موافقان و مخالفان بزرگترین شبکه اجتماعی جهان
دولتی که از فیلترینگ فیس‌بوک گذشت
«فیس‌بوک» نامی که آوردن آن طی چند سال گذشته به نوعی قدغن بود و کمتر پیش می‌آمد که رسانه‌ها به صورت مستقیم اشاره‌ای به آن داشته باشند؛ اما حالا چه در فضای مجازی و چه در مطبوعات می‌توان گزارش‌ها و خبرهای گوناگونی را دید که از فیس‌بوک، توییتر و دیگر شبکه‌های اجتماعی صحبت می‌کنند و احتمال رفع فیلتر آنها. توجه به شبکه‌های اجتماعی از جمله فیس‌بوک و توییتر بعد از روی کار آمدن دولت یازدهم و عضویت برخی اعضای هیات دولت در این دو شبکه اجتماعی افزایش پیدا کرد. عضویت مردان دولت در فیس‌بوک که در راس آنها محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران قرار داشت، این امید را در دل کاربران انداخت که حالا با این عضویت ممکن است از این شبکه‌های اجتماعی رفع فیلتر شود.
«فیس‌بوک» نامی که آوردن آن طی چند سال گذشته به نوعی قدغن بود و کمتر پیش می‌آمد که رسانه‌ها به صورت مستقیم اشاره‌ای به آن داشته باشند؛ اما حالا چه در فضای مجازی و چه در مطبوعات می‌توان گزارش‌ها و خبرهای گوناگونی را دید که از فیس‌بوک، توییتر و دیگر شبکه‌های اجتماعی صحبت می‌کنند و احتمال رفع فیلتر آنها.توجه به شبکه‌های اجتماعی از جمله فیس‌بوک و توییتر بعد از روی کار آمدن دولت یازدهم و عضویت برخی اعضای هیات دولت در این دو شبکه اجتماعی افزایش پیدا کرد. عضویت مردان دولت در فیس‌بوک که در راس آنها محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران قرار داشت، این امید را در دل کاربران انداخت که حالا با این عضویت ممکن است از این شبکه‌های اجتماعی رفع فیلتر شود. این امید هم در روزی که این شبکه برای 12 ساعت از فیلتر خارج شد به اوج خود رسید. هرچند بعد از این 12 ساعت کمیته تعیین مصادیق مجرمانه جرائم رایانه‌ای اعلام کرد که از رفع فیلتر خبری نیست و این شبکه به خاطر اشکالات فنی از فیلتر خارج شد. تاکنون اظهارات مختلفی از سوی مسوولان مختلف کشور از جمله رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام، فرمانده نیروی انتظامی، دبیر شورای‌عالی فضای مجازی،
ریاست‌جمهوری، نمایندگان مجلس و... شنیده شده است. هر کدام از این مسوولان با استناد به قانون دلایل خود را برای ادامه رفع فیلتر شبکه‌های اجتماعی همچون فیس‌بوک یا رفع فیلتر شدن آن مطرح می‌کنند. در این گزارش به بررسی نظر نهاد‌های مختلف کشور می‌پردازیم. کمیته مخصوص رفع فیلتر از فیس‌بوک سرازیر شدن یکباره اعضای هیات دولت به استفاده از شبکه‌های اجتماعی فیلتر شده و انتشار گزارش روزانه آنها از مجموع فعالیتشان در این شبکه‌ها باعث شده که بسیاری از کاربران سر دوراهی قرار بگیرند و این سوال را بپرسند که اگر عضویت در شبکه‌های اجتماعی ممنوع و استفاده از فیلترشکن‌ها نیز براساس قانون جرائم رایانه‌ای جرم است، پس چگونه مردان دولتی به راحتی در این شبکه‌ها عضو و به فعالیت مشغول هستند. مطرح شدن این سوالات در جامعه ایرانی طی چند هفته گذشته هرچند باعث شد برخی از اعضای هیات دولت عضویت خود را در شبکه‌هایی همچون فیس‌بوک و توییتر تکذیب کنند، اما همچنان می‌توان دیگر اعضای دولت را دید که در این شبکه به صورت جدی فعالیت دارند و عکس‌ها و خبرهایی را به اشتراک می‌گذارند که شاید انتشار آن توسط افرادی غیر از آنها غیرممکن باشد. مجموعه این ابهامات
باعث شد که حتی محمود واعظی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات چندی پیش در گفت‌وگو با خبرنگاران از تشکیل کارگروه ویژه در دولت برای بررسی رفع فیلترینگ فیس‌بوک خبر بدهد. وی در خصوص این کمیته گفته است: فیلترینگ، کمیته خاص خود را دارد که در قوه‌قضائیه فعالیت می‌کند؛ اما این کمیته در رابطه با فیس‌بوک فعالیت خواهد کرد. وی پاسخ به هر سوالی درباره تلاش دولت برای رفع فیلتر از فیس بوک و مشکل ایجاد صفحه برای وزرا را از سوی دیگران بدون اطلاع شخص وزیر منوط به نتایج بررسی‌های این کمیته کرد؛ کمیته‌ای که تا تهیه این گزارش اطلاعات خاصی در خصوص فعالیت و انتشار گزارش از سوی آن دیده یا شنیده نشده است. توپ در زمین شورای‌عالی فضای مجازی اما از سوی دیگر بررسی وضعیت عضویت اعضای هیات دولت در فیس‌بوک و دیگر شبکه‌های اجتماعی توسط برخی مسوولان از جمله فرمانده نیروی انتظامی به شورای‌عالی مجازی سپرده شد. اواخر شهریورماه بود که اسماعیل احمدی مقدم، فرمانده نیروی انتظامی در مورد عضویت برخی وزرا در شبکه‌اجتماعی فیس‌بوک و انتشار برخی اخبار مبنی بر رفع‌فیلتر این شبکه گفت: باید منتظر جلسه شورای‌عالی فضای مجازی در دولت جدید باشیم. به گفته وی،
شورای‌عالی فضای مجازی، وظیفه رسیدگی به این مساله را دارد و تاکنون ابلاغیه‌ای در این مورد نداده است. احمدی مقدم اعلام کرده است که منتظر برگزاری جلسه شورای‌عالی فضای مجازی در دولت جدید است تا این مساله مطرح شود که آیا همچنان به این شبکه نگاه تهدید محور داشته باشیم یا خیر؟ اما بلافاصله بعد از این اظهارنظر، عضو حقیقی شورای‌عالی فضای مجازی از تشکیل نخستین جلسه این شورا با حضور رییس‌جمهوری در دولت جدید خبر داد و گفت: طرح و بررسی عضویت در فیس‌بوک در جلسه شورای‌عالی فضای مجازی ضرورت ندارد و این شورا به احکام کلی و سیاستی این حوزه می‌پردازد. حمید شهریاری، با تاکید براینکه انجام این مقدمات نیازمند فرصت یکی دوماهه است، در مورد طرح و بررسی عضویت برخی اعضای دولت در فیس‌بوک و نیز ایجاد صفحاتی منتسب به برخی مقامات در این شبکه اجتماعی در نخستین جلسه شورای‌عالی فضای مجازی تصریح کرد: ضرورتی ندارد که این مسائل در جلسه شورای‌عالی فضای مجازی مطرح شود. شهریاری افزوده بود که شورای‌عالی فضای مجازی به امور جزئی نمی‌پردازد و کارهای کلی را مدنظر قرار می‌دهد. به اعتقاد وی شورا با موارد و مصادیق کاری ندارد و به امور کلی و احکام سیاستی
در حوزه فضای مجازی می‌پردازد. رفع فیلتر؛ منوط به شفاف‌سازی در حالی که هر کدام از مسوولان درگیر با این ماجرا، بررسی رفع فیلتر فیس‌بوک را به بخش‌های گوناگونی ارتباط می‌دهند، اظهارات مقامات مختلف کشور درخصوص فیلتر بودن یا نبودن این شبکه‌های اجتماعی نیز جالب توجه است؛ به طوری که برخی از این مقامات نه به صورت مستقیم که به صورت غیرمستقیم به بی‌ضرر بودن این شبکه‌ها اذعان دارند؛ اما استفاده از آنها را منوط به شفاف‌سازی فعالیت و فرهنگ‌سازی مناسب می‌دانند. برای مثال احمدرضا رادان، جانشین فرمانده نیروی انتظامی، در اوایل مهر ماه در خصوص فعالیت در شبکه‌های اجتماعی نظیر فیس‌بوک گفته است : در استفاده از فیس‌بوک ابتدا باید شفاف‌سازی شود و این شفاف‌سازی هم باید برای همه باشد و قطعا اگر چنین کاری انجام ندهیم، حوادثی رخ خواهد داد که جبران هزینه‌های آن امکان‌پذیر نیست. احمدرضا رادان در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس در پاسخ به سوال دیگری در خصوص نظر وی و مجموعه نیروی انتظامی نسبت به آزادسازی استفاده از فیس‌بوک اظهار کرد: نباید موضوعات را سیاسی کرد و من هم دوست ندارم وارد موضوعات سیاسی شوم.رادان تاکید کرده بود که این‌گونه امکانات و
صفحات در فضای مجازی هم تهدید است و هم فرصت. وی افزوده بود که این گونه امکانات در فضای مجازی لبه تیزی هستند که اگر خوب استفاده شوند، می‌تواند فرصت باشد و البته نیاز به دستورالعمل و راهکارهایی دارد که هنوز تعریف نشده است. اسماعیل احمدی‌مقدم، فرمانده ناجا نیز در این خصوص گفته است که لزومی ندارد شبکه اجتماعی فیس‌بوک منع عمومی شود. وی که در سفری به گیلان در یک نشست خبری شرکت کرده بود، در واکنش به استفاده برخی از وزرای دولت حسن روحانی از فیس‌بوک گفت: تبعیت از قانون برای همه لازم است؛ اما در عین حال فرمانده ناجا گفت که به نظر شخصی او می‌توان از فیس‌بوک در «جاهایی هدفمند و خدمت محور» استفاده کرد. مهدی اخوان بهابادی، دبیر پیشین شورای عالی فضای مجازی، که زمانی خبر بررسی رفع فیلتر فیس بوک به نقل از او در برخی رسانه‌ها مطرح شد درخصوص رفع فیلتر شبکه‌های اجتماعی اعلام کرده است که چه در گذشته و چه امروز هیچ‌گاه ادعای آزادی فیس‌بوک را نداشته است. وی اما تصریح کرده است که اصل وجود شبکه‌های اجتماعی براساس نظر تمام متخصصان امر مورد تایید و موافقت قرار گرفته است؛ چراکه این شبکه‌ها استفاده‌های متعددی دارند؛ اما باید به این نکته
هم توجه داشت که هر یک از آنها توسط گروهی خاص و با اهدافی ویژه طراحی شده‌اند که فیس‌بوک هم از این قاعده مستنثی نیست و هرچند ممکن است در برخی موارد برای عده‌ای فوایدی داشته باشد؛ اما قطعا مضرات خاص خود را هم به دنبال خواهد داشت. رییس پیشین مرکز ملی فضای مجازی درعین حال تصریح کرده بود که به طور کلی درباره شبکه‌های اجتماعی و نظام پالایش کشور باید بررسی دقیقی صورت بگیرد و در شورای عالی فضای مجازی به‌صورت عملیاتی روی این موضوع بحث و تصمیم‌گیری شود. از موافقت با رفع فیلتر تا مخالفت در کنار این اظهارنظرها اما گروهی از کارشناسان اعلام می‌کنند که با شرایط موجود کشور و تغییر در برخی تصمیمات امکان رفع‌فیلتر شبکه‌های اجتماعی نظیر فیس‌بوک وجود دارد؛ اما این کار نیاز به زمان طولانی دارد. در همین زمینه محمدرضا آقامیری،عضو کارگروه تعیین مصادیق فیلترینگ و جرایم رایانه‌ای در گفت‌و گو با خبرگزاری مهر از بررسی رفع فیلتر شبکه اجتماعی فیس‌بوک طبق شرایط و ضوابط خبر می‌دهد و می‌گوید: این موضوع در درازمدت و با تفکیک محتواهای مجرمانه از محتوای مفید این شبکه اجتماعی توسط نرم‌افزار فیلترینگ هوشمند امکان‌پذیر است. آقامیری، تفکیک محتوای
مفید از محتوای مجرمانه فیس بوک و رفع فیلتر آن را براساس این شرایط، بهترین حالت ممکن عنوان کرد تا ممانعتی از دسترسی بخش مفید آن صورت نگیرد و ادامه داد: تا وقتی این امکان از لحاظ فنی به وجود نیاید از دسترسی به این شبکه اجتماعی ممانعت به عمل می‌آید. وی با اشاره به نرم‌افزارهای تولیدشده از سوی تبیان و سازمان تبلیغات اسلامی برای محدود کردن تصاویر و متن غیرمجاز در صفحات وب بدون فیلتر کلی سایت تاکید کرد: تفکیک محتوا در فیس‌بوک بدون مسدود کردن کل سایت در درازمدت امکان‌پذیر است تا بتوان از سیستم فیلترینگ هوشمند برای جلوگیری از نشر و فعالیت محتوای مجرمانه اطمینان کامل حاصل کرد و اشتباهات در آن به حداقل برسد. اما یک روز پس از اظهار نظر آقا میری به رفع فیلتر احتمالی فیس‌بوک در درازمدت، عبدالصمد خرم‌آبادی دبیر این کارگروه با این طرح مخالفت کرد. خرم‌آبادی در این خصوص و در گفت‌وگو با خبرگزارای مهر گفته بود که اسرائیلی‌ها فیس‌بوک را بهترین ابزار گسترش صلح به شیوه صهیونیستی می‌دانند و بر این باورند که رویدادهای اجتماعی خاورمیانه با کمک فیس‌بوک به دلخواه آنها پیش رفته است. به باور وی مشکل فیس‌بوک قبل از اینکه به محتوایش باشد
مربوط به ماهیت و عملکرد آن است؛ چرا که این سایت بزرگترین و گسترده‌ترین ابزار جمع‌آوری اطلاعات برای سازمان‌های جاسوسی آمریکا و اسرائیل به شمار می‌رود. خرم‌آبادی تاکید کرده بود که شاید اطلاعات یک یا چند فرد از شهروندان عادی یک کشور به تنهایی بی‌اهمیت به نظر برسد و برای دشمن ارزش چندانی نداشته باشد؛ اما اطلاعات جمع کثیری از شهروندان یک کشور و تحلیلی که از پردازش این اطلاعات به دست می‌آید، ارزش شگفت انگیز و حیاتی دارد. وی با اعلام اینکه مردم با تهدیدات و آسیب‌های اجتماعی، اعتقادی و سیاسی فیس‌بوک آشنا نیستند تصریح کرده است که متاسفانه در زمینه تهدیدات و آسیب‌های اجتماعی، اعتقادی و سیاسی این تارنما کمتر به مردم اطلاع رسانی شده اما تلاش خواهد شد تا در آینده اطلاع رسانی بیشتری در این زمینه انجام گیرد. دلیل فیلتر شدن فیس‌بوک رضا پرویزی، وکیل پایه یک دادگستری و کارشناس حقوقی که زمان تدوین قانون جرایم رایانه‌ای یکی از کارشناسان حقوقی درگیر در تدوین این قانون بود در گفت و گو با روزنامه فناوران با تشریح دلایلی که منجر به فیلتر شدن فیس‌بوک شده است، می‌گوید: ما دارای ارزش‌های دینی، ملی، اجتماعی و فرهنگی هستیم که در قوانین
کشور تبلور یافته است. حاکمیت نیز وظیفه دارد از این ارزش‌ها حمایت کرده و قوانین را اجرا کند. پرویزی در ادامه می‌افزاید: حاکمیت باید مطمئن شود فعالیت افراد در شبکه‌ها منجر به تعرض به ارزش‌ها نمی‌شود و اگر شد، قابل پیگیری است. به گفته وی، فیس‌بوک تحت لوای کشوری فعالیت می‌کند که ما با آن هیچ نوع رابطه سیاسی و قضایی نداریم. در حقیقت این شبکه برای پیگیری مواردی که از لحاظ حقوقی برای ما مساله‌ساز خواهد بود هیچ کمکی به ما نمی‌کند. این مساله یکی از دلایل اصلی فیلتر شدن فیس‌بوک است. با این همه هیچ منع قانونی برای حضور کاربران ایرانی در شبکه اجتماعی فیس‌بوک وجود ندارد. وی درباره فعالیت مسوولان دولتی از جمله وزرا در فیس‌بوک می‌گوید: شکی نیست که در بعضی موارد افراد عادی آزادی بیشتری نسبت به یک مقام دولتی دارند؛ چراکه برای رفتار یک مقام دولتی ملاحظات امنیتی وجود دارد؛ اما با نگاه حقوقی داشتن به این مساله یک صفحه فیس‌بوک هیچ منع قانونی ندارد. فقط باید توجه داشت که صفحات مقامات دولتی در خارج کشور نیز دیده می‌شود و فعالیت آنها تاثیرات گسترده سیاسی دارد. این کارشناس حقوقی در مورد استفاده وزرا از فیلترشکن گفت: شبکه‌های
اجتماعی از جمله فیس‌بوک فیلتر است و با توجه به قانون اساسی که می‌گوید قانون برای همه یکسان است، فرض ما این است که آقایان وزیر هم از فیلترشکن استفاده می‌کنند. پرویزی همچنین در مورد اینکه آیا کارگروه تعیین مصادیق فیلترینگ، نهاد موجهی برای بررسی حضور وزرا در فیس‌بوک است، می‌گوید: به نظر من این کار جزو وظایف و در صلاحیت کارگروه تعیین مصادیق فیلترینگ نیست؛ اما با توجه به آشنایی که با فضای مجازی و قانون جرایم رایانه‌ای دارد، ممکن است مقامات این نهاد را مسوول پیگیری این موضوع کرده باشند. به اعتقاد وی، شورای عالی فضای مجازی صلاحیت بیشتری نسبت به کارگروه تعیین مصادیق فیلترینگ برای بررسی حضور وزرا در فیس‌بوک دارد. این کارشناس حقوقی تاکید می‌کند که حضور در فیس‌بوک جرم نیست؛ اما گاهی براساس مصلحت و منافع ملی بهتر است، در آن حضور نداشته باشیم.
ارسال نظر