روزی که فناوری هواپیما پیشرفت کرد

ترجمه: مهرناز زاوه

۶۳ سال پیش در چنین روزی اولین پرواز بوئینگ ۸۰-۳۶۷، نمونه اولیه سری‌های بوئینگ ۷۰۷ و سی-۱۳۵ انجام شد. بوئینگ ۸۰-۳۶۷ که با نام Dash-۸۰ شناخته می‌شود، یک مدل هواپیمای آمریکایی چهار موتوره بود که بوئینگ برای نشان دادن مزایای موتور جت برای هوانوردی تجاری ساخت. مبنایی که برای طراحی تانکر کی. سی-۱۳۵ و هواپیمای مسافربری ۷۰۷ به کار گرفته شد. نخستین پرواز Dash-۸۰کمتر از دو سال بعد از شروع پروژه، در سال ۱۹۵۴ صورت گرفت. هزینه ۱۶ میلیون دلاری برای بوئینگ که در آن زمان هیچ مشتری متعهدی نداشت، ریسک بسیار بزرگی بود.

ترجمه: مهرناز زاوه

۶۳ سال پیش در چنین روزی اولین پرواز بوئینگ ۸۰-۳۶۷، نمونه اولیه سری‌های بوئینگ ۷۰۷ و سی-۱۳۵ انجام شد. بوئینگ ۸۰-۳۶۷ که با نام Dash-۸۰ شناخته می‌شود، یک مدل هواپیمای آمریکایی چهار موتوره بود که بوئینگ برای نشان دادن مزایای موتور جت برای هوانوردی تجاری ساخت. مبنایی که برای طراحی تانکر کی.سی-۱۳۵ و هواپیمای مسافربری ۷۰۷ به کار گرفته شد. نخستین پرواز Dash-۸۰کمتر از دو سال بعد از شروع پروژه، در سال ۱۹۵۴ صورت گرفت. هزینه ۱۶ میلیون دلاری برای بوئینگ که در آن زمان هیچ مشتری متعهدی نداشت، ریسک بسیار بزرگی بود. تنها یک نمونه از آن ساخته شد و در حال حاضر در نمایشگاهی در ویرجینیا در معرض نمایش عموم است.

طراحی

در اواخر دهه ۱۹۴۰ دو اتفاق، بوئینگ را به ساخت جت مسافربری ترغیب کرد. نخستین پرواز استارتوجت بی-۴۷ در ۱۹۴۷ و نخستین پرواز اولین جت مسافربری در ۱۹۴۹. رئیس بوئینگ، بیل آلن، در تابستان ۱۹۵۰ یک نمایندگی در انگلستان باز کرد. بوئینگ فکر می‌کرد بال شیب‌دار و غلاف موتور را که به‌عنوان فناوری‌ کلیدی برای بهبود جت مسافربری‌اش ساخته، در کنترل دارد. در ۱۹۵۰ بوئینگ موقتا یک سند مشخصات برای هواپیمای جت درست کرد و آن را مدل سی۶۰-۴۷۳ نامید. این اتفاق برای خطوط هواپیمایی قابل اعتماد نبود چون هیچ تجربه‌ای در حمل‌ونقل با جت نداشتند. بوئینگ تجربه فروش به ارتش را داشت اما این موفقیت را در هواپیمای مسافربری مدرن به دست نیاورده بود. این بازار تحت سلطه داگلاس بود که در تامین نیازهای شرکت‌های هواپیمایی با اصلاح و توسعه دامنه هواپیماهای ملخی‌اش استاد بود و در سال ۱۹۵۰، دی.سی-۷ را که در دست تولید بود، معامله می‌کرد.

بوئینگ تصمیم گرفت تنها راه موجود برای غلبه بر بی‌اعتمادی خطوط هواپیمایی به جت را انتخاب کند؛ اینکه هواپیمای تکمیل شده را نشان‌شان بدهد. به‌عنوان اولین نسل جدید جت‌های مسافربری، بوئینگ خواست شماره مدل هواپیما تفاوت محسوسی با مدل‌‌های پیشین ملخی داشته باشد. سری‌های ۴۰۰، ۵۰۰ و ۶۰۰ پیش از این برای موشک‌ها و محصولات دیگر استفاده شده بودند، بنابراین بوئینگ تصمیم گرفت جت‌هایش از سری ۷۰۰ و اولین آن ۷۰۷ باشد. بوئینگ تحولات مدل ۳۶۷ از جمله بال متحرک و موتورهای کمکی را بررسی کرد و تصمیم گرفت ۸۰-۳۶۷ را بسازد که کمی از کی.سی-۹۷ به جز قطر بدنه بالا (و امکان ساخت قسمت‌هایی از بدنه با ابزار موجود) را حفظ کرده بود. اگرچه این طرح در میان مردم به‌عنوان مدل ۷۰۷ معرفی شد، نمونه اولیه درون خود بوئینگ به‌عنوان دش۸۰ یا ۸۰- شناخته می‌شد.

بدنه ۸۰- به اندازه کافی پهن بود که صندلی‌های پنج نفره را در خود جای بدهد؛ دو صندلی در یک سمت راهرو و سه تا طرف دیگر. قطر بدنه برای کی.سی-۱۳۵ از ۳.۳۵ متر به ۳.۶۶ رسید و بوئینگ امیدوار بود که بتواند بدنه ۷۰۷ را با همین عرض بسازد. زمانی که بوئینگ متعهد به تولید شد، مدیر عامل شرکت هواپیمایی آمریکایی گفت تنها به شرطی حاضر به خرید بوئینگ است که یک اینچ عریض‌تر از جت مسافربری دی.سی-۸ داگلاس باشد. بنابراین تصمیم گرفته شد مدل جدیدی از ۷۰۷ با قطر بدنه ۷۶/ ۳ طراحی شود. از آنجا که ۸۰- تا حد زیادی با دست و با ابزار تولید بسیار کم ساخته شده بود، این تصمیم نتوانست تاخیر چندانی در معرفی این محصول ایجاد کند.

تاریخچه عملیاتی

اوایل ۱۹۵۲ طراحی کامل شد و در ماه آوریل هیات‌مدیره بوئینگ این برنامه را تایید کرد. ساخت ۸۰- در نوامبر در بخش رنتون کارخانه بوئینگ آغاز شد. به‌عنوان نمونه اولیه هیچ گواهینامه یا خط تولیدی وجود نداشت و اکثر قطعات سفارشی ساخته شده بودند. هواپیما در کابین هواپیمایی جا نمی‌شد؛ در نتیجه دیواری با تخته سه‌لا دستگاه‌های کنترل هواپیما برای پرواز آزمایشی را در خود جای داده بود. دش۸۰ در ۱۵ ماه می ‌سال ۱۹۵۴، دو سال پس از تصویب پروژه و ۱۸ ماه بعد از آغاز ساخت آن به بازار عرضه شد. بوئینگ از دش۸۰ برای پروازهای نمایشی برای مدیران هواپیمایی و صنایع دیگر استفاده می‌کرد. این کار توجهات را روی این سوال متمرکز کرد که کابین جت مسافربری چه شکلی است. بوئینگ برای آنکه حرکت تازه‌ای بکند، یک طراح صنعتی خبره استخدام کرد تا یک کابین به خوبی خود هواپیما بسازد.

هواپیمای آزمایشی

پس از عرضه اولین سری تولید ۷۰۷ در ۱۹۵۷، دش۸۰ به یک هواپیمای آزمایشی متداول تبدیل شد و بوئینگ از آن برای آزمایش انواع تکنولوژی‌ها و سیستم‌های جدید استفاده می‌کرد. یکی از مهم‌ترین کارها در اواخر دهه ۱۹۵۰ آزمایش سیستم جدید ۷۲۷، از جمله جای‌گیری مناسب موتور پنجم در بدنه عقب بود. آزمایش‌های دیگری هم انجام می‌شد؛ از جمله آزمایش اَشکال مختلف سوخت هواپیما و تعدادی از دستگاه‌های بالابر مانند دریچه‌ بال که هوای فشرده در آن به طرف دریچه بال هدایت می‌شود تا هنگام فرود و نشستن، بیشتر بلند شود.

آخرین پرواز

پس از دو هزار و ۳۵۰ ساعت و هزار و ۶۹۱ پرواز، این هواپیما در سال ۱۹۶۹ از رده خارج و در انبار گذاشته شد. در ماه مه‌۱۹۷۲، بوئینگ ۸۰-۳۶۷ را به موزه هوا و فضای اسمیت‌سونیان اهدا کرد که به‌عنوان یکی از ۱۲ هواپیمای بااهمیت در تمام طول تاریخ برگزیده شد. تا ۱۸ سال پس از آن، در مرکز تعمیر و نگهداری هوافضای AMARG در نزدیکی توسان آریزونا نگهداری می‌شد؛ تا وقتی که بوئینگ در سال ۱۹۹۰ اقدام به بازسازی و تعمیر آن کرد. آخرین پرواز دش۸۰ به فرودگاه بین‌المللی دالاس در نزدیکی واشنگتن دی‌سی در تاریخ ۲۷ آگوست ۲۰۰۳ انجام شد. آن را دوباره به رنگ اصلی‌ و مشخصه بوئینگ یعنی زرد و قهوه‌ای درآوردند و برای نمایش در یکی از مراکز موزه ملی هوا فضای اسمیت‌سونیان در مجاورت فرودگاه دالاس گذاشتند.

بوئینگ

بوئینگ یک شرکت چندملیتی آمریکایی است که هواپیما، روتور، راکت و ماهواره طراحی، تولید و عرضه می‌کند. این شرکت همچنین خدمات لیزینگ و پشتیبانی محصولات را فراهم می‌کند. بوئینگ یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان هواپیما در جهان و بزرگ‌ترین صادرکننده در ایالات‌متحده است. دفتر مرکزی آن در شیکاگو قرار دارد و توسط دنیس میلنبرگ اداره می‌شود. بوئینگ به پنج بخش اصلی تقسیم شده: هواپیماهای تجاری بوئینگ(BCA)، بوئینگ دفاع، فضا و امنیت (BDS)، مهندسی، ساخت و تکنولوژی، بوئینگ مرکزی و گروه خدمات اشتراکی بوئینگ. در سال ۲۰۱۶ بوئینگ ۶/ ۹۴ بیلیون فروش ثبت کرد و در رتبه ۲۴ مجله فورچون قرار گرفت. بخش فروش هواپیماهای بوئینگ بیش از ۹۰ کشور را پوشش می‌دهد. این شرکت جامع‌ترین آموزش‌های هوایی را در هر دو زمینه تعمیر و نگهداری و خدمه پرواز ارائه می‌دهد.

تاریخچه بوئینگ

برادران رایت پروازهای نمایشی را که به آن سیرک پرواز هم می‌گفتند، باب کردند. حرکات نمایشی که مهارت خلبان و قدرت هواپیما را نشان می‌داد. در ۱۹۱۴ ویلیام بوئینگ اولین پروازش را در یکی از همین برنامه‌ها تجربه کرد و اواخر همان سال یک آشیانه هواپیما در سیاتل ساخت. در جولای ۱۹۱۶ ویلیام بوئینگ شرکت محصولات هوایی پاسیفیک را تاسیس کرد که یک سال بعد به شرکت هواپیمایی بوئینگ تغییر نام داد. در ماه نوامبر اولین هواپیمای این شرکت با مدل سی اولین پروازش را تجربه کرد. در ۱۹۱۷ زمانی که آمریکا وارد جنگ‌جهانی اول شد، بوئینگ مدل سی را اصلاح کرد تا نیروی دریایی ایالات‌متحده بتواند با ارتش در ارتباط باشد؛ کاری که هنوز هم ادامه دارد. اولین پروژه‌های بوئینگ بر استفاده کاربردی تمرکز داشت؛ در سال ۱۹۱۹ اولین تمرکز تجاری بوئینگ بر رساندن نامه‌ها از سیاتل به کانادا تا هشت سال آینده بود. در ۱۹۲۷ مدل ای-۴۰ به‌طور اختصاصی برای ارسال نامه‌ بین شیکاگو و سانفرانسیسکو طراحی شد. برای توسعه تجارت پست هوایی، حمل‌ونقل هوایی بوئینگ تاسیس شد. پس از فراگیری یکسری موارد، ادغام‌ها و تصویب قانون پست هوایی در ۱۹۳۴، شرکت هواپیمایی بوئینگ تولد تازه‌ای به خطوط هوایی آمریکا بخشید.

در ۱۹۳۷ هواپیمای مسافربری بوئینگ ۳۰۷ ساخته شد که در زمان خود انقلابی در عرصه هواپیماهای تجاری به پا کرد. خلبان‌ها و مهندسان سراسر دنیا بخش اعظم دهه ۱۹۲۰ را صرف از میان برداشتن محدودیت‌های فیزیکی و دوام هواپیما می‌کردند. سرویس هوایی ارتش ایالات‌متحده نخستین ناو هواپیمابر جهان را در سال ۱۹۲۴ تکمیل کرد؛ چارلز لیندبرگ اولین پرواز بدون توقف بر فراز اقیانوس‌اطلس را در ۱۹۲۷ انجام داد و در ۱۹۳۰ چارلز کینگزفورد اسمیت و چارلز اولم نخستین خلبانانی بودند که مسیرشان از هر دو نیمکره شمالی و جنوبی گذشت. املیا ارهارت هم نخستین زنی بود که پرواز انفرادی بر فراز اقیانوس اطلس را در ۱۹۳۲ تجربه کرد. در طول دهه ۱۹۲۰ بوئینگ طبق قراردادی که با ارتش آمریکا داشت، در حال ساخت مدل‌های مختلف هواپیما، از جمله هواپیماهای جنگی و باربری، بود. در همان زمان دانشمندان و مهندسان در آلمان و بریتانیا تحقیق برای نوآوری در پرواز را آغاز کرده بودند: موتور جت، که در دهه ۱۹۵۰ استاندارد شد.

بوئینگ 707، اولین موفقیت تجاری

بوئینگ ۷۰۷ یک هواپیمای باریک با اندازه‌ای متوسط و چهار موتوره است که بین سال‌های ۱۹۵۸ تا ۱۹۷۹ ساخته شد. به‌عنوان اولین هواپیمای جت بوئینگ، ۷۰۷ بال شیب‌دار و غلاف موتور داشت. اگرچه اولین هواپیمای مسافربری نبود که استفاده می‌شد، اما نخستین هواپیمایی بود که از نظر تجاری موفق شده بود. ۷۰۷ برای پروازهای داخلی، بین قاره‌ای، بین اقیانوسی و کاربرد نظامی استفاده می‌شد. در دهه بعد مدل‌های بوئینگ ۷۲۷، ۷۳۷ و ۷۴۷ یکی پس از دیگری به بازار حمل‌ونقل هوایی عرضه شدند. پس از آن بوئینگ در ساخت موشک و سفینه فضایی نیز بسیار خوب عمل کرد.