غار «کرفتو» کردستان در آستانه جهانی شدن
دنیای اقتصاد - سنندج - فرزاد نویدی: کرفتو غاری است که در ۳۱ کیلومتری شمال غرب شهر دیواندره استان کردستان واقع شده که پیشینه آن به دوران‌های تاریخی پیش از اسلام برمی‌گردد و اینک پرونده این غار برای ثبت در زمره آثار جهانی در دست تهیه است.
غار کرفتو در ۲۰ بهمن ماه سال ۱۳۸۱ به شمار ثبت ۳۳۰ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
از مجموع هزار و ۷۰۰ آثار تاریخی در استان کردستان هم‌اکنون حدود ۸۰۰ اثر تاریخی در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده و استان اثر تاریخی یا جاذبه طبیعی ثبت شده جهانی ندارد.
غار تاریخی و زیبای کرفتو در کردستان را می‌توان آینه‌ای تمام نما از زندگی با درایت گذشتگان در شرایط سخت دانست، در بازدید از غار تاریخی کرفتو، چگونگی زیستن بشر در هزاران سال پیش در ذهن انسان مجسم می‌شود.
به درستی معلوم نیست انسان‌ها از چه زمانی غار را به‌عنوان سر‌پناه طبیعی برای خود انتخاب کردند؛ اما بدون شک آنها توانستند هوشمندانه شرایط بهتر زیستن را متناسب با امکانات و شرایط محیطی فراهم کنند.
غار کرفتو در استان کردستان آینه‌ای از تدبیر و هنر نیاکانمان برای زیستن در شرایط سخت و نماد عینی تطبیق نیاز انسان با بضاعت طبیعت است.
کردستان به دلیل قدمت و پیشینه بلند تاریخی، یکی از استان‌های کهن کشور پهناور ایران محسوب می‌شود که وجود آثار باستانی، سکونتگاه‌های طبیعی در دل صخره‌های سنگی شاهدی بر این مدعا است.
کرفتو اثر طبیعی و باستانی در صخره‌ای مرتفع در دل کوه است که در حدود ‎۶۷ کیلومتری شمال غرب شهر دیواندره و با احتساب همین مسافت تقریبی در شرق شهر باستانی سقز واقع است.
موقعیت غار و صخره‌های مرتفع پیرامون آن از جنوب در میان روستای مسعود آباد دیواندره، از غرب به روستای میر سعید سقز، از شمال به روستاهای علی آباد و نخود دره تکاب و شرق و جنوب شرقی نیز محاط به روستای یوزباش کندی است.
دسترسی به غار کرفتو از سه طریق مسیر شهر دیواندره و سه راهی تکاب گور بابا علی، سقز مسیر روستای صاحب به میرسعید و از طریق تکاب جاده روستای علی‌آباد امکان‌پذیر است.
بر اساس یافته‌های زمین‌شناسی، کرفتو در دوران مزوزوئیک زیر آب بوده و در اواخر این دوره ارتفاعات آن از آب خارج شده است.
غار کرفتو از غارهای آهکی است که در ادوار مختلف برای استفاده و سکونت انسان تغییر حالت داده و با معماری صخره‌ای در چهار طبقه، در دل کوه حفر شده است.
طول غار کرفتو حدود ‎ ۷۵۰متر است و راه‌های فرعی متعددی از آن منشعب می‌شود. در طول سکونت انسان در این غار، تغییرات و دگرگونی‌های عمده و دخل و تصرفات بسیار در آن به وجود آمده و حجاران هنرمند، به زیبایی، فضاهایی را در مدخل‌های غار تراشیده و اتاق‌ها، راهرو و دالان‌های متعددی را به‌وجود آورده‌اند.
این غار در میان غارهای دست‌کن ایران، از معماری کاملی برخوردار است. ورودی غار از دامنه کوه حدود ‎ ۲۵متر فاصله دارد، در گذشته راهی نسبتا سخت و دشوار در کمر کوه بازدیدکنندگان را هدایت می‌کرد؛ ولی امروز با عبور از پلکانی فلزی می‌توان به دهانه ورودی غار رسید.
در معماری غار، علاوه بر ایجاد اتاق‌ها و راهروهای عبوری، سعی شده تا اتاق‌ها با هم مرتبط باشند و نورگیرها و پنجره‌هایی به سمت بیرون و مناظر طبیعی ارتفاعات مجاور غار تعبیه شده است.
غار کرفتو با پیشینه‌ای تاریخی اینک در آستانه جهانی شدن است و قرار است در یونسکو به‌عنوان اثری تاریخی جهانی ثبت شود؛ اما در راه تکمیل شدن پرونده این غار مسوولان با مشکل کمبود اعتبارات مورد نیاز برخورد کرده‌اند.
مدیر پایگاه میراث فرهنگی زیویه و غار کرفتو در این‌باره گفت: در صورت تامین اعتبار و تکمیل پرونده‌ غار کرفتو در بخش‌ معماری دست‌کن، این اثر در فهرست میراث طبیعی یونسکو ثبت می‌شود.
سیدمحمد حسینی افزود: سال گذشته پرونده‌ معماری دست‌کن غار کرفتو در استان کردستان که قرار است به پرونده معماری‌های دست‌کن زنجیره‌ای در ایران الحاق شود، در شورای فنی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور تایید شد.
به گفته وی برای تکمیل این پرونده‌ با هدف ارائه به یونسکو، به انجام یکسری مطالعات زمین‌شناسی نیاز داریم که در صورت تامین شدن اعتبار، این مطالعات و بررسی‌ها انجام می‌شود.
وی غار کرفتو در محوطه تاریخی زیویه را دارای دو بخش طبیعی و دست‌کن دانست و گفت: تعیین عرصه و حریم قانونی این محوطه در دو بخش تاریخی و طبیعی، تهیه نقشه غار کرفتو و ایجاد کمپینگ‌های گردشگری خارج از حریم محوطه کرفتو از دیگر اقدامات مورد نیاز برای تکمیل پرونده طبیعی غار کرفتو است که در‌صورت تامین شدن اعتبار انجام می‌شود.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کردستان نیز در این ارتباط گفت: یکی از رخدادهای مهمی که در سال جاری تحقق خواهد یافت، ثبت جهانی غار باستانی کرفتو است که در آینده‌ای نزدیک شاهد آن خواهیم بود.
فرهاد میمنت آبادی ثبت غار کرفتو را یک واقعه مهم برای استان کردستان و کشور دانست و افزود: ثبت این غار موجب رونق گردشگری، شناساندن آن به مردم جهان و ایجاد اشتغال پایدار می‌شود.
وی در ادامه غار کرفتو را از جمله آثار تاریخی استان کردستان دانست که شمار بازدیدکنندگان آن فراوان است و گفت: میزان بازدید از این غار در تعطیلات نوروز امسال ۳۰۰ درصد افزایش یافت.
وی اظهار کرد: این غار هر سال پذیرای تعداد زیادی از گردشگران داخلی و خارجی است.
به گفته وی، غار باستانی و زیبای کرفتو به دلیل داشتن معماری منحصر‌به‌فرد و بی‌نظیر صخره‌ای همیشه مورد توجه گردشگران بوده است و به‌عنوان یکی از جاذبه‌های طبیعی و بی‌بدیل استان کردستان، گردشگران زیادی را به سوی خود فرا می‌خواند.