وداع تلخ اسکندری با بانک تجارت

حمیدرضا اسلامی منوچهری

همه چیز برای برگزاری یک مراسم تودیع و معارفه مهیا بود. سالن اجتماعات در طبقه سیزدهم ساختمان مرکزی بانک تجارت، بعدازظهر شنبه بیست‌وششم خرداد ماه مملو از مدعوین، مدیران بانک، کارکنان و خبرنگاران بود. دو پلاکارد بزرگ در دو سوی سالن که پیام هیات‌مدیره و کارکنان بانک تجارت را انتقال می‌داد گویای همه چیز بود. «انتصاب شایسته جناب آقای دکتر رضا راعی را به مدیریت بانک تجارت تبریک عرض می‌نماییم». «ضمن تبریک انتصاب شایسته جناب آقای دکتر راعی به مدیریت ارشد بانک تجارت برای جناب‌آقای داوود زارع اسکندری، توفیق روزافزون را خواستاریم». همه در انتظار آمدن وزیر اقتصاد بودند. او که دو حکم را به همراه داشت. حکم عزل مدیرعامل سابق که معمولا در لفافه لوح تقدیر پیچیده می‌شود و حکم مدیریت جدید که به پایداری آن امیدی نیست. وزیر آمد با هیات همراه و کمتر کسی می‌دانست که او از جلسه‌ای مهم‌تر از مراسم تودیع و معارفه می‌آید. از جلسه شورای پول و اعتبار که نرخ سود بانکی را برای ماه‌های باقیمانده سال تعیین کرده بود. نرخی که همه در انتظار تعیین آن بودند. جلسه با قرائت قرآن کریم و مقدمه مجری رسمیت یافت و پس از آن اسکندری برای آخرین سخنرانی خود در کسوت مدیریت عامل بانک تجارت پشت تریبون قرار گرفت.

سخنرانی غیرمتعارف

در مراسم تودیع و معارفه معمولا مدیر معزول ضمن ارائه گزارش کوتاهی از عملکرد خود برای مدیر جدید آرزوی موفقیت می‌کند و گاه به کنایه، گلایه‌ای را بر زبان می‌راند اما این بار زارع اسکندری آمده بود تا برخلاف پیش‌بینی‌ها، سخنانی را به صراحت بگوید و از عزل خود به تلخی یاد کند.

اسکندری گفت: آقای وزیر امروز که جناب عالی حکم عزل مرا امضا می‌کنید بیش از ۱۹ماه از صدور حکم مدیریت من توسط شما می‌گذرد. در تمام این مدت تلاش کرده‌ایم تا بسترهای لازم را برای پیشبرد اهداف بانک تجارت فراهم کنیم و آمار ارائه شده گویای این واقعیت است. آماری که اسکندری از آن سخن می‌گفت، گزارش عملکرد بانک تجارت در سال۸۵ بود که پیش از آن در بین حضار توزیع شده بود. مدیرعامل معزول بانک تجارت چنین ادامه داد: آقای وزیر، این بانک تنها بانکی است که می‌توان به اصالت آمار‌های آن اعتماد کرد و این بهترین سند برای نشان دادن تلاش همکاران من در بانک تجارت است. اسکندری تلخ و گزنده گفت: آقای دکتر دانش‌جعفری، من به شما عرض می‌کنم که امروزه به راحتی می‌توان آمار‌های رشد ۳۵ تا ۴۰درصدی را یک‌ماهه ساخت و متاسفانه در هیات دولت هم با تکیه بر این آمارها تصمیم‌گیری می‌شود. آقای وزیر شرایط تبلیغات بانکی در کشور ما اسلامی نیست و تبلیغات قرض‌الحسنه نباید به سمت بردن جایزه شمش طلا و خودرو برود. می‌گویند:‌ علت عزل من عدم تفاهم بوده است. اما من با کسانی که عملکرد نظام بانکی را زیرسوال می‌برند تفاهم نکرده‌ام. من حامی دولت آقای احمدی‌نژاد هستم اما در عین حال نظر کارشناسی خود را نیز اعلام کرده‌ام و نمی‌توان آن را به مخالفت با دولت تعبیر کرد.

ضمن اینکه انتقادهایی هم به عملکردهای اقتصادی دارم.

دلایل عزل اسکندری

طبق یک توافق از آغاز تشکیل شورای هماهنگی مدیران عامل بانک‌ها، مدیرعامل بانک تجارت، رییس این شورا بوده است. در سال‌جاری اسکندری به عنوان رییس شورای هماهنگی مدیران عامل بانک‌ها چندین‌بار برخلاف نظر دولت نهم موضع‌گیری‌هایی کرد که ظاهرا به مذاق دولتمردان خوش نیامده است.

مهم‌‌ترین موضع‌گیری اسکندری در مورد نرخ سود تسهیلات بانکی بود که برخلاف نظر رییس‌جمهور کاهش آن را در سال‌جاری جایز ندانست. شورای هماهنگی مدیران عامل بانک‌ها نیز در اوایل امسال با ارسال نامه‌ای که به امضای اسکندری نیز رسیده بود با کاهش نرخ سود بانکی مخالفت کرد. همچنین اسکندری از مصوبه مجلس در مورد انحلال شورای عالی بانک‌ها که ریاست آن با رییس کل بانک مرکزی است حمایت کرد.

شورای عالی بانک‌ها عملا اختیارات هیات‌مدیره و مدیرعامل بانک‌ها را محدود می‌کرد. رییس‌جمهور و رییس کل بانک مرکزی با این مصوبه مجلس مخالفند. از سوی دیگر سال گذشته خبری منتشر شد که حاکی بود، نمایندگان بانک تجارت و ملی از جلسه شورای اشتغال در استانداری تهران اخراج شده‌اند. دلیل این امر عملکرد این دو بانک در مورد پرداخت تسهیلات به بنگا‌ه‌های زودبازده اعلام شد.

عملکرد بانک تجارت در دوره اسکندری

اگرچه برخی از کارکنان بانک تجارت ارزیابی مثبتی از عملکرد اسکندری در دوره ۱۹ماه مدیریت او در بانک تجارت ندارند، اما آمارهای ارائه شده تفاوت فاحشی را بین رشد این بانک با بانک‌های دولتی دیگر نشان نمی‌دهد. مانده سپرده‌های ریالی خصوصی بانک تجارت از مبلغ ۱۰۳هزار و ۳۶۴میلیارد ریال در سال ۸۴ به ۱۳۴هزار و ۵۰۸میلیارد ریال در سال ۸۵ رسیده که رشدی معادل ۳۰درصد را نشان می‌دهد و این بانک را در رتبه چهارمین بانک تجاری کشور قرار داده است. خالص مانده کل تسهیلات اعطایی بانک تجارت در سال ۸۵ هم با رشد ۲۱درصدی نسبت به سال ۸۴ به ۱۱۳هزار و ۹۴۹میلیارد ریال رسیده است. مانده تسهیلات این بانک به بنگاه‌های کوچک اقتصادی و زودبازده در سال ۸۵ معادل ۲۰هزار و ۸۲میلیارد ریال نسبت به سال ۸۴ رشد داشته است.

طبق آمارهای ارائه شده سود بانک تجارت در سال ۸۵ برابر ۳هزار و ۵۳۶میلیارد ریال بوده که در مقایسه با رقم ۲هزار و ۵۴۱میلیارد ریال سود سال ۸۴ از رشدی معادل ۳۹درصد برخوردار بوده است.

بانک تجارت مبتکر ایجاد شهرک‌های بانکداری الکترونیک در دانشگاه‌های کشور است و تاکنون ۱۶شهرک بانکداری الکترونیک را در دانشگاه‌های سراسر کشور راه‌اندازی کرده است.

شعب الکترونیکی ۲۴ساعته این بانک در پایان سال ۸۴ صفر و در پایان اردیبهشت ماه امسال به ۳۳شعبه رسیده است.

۱ /۸۸ درصد کل شعب بانک تجارت هم در پایان اردیبهشت ماه امسال به سیستم جاری فراگیر (online) مجهز بوده‌اند. بانک تجارت در اوایل انقلاب از ادغام ۱۲بانک خصوصی پیش از انقلاب تشکیل شد و بدنه آن پتانسیل قابل توجهی را برای تبدیل شدن به یک بانک خصوصی تمام‌عیار دارد.

در حال حاضر ۲۱درصد مدیران این بانک دارای مدرک فوق‌لیسانس، ۷۰درصد دارای مدرک لیسانس و ۹درصد دارای مدرک دیپلم و فوق‌دیپلم هستند.

در سال ۸۵ از ۲۰هزار و ۹۰۸نفر کارکنان بانک تجارت ۲هزار و ۲۵۴نفر معادل ۸/۱۰درصد کمتر از دیپلم، ۱۴هزار و ۳۶۵نفر معادل ۷/۶۸درصد دارای مدرک دیپلم و فوق‌دیپلم و ۴هزار و ۲۸۹نفر معادل ۵/۲۰درصد دارای مدرک لیسانس و بالاتر هستند.

دلایل برکناری از زبان وزیر

دکتر دانش‌جعفری، وزیر امور اقتصادی و دارایی پس از سخنان تند اسکندری به ایراد سخن پرداخت. او گفت: مراسم تودیع و معارفه یک حدیث همیشگی است.

یک نفر مسوولیت را تحویل می‌دهد و یک نفر دیگر آن را تحویل می‌گیرد. وزیر گفت: برای رفتن و آمدن هم نباید فلسفه خاصی را پذیرفت. همه ما رفتنی هستیم و این امری طبیعی است. اما دانش‌جعفری که باید به سخنان اسکندری پاسخ می‌داد افزود: روزی که دولت از آقای اسکندری خواست که مسوولیت بانک تجارت را بپذیرد غفلتی صورت گرفت و آن اینکه ما نمی‌دانستیم ایشان بازنشسته است! وی یادآور شد که مراسم معارفه ایشان هم به همین دلیل چند هفته‌ای به تعویق افتاد. وزیر گفت: در آن شرایط ما از دولت خواستیم تا آقای اسکندری کار را ادامه دهند و در شرایط مناسبی یک مدیر جوان کار را تحویل بگیرد.

دانش‌‌جعفری سپس اسکندری را مورد خطاب قرار داد و گفت: رفتن شما هم در شرایط فعلی به معنای عزل نیست و دلخوری هم وجود ندارد. شما هر کجا که باشید خدمتگزار نظام هستید. وزیر اقتصاد بانک تجارت را چهارمین بانک تجاری کشور دانست و افزود: پرداخت ۸۷درصد تسهیلات این بانک به بخش‌غیردولتی نشان از موفقیت این بانک دارد.

سخنان مدیر عامل جدید

دکتر رضا راعی، مدیر عامل جدید بانک تجارت که حکم مدیریت خود را از وزیر اقتصاد دریافت کرد در سخنان کوتاهی گفت: من مثل آقای اسکندری حرف زیادی برای گفتن ندارم. چون عملکردی در این بانک نداشته‌ام. راعی، بانک تجارت را بانکی خوشنام و با قدمت دانست و تاکید کرد: از اینکه در جمع کثیر مدیران شایسته بانک تجارت هستم افتخار می‌‌کنم.

مدیر عامل جدید بانک تجارت آمار مدیران تحصیلکرده در این بانک را نشان‌دهنده توان بالقوه بانک تجارت دانست و توفیق‌های به دست آمده را حاصل تلاش آنها عنوان کرد. راعی که دکترای مدیریت مالی دارد سرمایه بانک تجارت را نیروهای تحصیلکرده آن دانست و خاطرنشان کرد: از امروز من هم در کنار این نیروها خواهم بود. وی از اسکندری هم خواست تا راهنمای مدیران بانک تجارت باشد. راعی از حسن اعتماد وزیر اقتصاد و معاون او هم تشکر کرد و سخنان خود را با این کلام موزون به پایان برد.

خدایا چنان کن سرانجام کار

تو خشنود باشی و ما رستگار.