گروه اقتصاد بین‌الملل: رتبه اعتباری برزیل از دید یکی از معتبرترین موسسات اعتبارسنجی جهان - استاندارد اند پورز (S&P) - در هفته گذشته به‌شدت کاهش یافت و به رتبه «بی‌ارزش» تنزل یافت که شوکی شدید به اعتبار دولت برزیل نزد سرمایه‌گذاران وارد کرد و اقتصاد کشور را در خطر فروغلتیدن در بدترین رکود اقتصادی ۲۵ سال اخیر قرار داد.


به‌گزارش وال استریت ژورنال، موسسه رتبه‌بندی اس‌اندپی برای اولین بار پس از سال 2008 رتبه اعتباری بدهی‌های برزیل را به BB+ کاهش داد و آن را در بازه بی‌ارزش قرار داد. با توجه به چالش‌های سیاسی که دولت برزیل برای متوازن کردن بودجه‌اش با آن مواجه است، اس اند پی چشم‌انداز روشنی را برای رتبه اعتباری برزیل ترسیم نمی‌کند و با شانس 1 به 3 کاهش مجدد رتبه اعتباری برزیل را محتمل می‌داند.


توضیح اینکه رتبه اعتباری اس اند پی در یک بازه قرار دارد که به‌ترتیب از خوب (ریسک کم) به بد (ریسک زیاد) عبارت است از؛ AAA، AA، A، BBB، BB، B، CCC، CC، C، D که در آن از AAA تا BB میانه بالا محسوب و کلاس «سرمایه‌گذاری» نامیده می‌شود. پایین‌تر از BB متعلق است به اوراق قرضه با ریسک بالا که کلاس «غیرسرمایه‌گذاری» نامیده شده و در محاورات روزمره گاه به «اوراق قرضه پربازده» و «اوراق بی‌ارزش» تعبیر می‌شوند. برزیل در هفته گذشته از رتبه سرمایه‌گذاری به غیرسرمایه‌گذاری تنزل یافت.


طی هفته‌های اخیر وضعیت اقتصادی و مالی برزیل به‌سرعت رو به وخامت گذاشته و کاهش رتبه اعتباری برزیل زودتر از پیش‌بینی‌ها به‌وقوع پیوست. اگر کاهش رتبه اعتباری توسط سایر موسسات رتبه‌بندی مانند فیچ و مودیز (که به همراه اس‌ان پی سه موسسه اصلی در این حوزه هستند) نیز اعمال شود، می‌تواند منجر به خروج جریان نقدی و سرمایه از بازارهای مالی برزیل شود و بازارها و به‌تبع آن اقتصاد این کشور را دچار بحران کند. زیرا اغلب صندوق‌های سرمایه‌گذاری بین‌المللی تنها به بازارهایی ورود می‌کنند که دست‌کم دو از سه موسسه رتبه‌بندی اصلی، در کلاس «سرمایه‌گذاری» آنها را رتبه‌بندی کنند. چنین بحرانی می‌تواند با کاهش بازده در بازارهای سهام آغاز شود و به رکود گسترده در کل اقتصاد برزیل بینجامد.


موسسه رتبه‌بندی مودیز رتبه برزیل را در ماه گذشته به پایین‌ترین حد در کلاس سرمایه‌گذاری کاهش داد ولی چشم‌انداز آن را پایدار توصیف کرد. از دید شرکت فیچ وضعیت برزیل هنوز در کلاس سرمایه‌گذاری قرار دارد، ولی چشم‌انداز آن منفی ا‌ست.


اقدام اس اند پی نشان‌دهنده‌ شکست معنادار سیاست‌های دیلما روسف، رئیس‌جمهوری برزیل است. او محبوبیت خود را در راه دستورالعملی قربانی کرد که هدف آن حفظ وضعیت برزیل به‌عنوان بدهکاری خوش‌حساب است. پس از پیروزی مجدد در انتخابات سال گذشته، روسف که همواره متمایل به چپ بوده، رای‌دهندگان و هوادارانش را با افزایش مالیات‌ها و کاهش مخارج احتیاطی دولت طی دوره رکود اقتصادی ناامید کرد.


تیاگو دو آراگائو تحلیلگر شرکت مشاوره سیاسی آرکو ادوایس می‌گوید: «این شکستی سخت برای دولت، داغ ننگی بر حکومت دیلما روسف است و دولت را بیش از پیش در وضعیت دفاعی قرار می‌دهد.»

وزیر دارایی برزیل، خواکیم لِوی می‌گوید: «دولت دریافته که تلاش مالی برای حفظ توازن اقتصاد در محیط نامطمئن و پرریسک بین‌المللی و... برای افزایش بهره‌وری و ایجاد شرایطی برای بازگرداندن نرخ رشد اقتصادی به شرایط دلخواه الزامی است.»


برخی تحلیلگران معتقدند که تنزل رتبه اعتباری برزیل باعث تشدید انتقادات قانون‌گذاران مخالف می‌شود که در اغلب سال‌های گذشته به‌دنبال تضعیف تلاش‌های مالی دیلما روسف بوده‌اند. برخی دیگر معتقدند از دست رفتن اعتبار سرمایه‌گذاری برزیل، پس از چند سال رشد اقتصادی پیوسته و سیاست‌های مالی مسوولانه دولت دیلما روسف، جوازی ا‌ست به مخالفان برای تشدید انتقادات.

سناتور برزیلی رونالدو کایادو که یکی از رهبران اپوزیسیون که درخواست استیضاح روسف را مطرح کرد، معتقد است: «اتفاقات اخیر گواه ورشکستگی دولت است.»


اقدام اخیر اس اند پی همچنین می‌تواند بازتاب تحقیقات فراگیر اخیر دولت در شرکت انرژی دولتی پترولیو برازیلیرو اس‌آ برای کشف فساد احتمالی باشد. این تحقق پای چند تن از بازرگان و سیاستمدار را به موضوع باز کرد، بخش‌های کلیدی اقتصاد برزیل را فلج کرد و منجر به از هم گسیختن ائتلاف دولت روسف شد. اس اند پی در گزارشی در چهارشنبه گذشته اعلام کرد: «ادامه تحقیقات دولت برزیل برای کشف فساد، اتهاماتی را به شرکت‌ها و مقامات بلندپایه‌ - هم دولتی و هم خصوصی از تمام احزاب- وارد کرد که منجر به افزایش درجه ریسک سیاسی کوتاه‌مدت برزیل شد.» اس اند پی در ادامه نوشته است: «تغییرات در ائتلاف دولت تحت فشار برزیل... پیش‌بینی‌ها نشان‌دهنده شانس ضعیف تصویب اصلاحات مالی مورد نیاز، برای جلوگیری از تکرار اتفاقات مشابه است.»


آنچه اغلب اقتصاددانان را متعجب کرد، این بود که تنها 6 هفته پس از آنکه اس اند پی چشم‌انداز برزیل را از پایدار به منفی تغییر داد، رتبه اعتباری این کشور را نیز کاهش داد.

آلبرتو راموس اقتصاددانی از گلدمن ساکس می‌گوید: «این تنزل رتبه اعتباری، زودتر از تصور من اتفاق افتاد و این نشان‌دهنده‌ دشواری‌های فراروی برزیل برای ایجاد اصلاحات مالی است.» اما در چند هفته گذشته برزیل روزهای پر سر و صدایی را پشت سر گذاشت. آمارهای رسمی نشان داد که اقتصاد کشور در نیمه اول سال جاری میلادی شدیدا منقبض شده و وارد دوره رکود اقتصادی و فنی شده که اغلب اقتصاددانان انتظار دارند تا سال 2016 طول بکشد. واحد پول برزیل یعنی رئال وارد یک دوره تنزل در مقابل دلار آمریکا شده است و در هفته گذشته به پایین‌ترین مقدار خود در 13 سال گذشته رسید. نشانه‌های وجود اختلاف در کابینه روسف و به‌طور خاص شایعات در مورد این موضوع که وزیر دارایی مورد احترام روسف ممکن است از کار خود استعفا کند، اوضاع را بدتر کرده است.


اس اند پی اعلام کرده است: «معتقدیم که وضعیت اعتباری برزیل از ۲۸ ژوئیه به بعد، زمانی که ما وضعیت برزیل را از پایدار به منفی تغییر دادیم، بدتر شده است.»

اس اند پی بر لایحه‌ بودجه پیشنهادی سال بعد به‌عنوان شاهدی بر وجود چالش‌های سیاسی پیش روی دولت روسف تاکید می‌کند که می‌تواند سنگ محکی بر توانایی و اهداف دولت اصلاح وضعیت سیاسی است.