سرانجام وزارت صنایع و معادن

دکترمنوچهر اقبال

در دهه ۱۳۳۰ ایران هنوز ثبات سیاسی را تجربه نکرده بود و عمر کابینه‌ها اگر چه بیشتر شده بود، اما باز هم کوتاه بود. در اوایل دهه ۱۳۴۰ و همزمان با ارائه و اجرای برنامه دوم توسعه، نیاز به سازمان و تشکیلات مستقل برای صنعت احساس می‌شد و این اتفاق افتاد، اما عالیخانی به عنوان وزیر اقتصاد آن را در دل وزارت اقتصاد قرار داد... ۱۵ وزیر در کابینه کودتا

کابینه ۸۶ را فضل‌الله زاهدی تشکیل داد که به کابینه کودتا مشهور است. وزارت اقتصاد ملی در این کابینه در چنگ دکتر علی‌اصغر پورهمایون قرار گرفت. کابینه زاهدی ۱۵ وزارتخانه داشت. علی امینی، وزیر دارایی، احمد حسین عدل، وزیر کشاورزی، ابوالقاسم پناهی، وزیر کار بودند که اقتصاد را مدیریت می‌کردند.

فخرالدین شادمان

کابینه ۸۷ باز هم توسط فضل‌الله زاهدی تشکیل شد. این کابینه که روز ۲ اردیبهشت معرفی شد تا ۱۶ فروردین ۱۳۳۴ فعالیت می‌کرد. وزارت اقتصاد ملی در اختیار دکتر فخرالدین شادمان بود. سال ۱۳۳۴ نخستین سال اجرای برنامه دوم عمرانی رژیم گذشته بود که تا ۱۳۴۱ باید اجرا می‌شد. وزارت اقتصاد ملی همچنان عهده‌دار سیاست‌گذاری در صنعت بود و با اینکه برنامه دوم عمرانی توجه خاصی به صنعت داشت، هنوز وزارت صنایع تشکیل

نشده بود.

بالاخره وزارت صنایع و معادن

کابینه ۸۸، روز ۱۷ فروردین توسط حسین علاء تشکیل شد. کابینه علاء ۱۹ وزیر داشت که۶ وزیر مشاور در آن دیده می‌شد که یکی از آنها احتمالا رییس سازمان برنامه و بودجه بود. اجرای برنامه دوم عمرانی و برجسته‌تر شدن فعالیت‌های صنعتی موجب شد تا تشکیل وزارت صنایع و معادن ممکن شود.

کابینه ۸۹

کابینه هشتاد و نهم در ۲۶ خرداد ۱۳۳۵ معرفی شد و در ۱۴ فروردین ۱۳۳۶ منحل شد. در این کابینه که باز هم حسین علاء آن را تشکیل داد، مهندس کمال گنجه‌ای وزیر صنایع و معادن بود.

دکتر اقبال

منوچهر اقبال مامور تشکیل کابینه نود شد. او کابینه‌اش را ۱۵ فروردین ۱۳۳۶ معرفی کرد و علاوه بر وزارت صنایع و معادن، وزارت بازرگانی نیز تشکیل شد. در کابینه اقبال، وزارت صنایع و معادن به مهندس شریف امامی رسید. او نیز بعدها نخست‌وزیر شد. در کابینه نود، مصطفی تجدد و عباسقلی نیساری وزیران بازرگانی بودند. مصطفی تجدد در ۲۹ آبان ۱۳۳۶ استعفا کرده بود.

کابینه ۹۱

کابینه نود و یکم باز هم توسط منوچهر اقبال معرفی شد. در این کابینه کسی برای وزارت صنایع و معادن معرفی نشد. وزارت اقتصاد ملی که اکنون وزارت بازرگانی را نیز ضمیمه کرده بود به عبدالحسین اعتبار رسید، اما پس از برکناری او، حسنعلی منصور وزیر اقتصاد ملی شد که باز هم صنعت را پوشش می‌داد.

شریف امامی

کابینه نود و دوم را شریف امامی تشکیل داد. این کابینه باید دو سال از اجرای برنامه دوم عمرانی را اجرا می‌کرد. شریف امامی که به اهمیت استقلال سیاستگذاری‌های صنعتی از اقتصادی آگاه بود در کابینه‌اش وزارت صنایع و معادن را برپا کرد و طاهر ضیایی را به عنوان وزیر منصوب کرد. وزارت گمرکات و انحصارات اما در این کابینه برای نخستین بار شروع به کار کرد.

باز هم ضیایی

کابینه نود و سوم را باز هم شریف امامی در ۲۰ فروردین ۱۳۳۹ تشکیل داد. کابینه دوم شریف امامی تا ۱۴ اردیبهشت ۱۳۴۰ بر سر کار بود. در این کابینه، باز هم طاهر ضیایی به عنوان وزیر صنایع و معادن فعالیت کرد.

امینی نخست‌وزیر

علی امینی که در کابینه‌های زاهدی به عنوان وزیر دارایی فعالیت می‌کرد در ۱۹ اردیبهشت ۱۳۴۰ کابینه‌اش را معرفی کرد. در این دولت وزارت صنایع و معادن برجا بود و غلامعلی فریور وزیر بود. او در ۳ دی ماه ۱۳۴۰ استعفا کرد و مهندس تقی سرلک به عنوان وزیر صنایع و معادن منصوب شد. جهانگیر آموزگار در ۳ تیر ۱۳۴۰ به عنوان وزیر بازرگانی به کابینه علی امینی راه یافت.

طاهر ضیایی بار سوم

کابینه نود و پنجم توسط امیراسدالله اعلم در ۲۸ تیرماه ۱۳۴۱ معرفی شد. سال ۱۳۴۱ آغاز اجرای برنامه سوم عمرانی رژیم گذشته بود و در این برنامه، صنعت جایگاه خاصی پیدا کرد. طاهر ضیایی برای سومین بار به وزارت صنایع و معادن منصوب شد.

ادغام برای عالیخانی

کابینه نود و ششم را باز هم اسدالله اعلم تشکیل داد. این کابینه روز ۳۰ دی ماه ۱۳۴۱ معرفی شد. در کابینه جدید، وزارت بازرگانی و صنایع و معادن با همین نام تاسیس و علینقی عالیخانی وزیر شد.