حلقه مفقوده در اجلاس WTO
براساس گزارشی از فایننشال تایمز، درمیان انبوه اخبار ناامیدکننده، توافق ۲۰۲۲ سازمان تجارت‌جهانی (WTO) در مورد حفاظت از ذخایر ماهی، امیدی تازه در دل دوستداران محیط‌زیست روشن کرده‌بود. این توافق، به‌جای تمرکز صرف بر افزایش دسترسی تجاری به بازار، با حفاظت از «کالاهای عمومی جهانی محیط‌زیستی» گامی مهم در جهت حفظ اقیانوس‌‌‌‌‌ها و ذخایر ماهی برداشت. اما مانع بزرگ بر سر راه بسط این توافق هند بود. این کشور در تلاش بود تا با ایجاد حفره‌‌‌‌‌های بزرگ در قوانین مربوط به ماهیگیران خود، از تعهدات خود شانه خالی کند. در اواخر مذاکرات، صحنه‌‌‌‌‌های غم‌‌‌‌‌انگیزی رخ‌داد. گروهی از کشورهای جزیره‌‌‌‌‌ای اقیانوس آرام که به‌شدت از عدم‌پیشرفت توافق ماهی‌گیری متضرر می‌شدند، به‌شدت ناراحت و آشفته بودند. مانوئا کامیکامیکا، معاون نخست وزیر فیجی، به نمایندگی از این کشورها، ضمن قدردانی از حمایت کشورهایی مانند ایالات‌متحده و چین و اعضای اتحادیه اروپا برای تمدید توافق، به‌طور معناداری از هند نام نبرد. این سکوت، گویای همه‌چیز بود.
به‌نظر می‌رسد هند در حال تبدیل‌شدن به مانعی جدی برای پیشرفت برنامه‌های اصلی سازمان تجارت‌جهانی است. یک رسانه هندی در گزارشی به نقل از وزیر بازرگانی این کشور، پیوش گوئل، عنوان کرده است که هند هیچ منافع صادراتی در سازمان تجارت‌جهانی ندارد. این اظهارنظر، نگرانی‌هایی را در مورد تعهد هند به تجارت آزاد و چندجانبه برانگیخته است. کارشناسان و اندیشمندان در تلاش برای یافتن راه‌‌‌‌‌حلی برای مقابله با تغییرات آب‌و‌هوایی از طریق سازمان تجارت‌جهانی هستند. در این میان، تلاش‌های خستگی‌‌‌‌‌ناپذیر معاون مدیرکل سازمان تجارت‌جهانی، قابل‌تحسین است، با این‌وجود هند با هرگونه اقدامی در این زمینه مخالفت کرده و حتی پیشنهاد بر‌‌گزاری گفت‌وگوهای غیرالزام‌‌‌‌‌آور در مورد محیط‌زیست را نیز رد کرده‌است.
همبستگی نامطمئن
گروهی دیگر از کشورهای با درآمد کم و متوسط با صدور بیانیه‌‌‌‌‌ای، خواستار توجه سازمان تجارت‌جهانی به مسائل زیست‌محیطی شدند، با این‌وجود به‌نظر می‌رسد این اقدام نتواند وتوی هند را تغییر دهد. هند در دفاع از منافع خود قاطعانه عمل می‌کند و نمونه اخیر آن، اخراج سفیر تایلند در پی اظهارات وی درخصوص احتکار غلات توسط هند و افزایش قیمت جهانی مواد غذایی بود. این اتفاق، نمونه‌‌‌‌‌ای از همبستگی نامطمئن «جنوب جهانی» است که چندان دور از انتظار هم نبود. حال باید دید که آیا تایلند به اجلاس بعدی هند با عنوان «صدای جنوب جهانی» دعوت خواهد شد یا خیر؟
گوئل به‌درستی می‌گویدکه کشورهای ثروتمند، به ویژه در زمینه عدم‌پایبندی به تعهدات مالی خود در توافق‌نامه پاریس ۲۰۱۵، رفتاری ریاکارانه درپیش گرفته‌‌‌‌‌اند. به‌نظر می‌رسد به‌رغم ضرورت مقابله با تغییرات آب‌و‌هوایی و حفظ محیط‌زیست، سیاست‌های تجارت چندجانبه همچنان این موضوع را نادیده می‌گیرند. مشخص است که بوروکرات‌‌‌‌‌ها به حفظ و بقای تجارت‌جهانی در سطحی چندجانبه، کمک چشمگیری نخواهند کرد. به‌نظر می‌رسد محرک اصلی تجارت‌جهانی در آینده، از جانب دو گروه خواهد بود: اول کسب‌وکارهای بین‌المللی و دوم کشورهای طرفدار تجارت آزاد که هریک به نوبه خود، تمام تلاش خود را برای رونق و پویایی این عرصه به‌کار خواهند گرفت. براساس این گزارش، در کنفرانس اخیر، گفت‌وگوهای تجار درمیان مباحثات، شور و نشاط و جذابیت خاصی داشت. ناامیدی عمیق آنها از عملکرد دولت‌ها مشهود بود، اما در عین حال، خوش‌بینی قابل‌توجهی نسبت به توانایی شبکه‌‌‌‌‌های ارزش در عبور از چالش‌های ژئوپلیتیکی به چشم می‌‌‌‌‌آمد. نمونه‌‌‌‌‌ای بارز و گویا، درست در آن‌سوی شبه‌جزیره عربستان خودنمایی می‌کند. انسداد دریای سرخ که قریب به سه ماه از آن می‌گذرد، با وجود نگرانی‌ها، نتوانسته است تجارت‌جهانی را به‌طور قابل‌توجهی فلج کند.
پروفسور سایمون ایونت، از دانشگاه‌سنت گالن و از منتقدان سرسخت پیش‌بینی‌های منفی در مورد تجارت، به‌تازگی مقاله‌‌‌‌‌ای منتشر کرده است که بر پایه گفت‌وگو با ۱۳ مدیر ارشد از کسب‌وکارهای بین‌المللی نگاشته شده‌است. این مقاله ضمن تبیین تعاریف متنوع مدیران از «ژئوپلیتیک» (که برخی از آنها در مقایسه با مفهوم رایج در رسانه‌‌‌‌‌ها، کمتر جنبه هستی‌‌‌‌‌شناسانه دارند)، نشان می‌دهد که این مدیران روش‌های مختلفی را برای مقابله با چالش‌های ژئوپلیتیکی کشف کرده‌اند و می‌توانند عملکرد خود را بیش از پیش ارتقا دهند.
در مورد نقش دولت‌ها در سازمان تجارت‌جهانی، باید اذعان کرد که تا زمانی‌که تعداد معدودی از کشورهای بزرگ به این سازمان متعهد نباشند، پیشرفت چندانی حاصل نخواهد شد. این موضوع فقط به هند محدود نمی‌شود، بلکه شامل سایر کشورهای بزرگ نیز می‌شود. نگاه ایالات‌متحده به این نهاد، به‌درستی در عمل کننده تجاری این کشور خلاصه شد، آنجا که جلسه وزیران را پیش از موعد ترک کرد. با وجود هیاهوی واشنگتن درباره مخالفت‌ها با تجارت آزاد در سطح جهانی، ایالات‌متحده در باطن انزجار عمیقی از جهانی‌‌‌‌‌سازی دارد. حتی هند نیز که بازیگری همراه محسوب نمی‌شود، برخی توافق‌های دوجانبه هرچند کم‌اهمیت را امضا کرده‌است.
