بلاتکلیفی قیمت کالاهای اساسی

هما کبیری- حدود یک ماه تا پایان ۱۰۰روز نخست دولت یازدهم باقی مانده و مردم بیشتر از همیشه به دنبال وعده‌های دولت به ویژه موضوع رفع مشکلات معیشتی و تامین کالاهای اساسی مورد نیاز خانوار هستند. بیش از دو ماه از شروع به کار دولت یازدهم می‌گذرد، اما وضعیت کالاهای اساسی این روزها نسبت به دو ماه گذشته بهبود خاصی نیافته، بلکه آمار هفتگی بانک مرکزی از افزایش قیمت گوشت مرغ، تخم‌مرغ، مواد لبنی، قند و شکر و همچنین روغن نباتی خبر می‌دهد. برای رفع مشکلات افزایش قیمت مرغ، تخم‌مرغ و سایر مواد پروتئینی، ستاد تنظیم بازار و مسوولان وزارت جهاد کشاورزی جلسات متعددی را تشکیل دادند که در نهایت مصوبه‌ای از آن جلسات بیرون نیامد و این جلسات در روزهای یکشنبه و دوشنبه این هفته نیز دنبال خواهد شد؛ اما این جلسات مستمر و مداوم تاکنون گرهی‌ از مشکلات این حوزه نگشوده است.

چه کالاهایی دلار مرجع می‌گرفتند؟

ماجرای افزایش قیمت کالاهای اساسی اتفاق تازه‌ای نیست؛ روزهای آخر دولت دهم بود که دستوری از سوی رییس جمهوری به بانک مرکزی ابلاغ شد تا بر اساس آن دلار مرجع ۹کالاهای اساسی اولویت اول قطع شود. در ابتدای کار دولت یازدهم، محمد نهاوندیان، رییس دفتر ریاست جمهوری بلافاصله به این تصمیم واکنش نشان داد و اعلام کرد هر چند که دولت دهم در اواخر دوران فعالیتش مصوب کرده بود همه کالاها با دلار تک نرخی ۲۴۷۷ تومانی وارد شود، اما با شروع به کار دولت یازدهم مقرر شده کالاهای اساسی با دلار ۱۲۲۶ تومانی وارد و مابه‌التفاوت ارز مرجع و ارز مبادله‌ای از سوی منابع دولتی تامین شود.

در نهایت قرار بر این شد که ۵ کالای اساسی روغن، گندم، کنجاله، ذرت و جو دلار ۱۲۲۶ تومانی دریافت کنند و واردکنندگان گوشت گوسفندی و برخی تشکل های دیگر نیز خواستار دریافت دلار ۱۲۲۶ تومانی شدند.

در این میان، پس از آنکه در ماه‌ گذشته با حذف دلار مرجع کره، قیمت آن بیش از ۹۴درصد افزایش یافت، وزیر صنعت، معدن و تجارت دو روز پیش دستور حذف دلار ۱۲۲۶ تومانی روغن را هم صادر کرد تا این کالای اساسی نیز با افزایش قیمت قابل‌توجهی در بازار همراه باشد. نکته قابل‌توجه اینجا است که پیش از این معاون بازرگانی داخلی، همچنین مدیرعامل شرکت بازرگانی دولتی از وجود ذخایر قابل‌توجه روغن و سایر کالاهای اساسی که با دلار ۱۲۲۶تومانی وارد کشور شده تا پایان سال جاری خبر داده بودند.

دلار ۱۲۲۶ تومانی وجود ندارد

با وجود آنکه مسوولان از ادامه واردات کالاهای اساسی با دلار ۱۲۲۶ تومانی در نخستین روزهای آغاز به کار دولت یازدهم برای تامین امنیت غذایی مردم خبر داده بود، اما به نظر می‌رسد هنوز گندم و نهاده های دامی (کنجاله، ذرت و جو) با دلار ۲۴۷۷ وارد می‌شوند. همین موضوع موجب شده تا کالاهایی از جمله گوشت مرغ، تخم‌مرغ و مواد لبنی با افزایش قیمت همراه باشند. محمد یوسفی، رییس هیات‌مدیره انجمن صنفی مرغداران گوشتی کشور در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» در این باره می‌گوید: از ابتدای کار دولت یازدهم تا به امروز کنجاله سویا و ذرت با قیمت ۱۰۵۰ و ۸۵۰ تومان که با دلار مرجع محاسبه می‌شود، دریافت نکردیم. اگر قرار بر این بوده که کنجاله با دلار مرجع به دست ما برسد، چرا پشتیبانی امور دام نرخ کنجاله سویا را ۱۶۵۰ و ذرت را ۱۲۰۰ اعلام کرده است؟

وی از اختصاص ۲۰۰ هزار تن ذرت و کنجاله سویا با دلار مرجع از سوی پشتیبانی امور دادم خبر داد و گفت: قرار بر این است که به زودی در مقابل این ۲۰۰ هزار تن نهاده که بیشتر ذرت است، شرکت پشتیبانی امور دام مرغ بسته‌بندی شده ۵۳۰۰ تومانی به ازای هر کیلو دریافت کند که آن هم برای ذخیره‌سازی است. اما باید توجه داشت که این مقدار بسیار کم است و منجر به تولید ۱۲تا ۱۵ هزار تن مرغ می‌شود که تنها برای مصرف ۲ تا ۳ روز ایران کافی است.

یوسفی با اشاره به اینکه در دو ماه گذشته کنجاله سویا ۶۳ درصد افزایش قیمت داشته است، تاکید کرد: این افزایش قیمت مرغ در بازار منطقی است. در این مورد باید از ستاد تنظیم بازار پرسید آیا نهاده‌ای که آنها عرضه می‌کردند افزایش قیمت نداشته که حالا قیمت مرغ را پایین‌تر از قیمت تولید اعلام می‌کنند؟

رییس هیات‌مدیره انجمن صنفی مرغداران گوشتی کشور افزود: تاثیر افزایش قیمت نهاده‌ها را باید بر قیمت مرغ و تخم‌مرغ و گوشت ملاحظه کرد. پیش‌بینی ما این است اگر این وضعیت ادامه داشته باشد، قیمت مرغ به بیش از ۸ هزار تومان به ازای هر کیلو خواهد رسید. بنابراین دولت باید تمهیداتی در این زمینه داشته باشد تا قیمت‌ها بیش از این افزایش نیابد.

اختلاف ادامه دارد

به نظر می‌رسد مهم‌ترین عامل بروز مشکلاتی از این دست، عدم تامین دلار برای واردات کالاهای اساسی از سوی بانک مرکزی حتی با قیمت ۲۴۷۷ تومان است. آنچه که در اینجا مطرح می‌شود این است که دولت با اعلام تغییر نرخ دلار مرجع خود از ۱۲۲۶ به ۲۴۷۷ تومان قیمت‌ کالاهای اساسی نظیر کره، نهاده‌های دامی و کالاهای وابسته به آن از جمله مرغ را افزایش داده، ولی همچنان مشکل بلاتکلیفی برخی کالاهای اساسی معطل روی کشتی‌ها و گمرک‌ها را به طور کامل حل نکرده‌ است. در همین زمینه مسعود دانشمند، رییس کمیسیون حمل‌ونقل اتاق بازرگانی ایران می‌گوید: از زمان آغاز به کار دولت یازدهم به دلیل اختلافات بین بانک مرکزی و سازمان توسعه تجارت بار بسیاری از کشتی‌ها تخلیه نشده و تا زمانی که این اختلاف حل نشود، شاهد چنین مشکلاتی خواهیم بود.

وی در گفت‌و‌گو با «ایسنا» گفت: عمده این مشکلات ناشی از نرخ دلار است که گمرک مدعی است بر اساس نرخ ۲۵۰۰ تومانی که بانک مرکزی اعلام کرده باید کالاها ترخیص شود، ولی سازمان توسعه تجارت مبنای ترخیص کالا را دلار ۱۲۲۶ تومانی می‌داند. این موضوع نیاز به یک بخشنامه دارد و اینکه بانک مرکزی اعلام کند کالاها با همان نرخ ارزی که ثبت سفارش شده‌اند، ترخیص شوند.

به گفته دانشمند، کالاها در لنگرگاه‌ها متوقف شده‌ تا اختلافات بین گمرک، بانک مرکزی و سازمان توسعه تجارت حل شود.

در این باره علی پورکاوه، سخنگوی ستاد تنظیم بازار نیز از مطرح شدن مسائل تامین ارز کالاهای اساسی در آخرین جلسه ستاد تنظیم بازار خبر داد و گفت: در جلسه ستاد تنظیم بازار که هفته پیش با حضور نمایندگان بانک مرکزی و سایر دستگاه‌های اجرایی ذی‌ربط برگزار شد، درباره تامین ارز نهاده‌ها و کالاهای اساسی بحث‌هایی انجام شد و بانک مرکزی در این جلسه قول داد که ارز نهاده‌های دامی با سهولت بیشتری تامین شود.

به گفته کارشناسان، در حال حاضر مبنای ارز واردات کالاهای اساسی تغییر و بر اساس نرخ مصوب بودجه انجام می‌شود، ولی همچنان مشکلات عدم ترخیص این کالاها وجود دارد. علاوه بر تحمیل هزینه‌های ناشی از نگهداری این کالاها در گمرک‌ها و روی کشتی‌ها که باعث اتلاف سرمایه ملی می‌شود، بانک مرکزی اقدام به تامین ارز این کالاهای اساسی نمی‌کند که قطعا این موضوع به طور مستقیم و غیرمستقیم بر بازارهای مصرفی تاثیرگذار است.