قراردادهای بازرگانی در دهه ۴۰
کارخانه کبریت‌سازی توکلی دهه 40
موافقت‌نامه پنج‌ساله ایران و شوروی
این قرارداد از نظر حجم مبادلات تجاری مهم‌ترین موافقت‌نامه‌ای است که تا کنون ایران با یک کشور خارجی منعقد کرده است. به موجب این قرارداد، طی پنج سال آینده حجم مبادلات دو کشور حدود ۵۴۰میلیون دلار خواهد بود؛ درحالی‌که در سه سال گذشته حجم مبادلات ایران و شوروی حدود ۱۲۰میلیون دلار بود. آغاز زمان اجرای این قرارداد از اول فروردین ۱۳۴۶ است. طبق این قرارداد، ایران کالاهای صنعتی از قبیل کیف، کفش، تریکو، پارچه، بخاری نفتی، اجاق گاز و یخچال برقی به شوروی صادر خواهد کرد. همین نکته جالب توجه است که بر حسب این قرارداد حدود یک ثلث صادرات ایران را کالاهای صنعتی تشکیل خواهد داد. همچنین بسیاری از کالاهای مورد نیاز ایران از قبیل روغن‌نباتی خام و آهن‌آلات و ماشین‌های راه‌سازی و تراکتور- پلاستیک و ماشین‌های کشاورزی و لکوموتیو و هواپیما و هلی‌کوپتر و کود شیمیائی که تا به حال در ازای ارز وارد می‌شد، در مقابل کالاهای صنعتی ایران از شوروی وارد خواهد شد.
قرارداد بازرگانی ایران و مجارستان
در بین قراردادهای مهمی که در سال گذشته بین ایران و یک کشور خارجی امضا شد، قرارداد بازرگانی ایران و مجارستان است. براساس این قرارداد، حجم مبادلات بازرگانی دو کشور در ظرف سه سال آینده به بیش از ۸/ ۸۷میلیون دلار بالغ خواهد شد. ایران به مجارستان فیلم سینمایی، روغن‌نباتی، فرش، پنیر، توتون، پارچه‌های پشمی و نخی و فیروزه و مواد پتروشیمی و پوست و نفت صادر میکند و از مجارستان ماشین‌آلات وارد خواهد کرد و میزان صادرات نفت از ایران به این کشور حدود یک‌میلیون تن سالانه پیش‌بینی شده است و کشور مجارستان حدود۲۳ میلیون دلار اعتبار به ایران خواهد داد و قرارداد از چهاردهم خرداد ۴۵ به موقع اجرا گذاشته شده است.
قرارداد ایران و لهستان
به موجب قراردادی که در پنجم بهمن ماه بین ایران و لهستان به امضا رسید، مدت قرارداد بازرگانی بین دو کشور از سه‌سال به چهار سال و نیم افزایش یافت. به علاوه ۲۳میلیون دلار بر حجم مبادلات دو کشور افزوده شد. به موجب قرارداد بازرگانی فوق، طی چهار سال و نیم آینده، در کشور معادل ۹۲میلیون دلار کالا مبادله خواهند کرد. بر اساس این قرارداد، ایران به - لهستان پنبه، کنجاله، محصولات نساجی، پوست و خشکبار صادر و در مقابل، کره، شیشه، دوچرخه و لوازم برای راه‌آهن وارد خواهد کرد.
قرارداد ایران و رومانی
بر اساس موافقت‌نامه‌ای که در تاریخ ۱۷/ ۵/ ۴۵ بین دو کشور امضا شده در مدت چهار سال‌ونیم آینده جمعا ۵۲میلیون دلار کالا بین کشور ایران و رومانی مبادله خواهد شد. ایران در ظرف چهار سال‌ونیم آینده، ۶۰۰میلیون ریال قماش نخی و ۶۰۰میلیون ریال پنبه و ۲۷۰۰ میلیون ریال نفت به رومانی صادر خواهد کرد.
قرارداد ایران و یوگسلاوی
قرارداد همکاری‌‌های فنی و اقتصادی ایران و یوگسلاوی در اردیبهشت ۱۳۴۵ به امضا رسید. براساس قرارداد مذکور، دولت یوگسلاوی به‌منظور فروش کالا به ایران، اعتباری اعطا میکند که در مدت استفاده از اعتبار مزبور بهره‌ای معادل۵/ ۲درصد احتساب خواهد شد. صادرات ایران نفت، گوگرد، کرومیت، پنبه و شکر خواهد بود.
قرارداد ایران و بلغارستان
طبق قراردادی که بین ایران و بلغارستان به امضا رسید، سالانه ۵/ ۷میلیون دلار کالا بین دو کشور مبادله خواهد شد. ایران از این کشور کارخانه‌هایی در رشته شیمیایی، غذایی، ساختمان، نساجی و غیره خریداری خواهد کرد. طبق قرارداد منعقده ظرف سال‌های آینده ایران نفت‌خام و کالاهای صنعتی مانند اتوبوس، بخاری، کفش و محصولات کشاورزی به بلغارستان صادر خواهد کرد.
قرارداد ایران با بازار مشترک
قرارداد بازرگانی ایران با بازار مشترک که مدت آن سه سال بود، در آذرماه ۱۳۴۵ به پایان رسید. این قرارداد طبق توافق طرفین برای مدت یک سال دیگر تمدید شد.
قرارداد بین ایران و ترکیه و پاکستان
طبق قرارداد منعقده بین ایران و ترکیه و پاکستان، یک کنسرسیوم بیمه منطقه‌ای به‌وجود می‌‌آید. این کنسرسیوم، تا یک ماه دیگر کار اصلی خود را در سه رشته (آتش‌سوزی، باربری و وسایل نقلیه) آغاز خواهد کرد. طبق تصمیم متخذه کلیه امور بیمه درباره آتش‌سوزی در منطقه پیمان عمران منطقه‌ای به عهده ترکیه است و بیمه باربری به وسیله پاکستان و بیمه وسایل نقلیه توسط ایران صورت می‌گیرد که مرکز بیمه حوادث، در تهران، آتش سوزی در استانبول و باربری در کراچی خواهد بود. علاوه بر قراردادهای مذکور، ایران در سال گذشته قراردادی نیز با کشور مراکش منعقد کرد و مقامات ایران مذاکرات مفید دیگری با کشورهایی نظیر استرالیا و ژاپن انجام دادند که امید می‌‌رود نتایج آن در سال۴۶ به‌صورت انعقاد قراردادهای تازه به مرحله اجرا در آید.
