مسافر ایرانی اسکار ۲۰۱۷

دنیای اقتصاد-شایان ربیعی: همان‌طور که پیش‌بینی می‌شد، فیلم فروشنده، پربحث‏ترین فیلم اصغر فرهادی که دو جایزه معتبر بهترین فیلمنامه و بهترین بازیگر مرد جشنواره کن را هم به‌دست آورده است، از سوی هیات معرفی فیلم ایرانی به مهم‌ترین رویداد سینمایی جهان، اسکار، معرفی شد. این خبر روز گذشته در حالی از سوی بنیاد سینمایی فارابی تایید شد که شامگاه گذشته‏اش این خبر از سوی سخنگوی هیات معرفی تکذیب شده بود.

به هر حال فروشنده در هشتاد و نهمین دوره رقابت‏ فیلم‏های جهان برای دریافت اسکار بهترین فیلم خارجی، رقابت خواهد کرد و این در حالی است که در کنار موافقان دوآتشه‏اش، منتقدان بسیاری از این تصمیم هیات معرفی فیلم ایرانی ناراضی هستند. منتقدان اعتقاد دارند که فروشنده اگرچه در مقایسه با استانداردهای سینمای ایران، فیلم ناموفقی نیست اما در قیاس با سابقه و کارنامه اصغر فرهادی و همچنین استانداردهای سینمایی جهان، حرفی برای گفتن ندارد. با وجود این، هیات معرفی فیلم ایرانی برای اسکار که امسال با حضور پوران درخشنده، محمد بزرگ‌نیا، محمد حیدری، سعید عقیقی، امیر حسین علم‌الهدی، شهرام مکری، تورج منصوری، اکبر نبوی و امیر اسفندیاری تشکیل شده است، با رای کامل و بدون هیچ رای مخالفی، فروشنده را در رقابت با فیلم‏هایی همچون دختر، ایستاده در غبار، لانتوری، ابد و یک روز، ناهید و... شایسته‌تر دیدند و اصغر فرهادی را بار دیگر به اسکار معرفی کردند تا شانس ایرانی دریافت اسکار ۲۰۱۷ باشد.

به هر حال شامگاه هشتم اسفندماه امسال عوامل فیلم فروشنده از جمله اصغر فرهادی، شهاب حسینی و ترانه علیدوستی روی فرش قرمز مراسم اعطای جوایز هشتادونهمین دوره جوایز سینمایی اسکار در دالبی تئاتر لس‏آنجلس خواهند رفت و تصویرشان از بیش از ۲۲۵ کشور جهان البته به‌جز ایران،‌ به‌صورت زنده روی آنتن می‌رود. عوامل این فیلم که اکرانش در ایران در کمتر از یک ماه نزدیک به ۶ میلیارد تومان فروش داشته است، امیدوار خواهند بود تا داوران اسکار، رای داوران جشنواره کن را تکرار کنند و «فروشنده» بتواند در یک سال همزمان دو جایزه معتبر جهان سینما را از آن خود کند؛ اتفاقی که البته بسیار بعید به نظر می‌رسد.

آنتونیا شرکا منتقد فیلم در این باره گفته است: یادم نمی‌آید که آکادمی اسکار به فاصله زمانی کوتاهی به دو فیلم از یک کشور و یک کارگردان (جدایی نادر از سیمین و فروشنده) جایزه بهترین فیلم خارجی را داده باشد به همین دلیل مجبورم به گزینه دیگری فکر کنم مثل چهارشنبه ١٩ اردیبهشت که گرچه به پای فروشنده نمی‌رسد اما ملودرام موفقی است که تماشاگر را درگیر دغدغه‌هایی از جنس فرهادی - دشواری قضاوت در زمان بحران - می‌کند. به هر حال فهرست اولیه ۹ فیلم خارجی نامزد در جوایز اسکار ۲۰۱۷ روز ۱۷ ژانویه و پنج نامزد نهایی نیز روز ۲۴ ژانویه معرفی می‏شوند. برخی از منتقدان و کارشناسان برجسته سینمایی فیلم آخر اصغر فرهادی را جزو شانس‏های اصلی حضور در پنج فیلم نهایی و دریافت جایزه اسکار معرفی کرده‌اند. این فیلم در چند ماه گذشته موفق به دریافت جایزه بهترین فیلمنامه و بهترین بازیگر مرد از جشنواره کن، بهترین فیلم از جشنواره مونیخ و بهترین فیلم از نگاه تماشاگران جشنواره آمستردام شده است.

شانس فروشنده برای دریافت اسکار 2017

فیلم آخر فرهادی موافقان مطرح جهانی دارد. این فیلم به عقیده برخی از مهم‌ترین رسانه‏های جهان جزو شانس‌های اصلی دریافت اسکار هشتاد و نهم است و در گمانه‌زنی‌های معتبر جهانی معمولا در زمره پنج فیلم نهایی این رویداد سینمایی قرار می‌گیرد. اسکات فینبرگ تحلیلگر معروف جوایز سینمایی در اولین پیش‏بینی خود از جوایز اسکار ۲۰۱۷ درحالی‌که هنوز فیلمی از ایران به آکادمی معرفی نشده بود، از فیلم «فروشنده» ساخته اصغر فرهادی به‌عنوان شانس اصلی نام برد. به گزارش «ایسنا» منتقد نشریه هالیوود ریپورتر در اولین پیش‏بینی خود از هشتادونهمین دوره جوایز اسکار ۲۰۱۷ در بخش بهترین فیلم خارجی زبان در کنار فروشنده، فیلم‏های «تونی اردمن» به کارگردانی مارن اِده از آلمان، «شادترین روز در زندگی اولی ماکی» ساخته جوهو کاسمانن از فنلاند، «جولیتا» به کارگردانی پدرو آلمادوار از اسپانیا، «تونینو» ساخته پائولا فن‏در اوست از هلند و «ناگازاکی: خاطرات پسرم» از یوجی یامادا محصول سینمای ژاپن را به‌عنوان شانس‏های اصلی اسکار بهترین فیلم غیرانگلیسی معرفی کرده است.

در این پیش‏بینی همچنین فیلم‏های «از دورست» برنده شیر طلای ونیز ۲۰۱۵ (ونزوئلا)، «زندگی من به‌عنوان یک کدو سبز» (سوئیس)، «خانه دیگران» (گرجستان)، «سیرانوادا» (رومانی)، «برخورد» (مصر)، «عصر سایه‏ها» (کره‌جنوبی)، «استفن زوئیگ: خداحافظی با اروپا» (اتریش) و «تانا» (استرالیا) نیز از دارندگان اصلی شانس کسب اسکار خارجی شناخته شده‏اند. «گل‌های حلب» (تونس)، «مرگ در سارایوو» (بوسنی و هرزگوین)، «مردی به نام اُو» (سوئد)، «آردنز» (بلژیک)، «رفیق» (کوبا) و «زلزله» (ارمنستان) نیز فیلم‏هایی هستند که به‌عنوان شانس‏های احتمالی در این شاخه از جوایز سینمایی اسکار به آنها اشاره شده است.

« The Commune» (دانمارک)، «او» (فرانسه)، «آکواریوس» (برزیل)، «ال کلاسیکو» (آرژانتین) و «دانش‏آموز» (روسیه) نیز از جمله دیگر فیلم‏هایی هستند که در صورت معرفی به آکادمی اسکار به‌عنوان نمایندگان کشورهای سازنده از شانس‏های اسکار خواهند بود. همچنین وب‏سایت اواردز سیرکت (awardscircuit) یکی از وب‏سایت‏های معتبر پیش‏بینی جوایز اسکار، «فروشنده» را در میان پنج شانس اصلی نامزدی جایزه اسکار در بخش فیلم‏های خارجی ارزیابی کرده است. این فهرست به ترتیب زیر در این وب‏سایت منتشر شده است: ۱- فروشنده (ایران) / ۲- تونی اردمن (آلمان) / ۳- بین دریا و زمین (کلمبیا) / ۴- از دوردست (ونزوئلا) / ۵- ال (فرانسه) به گزارش آی سینما همچنین هوشنگ گلمکانی، منتقد ایرانی فیلم نیز در این باره گفته است: امسال فیلم با کیفیت بیش از یکی داریم اما برای اسکار فقط کیفیت مهم نیست، پخش‌کننده جهانی به‌ویژه در آمریکا و همین‌طور سابقه فیلمساز اهمیت ویژه‌ای دارد و همین فروشنده را ارجح می‌کند.

یک نکته

در اعطای جایزه اسکار معمولا یک نکته ثابت وجود دارد و آن زمینه‏های محتوایی فیلم است. در واقع ضمن لزوم بالا بودن کیفیت فنی فیلم به‌عنوان یک اثر مستقل و پیشرو، یکی از شاخص‏های مورد نظر داوران این رویداد سینمایی، «درونمایه» فیلم‏ها است. آکادمی اسکار معمولا روایت فیلم‌ها از تعارض آنچه قرار بود بشود و آنچه شده است را مورد توجه قرار می‌دهند. مرور فیلم‏های برنده اسکار نشان می‌دهد که تعارض میان جهان آرمانی و جهان واقع شده، ‏یکی از موضوعات مورد علاقه اسکار بوده است. از این نظر میزان تراژیک بودن درونمایه و جهان‌بینی قصه فیلم‏ها، شانس آنها را برای دریافت اسکار بالا و پایین می‌کند. همچنین یک فیلم اسکاری علاوه‌بر آنکه باید نظر منتقدان مهم اروپایی و آمریکایی را برای دریافت جوایز کلیدی دریافت کند، باید یک پخش‌کننده بزرگ داشته باشد. تبلیغات وسیع، اکران‌های خصوصی و لابی‌های مرسوم در آمریکا توسط پخش‌کننده‌ها برای جوایز اسکار انجام می‌شود و این پخش‌کننده‌ها هستند که باعث دیده شدن فیلم‌ها توسط اعضای آکادمی می‌شوند.

واکنش منتقدان به انتخاب نماینده ایرانی

اما در کنار موافقان معرفی فیلم فروشنده به اسکار، منتقدان سرسخت و دو آتشه‏ای هم وجود دارند.بهروز افخمی در آخرین برنامه «هفت» تابستان ۹۵ واکنش تندی علیه فیلم «فروشنده» مطرح کرد و گفت: آخرین ساخته فرهادی ضعیف‏ترین اثر کارنامه کاری اوست و نمی‏تواند در آکادمی اسکار به موفقیت دست یابد. «ایسنا» در این باره نوشته که بهروز افخمی در ادامه این اظهارات که ساعاتی قبل از اعلام رسمی انتخاب فروشنده برای شرکت در اسکار، از تلویزیون پخش شد، گفت: «فروشنده فیلم بسیار بدی است و در میان ۵ فیلم اخیر ایشان بدترین و ضعیف‌ترین فیلم به حساب می‌آید. در فضای بین‌الملل و منتقدان جهانی نیز همین تصور ایجاد شده است. این فیلم اشتباهات فیلمنامه‌نویسی فاحش و بزرگی دارد و در موعد مقرر به‌طور مفصل به آن خواهیم پرداخت. امروز شنیدم فیلم «ابد و یک روز» که از هر نظر بهتر از «فروشنده» است از لیست ۸ فیلم اولیه معرفی به اسکار حذف شده و احتمالا فیلم «ایستاده در غبار» هم در مرحله بعدی حذف خواهد شد. اما باید گفت کوشش برای خوب جلوه دادن فیلم «فروشنده» کوششی بیهوده است و سبب تضییع حق فیلم‌های دیگر این لیست خواهد شد. تقریبا تمام این لیست ۸ تایی بهتر و لایق‌تر از «فروشنده» برای حضور در اسکار هستند.»

به گزارش «ایلنا» همچنین محمدحسین مهدویان کارگردان فیلم «ایستاده در غبار» گفته است: « آنقدر موضوع معرفی «فروشنده» به اسکار محرز شده بود که دیگر به گزینه‏های دیگر فکر نمی‏شد؛ درحالی‌که فیلم من هم مثل همه فیلم‏های دیگری که امسال اکران شده‏اند به‌طور بالقوه این شانس را دارد که به‌عنوان نماینده ایران به اسکار معرفی شود؛ باید به این فکر کنیم که چرا فیلم‏های دیگر نه؟ چرا «لانتوری»، «ابد و یک‏روز»، «اژدها وارد می‏شود» و «نفس» نه؟» از نظر او همه فیلم‏ها باید شانس یکسانی داشته باشند: «هرچقدر هم این فیلم، فیلم معتبر و خوبی باشد، نباید فیلم‏های خوب دیگری که اکران شدند مثل فیلم سعید روستایی یا «لانتوری» نادیده گرفته شوند، بلکه بر اساس نظر این شورا باید بهترین نماینده برای اسکار انتخاب شود و این انتخاب هم عادلانه صورت گیرد.»