«آبزرور»، 223 ساله شد!

گروه تاریخ و اقتصاد: چهارم دسامبر روزی است که نخستین شماره نشریه «Observer» در سال ۱۷۹۱ در لندن منتشر شد. این هفته‌نامه که خواهر‌خوانده گاردین است قدیمی‌ترین هفته‌نامه در جهان است که روزهای یکشنبه توزیع می‌شود و به روی دکه‌ها می‌رود. «و.اس. بورن» بنیان‌گذار این نشریه یک آرزو در سر داشت: چگونه می‌توان مردم را به رفاه و ثروت رساند؟ او نشریه‌اش را براساس همین هدف بنیان گذاشت و پیش برد. مشی این نشریه از آغاز انتشار، تلاش در جهت تحقق دموکراسی اجتماعی بوده است. در واقع «ناظر» تحقق دموکراسی بوده. در نخستین شماره «آبزرور» چنین می‌خوانیم: «ما بدون تعصب، و به دور از اعمال نفوذ احزاب و به صورت کاملا مستقل عمل می‌کنیم. از حقیقت سخن می‌گوییم و به انتشار انواع دانش‌هایی می‌پردازیم که شادمانی اجتماعی را پدید می‌آورد.»

آبزرور در سپیده‌دمان عصر روشنگری به وجود آمد و حامل مجموعه‌ای از ارزش‌ها همچون جامعه‌شناسی نوین، آزادی و عقلانیت بود. این نشریه در پی آن بود که عقل‌ورزی جایگزین دگماتیسم و تعصب و درک علمی از پدیده‌ها و تجربه‌گرایی جانشین حدس و گمان شود. این نشریه همچنین از آغاز تلاش کرد که تفکر مبتنی بر لیبرالیسم و آزادی و مفاهمه را در میان مخاطبان خود اشاعه دهد. شعار این نشریه چنین بود؛ جهان تغییر کرده است. اذهان ما نیز باید دگرگون شود. بورن در همان چند ماه اول سخت متضرر شد و برای فرار از زیر بار بدهی‌ها به برادر بازرگانش روی آورد؛ اما او نیز تقاضای کمک را رد کرد. با این حال پیشنهاد داد که وارد مذاکره با دربار انگلیس شود. اما از طرف دربار نیز در همین حد که تعدادی از شماره‌های روزنامه را بخرند قول مساعد داده شد. در سال ۱۸۰۷ برادران هورن، نویسنده‌ای به نام لوئیس دوکسات را به‌عنوان سردبیر هفته‌نامه انتخاب کردند. هفت سال بعد امتیاز آبزرور را به یک ناشر به نام ویلیام کلیمنت فروختند. این ناشر که با دربار رابطه‌ای نزدیک داشت ترتیبی داد که تعدادی از اطبا و مهندسان و نجبا هزینه اشتراک آن را پیشاپیش بپردازند. چنین بود که کارش گرفت و در دهه ۱۸۲۰ شمارگان نشریه‌اش را به ۲۳ هزار نسخه رساند. او اخبار حوادث اجتماعی و کارگری را منعکس می‌کرد و توجه عامه مردم را برانگیخت. او از اصلاحات پارلمان بریتانیا دفاع می‌کرد و روش انتقادی‌اش موجب رونق فروش نشریه شد. کلیمنت تا سال ۱۸۵۲ که از دنیا رفت همچنان ناشر و مدیر آبزرور بود. از آن پس امتیاز این نشریه در میان بازرگانان و ناشران مشهور انگلیس دست به دست شد اما هرگز از انتشار باز نماند. در اوایل قرن بیستم «آبزرور» به نشریه‌ای اثرگذار در میان مردم انگلیس تبدیل شد. سردبیری این نشریه از سال ۲۰۰۸ به عهده روزنامه‌نگاری به نام جان مولهالند است.