌سازی مسکن و ساختمان همواره کشورها دنبال می‌کنند، عبارت است از: افزایش کیفیت و سرعت ساخت، ارتقای ایمنی، دوام و عمر ساختمان، کاهش زمان ساخت و دورریز (پرت) و هماهنگی بیشتر با محیط‌زیست، ایجاد اشتغال پایدار و کاهش مصرف انرژی در دوران ساخت و بهره‌برداری. در این میان، فاکتورهای شناسایی و سنجش مناسب برای صنعتی‌سازی را می‌توان در موارد زیر دسته‌بندی کرد:
- سرانه استفاده از بتن آماده و افزودنی‌های صنعتی- به‌کارگیری مناسب از فناوری در فضاهای مختلف
- استفاده از روش‌های اجرای خشک در نما، سقف و جدارهای داخلی و خارجی
- استفاده از اجزای ساختمانی پیش‌ساخته
- افزایش نسبت نیروهای روزمزد به گروه‌های نصب و اجرا
- سرانه تولید و استفاده از ملات‌های آماده و خشک
- کاهش زمان‌بندی پروژه‌های عظیم شهری
- بسته‌بندی مناسب مصالح
- تنوع تولید سیما‌ن‌های متنوع
- کاهش مصرف سیمان و فولاد در هر متر مربع
- کاهش بار مرده ساختمان‌ها
- کاهش حوادث و تلفات ساختمانی
مطالعه موردی در یک کشور پیشرفته نشان می‌دهد چنانچه از هر شخص فعال در بازار صنعتی کشور در خصوص مهد صنعت و صنعتی‌سازی، دوام و پیشرفته بودن را سوال کنیم اکثریت به کشور آلمان به عنوان سمبل و سردمدار این مقوله اشاره می‌کند، حال این سوال مطرح است که شاخص صنعتی‌سازی ساختمان امروز آلمان چیست؟
شاخص‌های سنجشمطالعات، بررسی‌ها و مشاهدات عینی نشان می‌دهد‌سازه بیش از ۹۰ درصد ساخت‌و‌سازها در کشور آلمان همچنان به‌صورت اجرای در محل و با کیفیت مناسب انجام می‌شود که دلایل رسیدن به این کیفیت مطلوب عبارتند از:
- استفاده از تجهیزات و ماشین‌آلات مناسب و نو
- استفاده از مواد و مصالح استاندارد
- استفاده از دانش روز در تکنولوژی بتن و فولاد
- استفاده از نیروی انسانی ماهر، متعهد و با تجربه
- استفاده از سیستم بازرسی و نظارت یکپارچه
- استفاده از سیستم مدیریت یکپارچه و هوشمند
در ساختوساز کشور آلمان همزمان با اجرای طبقات‌سازه و سقف اجرای عملیات سفت‌کاری، تاسیسات و نازک‌کاری به‌صورت موازی از طبقات پایین‌تر آغاز می‌شود که عمدتا تفاوت‌های ذیل را با اجرای کشور ما دارند:
- تهیه نقشه‌های دقیق ( فاز ۲) جهت حذف تخریب و دوباره کاری
- استفاده از ملات‌های خشک
- استفاده از مصالح پیش ساخته با بسته‌بندی مناسب
- استفاده از المان‌های آماده و با کیفیت در بازشوها
- استفاده از مصالح خشک در نمای ساختمان
در مورد عملکرد بخش مسکن و ساختمان ایران در این حوزه به نظر می‌رسد به استناد بیش از یکصد سخنرانی در سمینارها، کنفرانس‌ها و کلاس‌های تخصصی آموزشی، هیچ سیستم نوین برتری مطلق ندارد و متناسب با اقلیم، فرهنگ و نوع کاربری یکی از فناوری‌های نوین ساخت مثل LSF و ICF و قالب تونلی و.
مهندس مسعود فیاض آذر دبیر کمیته صنعتی‌سازی ساختمان در مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی هدفی که در صنعتی‌سازی مسکن و ساختمان همواره کشورها دنبال می‌کنند، عبارت است از: افزایش کیفیت و سرعت ساخت، ارتقای ایمنی، دوام و عمر ساختمان، کاهش زمان ساخت و دورریز (پرت) و هماهنگی بیشتر با محیط‌زیست، ایجاد اشتغال پایدار و کاهش مصرف انرژی در دوران ساخت و بهره‌برداری.در این میان، فاکتورهای شناسایی و سنجش مناسب برای صنعتی‌سازی را می‌توان در موارد زیر دسته‌بندی کرد:
- سرانه استفاده از بتن آماده و افزودنی‌های صنعتی- به‌کارگیری مناسب از فناوری در فضاهای مختلف
- استفاده از روش‌های اجرای خشک در نما، سقف و جدارهای داخلی و خارجی
- استفاده از اجزای ساختمانی پیش‌ساخته
- افزایش نسبت نیروهای روزمزد به گروه‌های نصب و اجرا
- سرانه تولید و استفاده از ملات‌های آماده و خشک
- کاهش زمان‌بندی پروژه‌های عظیم شهری
- بسته‌بندی مناسب مصالح
- تنوع تولید سیما‌ن‌های متنوع
- کاهش مصرف سیمان و فولاد در هر متر مربع
- کاهش بار مرده ساختمان‌ها
- کاهش حوادث و تلفات ساختمانی
مطالعه موردی در یک کشور پیشرفته نشان می‌دهد چنانچه از هر شخص فعال در بازار صنعتی کشور در خصوص مهد صنعت و صنعتی‌سازی، دوام و پیشرفته بودن را سوال کنیم اکثریت به کشور آلمان به عنوان سمبل و سردمدار این مقوله اشاره می‌کند، حال این سوال مطرح است که شاخص صنعتی‌سازی ساختمان امروز آلمان چیست؟
شاخص‌های سنجشمطالعات، بررسی‌ها و مشاهدات عینی نشان می‌دهد‌سازه بیش از ۹۰ درصد ساخت‌و‌سازها در کشور آلمان همچنان به‌صورت اجرای در محل و با کیفیت مناسب انجام می‌شود که دلایل رسیدن به این کیفیت مطلوب عبارتند از:
- استفاده از تجهیزات و ماشین‌آلات مناسب و نو
- استفاده از مواد و مصالح استاندارد
- استفاده از دانش روز در تکنولوژی بتن و فولاد
- استفاده از نیروی انسانی ماهر، متعهد و با تجربه
- استفاده از سیستم بازرسی و نظارت یکپارچه
- استفاده از سیستم مدیریت یکپارچه و هوشمند
در ساختوساز کشور آلمان همزمان با اجرای طبقات‌سازه و سقف اجرای عملیات سفت‌کاری، تاسیسات و نازک‌کاری به‌صورت موازی از طبقات پایین‌تر آغاز می‌شود که عمدتا تفاوت‌های ذیل را با اجرای کشور ما دارند:
- تهیه نقشه‌های دقیق ( فاز ۲) جهت حذف تخریب و دوباره کاری
- استفاده از ملات‌های خشک
- استفاده از مصالح پیش ساخته با بسته‌بندی مناسب
- استفاده از المان‌های آماده و با کیفیت در بازشوها
- استفاده از مصالح خشک در نمای ساختمان
در مورد عملکرد بخش مسکن و ساختمان ایران در این حوزه به نظر می‌رسد به استناد بیش از یکصد سخنرانی در سمینارها، کنفرانس‌ها و کلاس‌های تخصصی آموزشی، هیچ سیستم نوین برتری مطلق ندارد و متناسب با اقلیم، فرهنگ و نوع کاربری یکی از فناوری‌های نوین ساخت مثل LSF و ICF و قالب تونلی و... می‌تواند مفید و موثر واقع شود.
همچنین این روش‌های نوین ساخت خود جزئی از نظام صنعتی شدن ساختمان‌سازی هستند و صرف اطلاق صنعتی‌سازی به این شیوه‌های ساخت در دنیای امروز، تعریف کامل و جامع نخواهد بود. به عبارت دیگر بودن این روش‌ها لازم است ولی برای صنعتی شدن نظام ساختوساز یک کشور کافی نیست.
طی یک دهه گذشته، میزان تولید سیمان و فولاد در کشور افزایش چشمگیری داشته است که در این میان تنوع تولیدات سیمان در شاخص صنعتی‌شدن باارزش و دارای رشد مناسب است.
- تولیدات کارخانه‌ای مصالح استاندارد ازجمله پروفیل پنجره، سیم و کابل، کلید و پریز، کاشی و سرامیک، شیرآلات و لوازم بهداشتی رشد فوق‌العاده و چشمگیری داشته است.
- استفاده از فناوری‌های نوین متناسب با نیاز در گستره کشور عملیاتی شده که این ماحصل معرفی و فرهنگ‌سازی طولانی بوده و باید اذعان کرد در منطقه خاورمیانه شایان توجه است.
- استفاده از اسکلت پیش ساخته فلزی در پروژه‌های بزرگ و شاخص رشد حائزتوجهی داشته که بسیار امیدوار‌کننده است.
- استفاده از روش‌های نوین سقف که یکی از بزرگ‌ترین صنعت‌های سیستم ساختوساز صنعتی می‌باشد تغییرات بسیاری داشته است.
- بسیاری از مصالح ساختمانی به‌صورت بسته‌بندی مناسب در اختیار پروژه‌ها قرار می‌گیرد که این موضوع مهم در ابتدای راه خود است.
اما کاستی‌های کشورمان در راه صنعتی‌سازی چیست؟
نواقص را می‌توان شامل موارد زیر دانست:
- تدوین معماری مناسب فرهنگ ایرانی - اسلامی
- سرمایه‌گذاری‌های بزرگ و کوچک در زمینه تولید مصالح نوین
- یکپارچه کردن آیین‌نامه‌های موازی
- تسریع در ابلاغ چشم‌انداز مسکن ۱۴۰۴
- تدوین تعریف جامع، یکپارچه و فراگیر از فرهنگ و مدیریت صنعتی‌سازی و شاخص‌های آن
- آموزش نیروهای مهندسی و تکنسین
بررسی‌های کارشناسی نشان می‌دهد برای آنکه جایگاه صنعتی‌سازی مسکن و ساختمان در ایران به رتبه مناسبی ارتقا پیدا کند و سنتی‌سازی مسکن -که در حال حاضر هزینه هنگفتی را هم به اقتصاد کشور به‌لحاظ پرت و دورریز مصالح و هم به مصرف‌کننده‌های ساختمان به لحاظ افزایش قیمت تمام‌شده وارد می‌کند- به تدریج از بازار ساختوساز حذف شود، باید اقدامات زیر اجرایی شود:
۱- ابلاغ سند چشم‌انداز مسکن
۲- تهیه و تدوین دایره‌المعارف صنعتی‌سازی ساختمان با اتفاق نظر نمایندگان کلیه حوزه‌های مرتبط.
۳- تهیه و ارائه چند الگوی ایرانی اسلامی از معماری‌های قابل انطباق با روش‌های صنعتی برای اقلیم‌های گوناگون کشور.
۴- بازخوانی، به‌روزرسانی و ابلاغ نقشه راه صنعتی‌سازی منطبق بر چشم‌انداز ۱۴۰۴ در کشور.
۵- برنامه‌ریزی و هدایت جامع بخش‌های دولتی ازجمله سازمان نوسازی و بهسازی بافت‌های فرسوده، بنیاد مسکن، حوادث غرمترقبه و هلال‌احمر به بهره‌مندی منطقی و مهندسی از فناوری‌های رایج با لحاظ پهنه‌بندی‌های لرزه‌ای، جغرافیا، اقلیم و فرهنگ منطقه
۶- تلاش دربرای تدوین آیین‌نامه‌های فرامرزی این فناوری‌ها جهت آماده نمودن فضا برای فعالیت برون‌مرزی بنگاه‌های اقتصادی کشور.
۷- عقد تفاهم‌نامه همکاری و آموزشی با مراکز فنی و حرفه‌ای برای آموزش نیروهای ماهر در این حرفه.
۸- تهیه سرفصل‌های دانشگاهی در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد برای دانشجویان عمران و معماری با مفاهیم صنعتی‌سازی ساختمان.
۹- ترویج فرهنگ تعیین قیمت تمام‌شده ابنیه با لحاظ دوران بهره‌برداری و در نتیجه تشویق نهادها و بخش خصوصی به استفاده از سیستم‌های صنعتی با بازدهی زیاد و اتلاف انرژی کمتر.
۱۰- برنامه‌ریزی در ۱۰ نقطه از کشور برای احداث شهرک‌های پایدار و سبز از منظر ابنیه و تامین انرژی نو.
۱۱- راه‌اندازی بولتن خبری مجازی برای اطلاع‌رسانی و حمایت از تولیدکنندگان این صنعت از اقصی نقاط کشور.
۱۲- کمک به صادرات خدمات فنی و مهندسی و ارز‌آوری کشور از مسیر توسعه صادرات در بخش صنعت‌سازی ساختمان.
ارسال نظر