خبرگزاری فارس - نخستین فاز فعالیت بورس نفت عملا در سال ۸۶ با عرضه و معامله فرآورده‌‌های نفتی و پتروشیمی در بوس کالا شروع شد و از همان زمان مطالعات برای راه‌اندازی بورس نفت نیز آغاز شد که به زودی دستاوردهای آن به ثمر خواهد نشست. فاز اول فعالیت بورس نفت اواخر بهمن سال ۸۶ با مبادلات فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی در بورس کالا کلید خورد، فاز دوم آن با راه‌اندازی رینگ صادراتی فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی کیش در آبان ماه سال ۸۸ افتتاح شد و فاز سوم و نهایی آن که انجام همه معاملات در بخش نفت کوره و نفت خام و فرآورده‌ها است قرار است به زودی و طی یکی دو هفته آینده به صورت رسمی کار خود را آغاز کند. نقش مثبت در شفاف‌سازی و اصلاح ساختار اقتصادی و تجاری ایران، افزایش ارزش افزوده در زمینه فرآورده‌های نفتی و گاز و در نتیجه افزایش تولید ناخالص ملی و تحکیم موقعیت ایران در منطقه اهدافی است که با راه‌اندازی بورس نفت دنبال می‌شود. انتظار می‌رود راه‌اندازی بورس نفت به لحاظ سیاسی و اقتصادی ایران را در جایگاه ویژه‌ای قرار ‌دهد، در عین حال پرسش‌های زیادی درباره ابعاد و جزئیات فعالیت آن مطرح است که علی‌اکبر‌هاشمیان مدیر عامل شرکت بورس کالای ایران به عنوان مدیری که یکی از متولیان راه‌اندازی این بورس است، به برخی از آنها پاسخ گفته است.

راه‌اندازی بورس نفت چه تحولاتی را در بازار‌های داخلی و خارجی که در بخش فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی فعال هستند، ایجاد خواهد کرد؟

راه‌اندازی بورس نفت مزایای فراوانی دارد، نخستین مزیت آن این است که ایران مرجع قیمت‌گذاری در منطقه می‌شود، زیرا در حال حاضر هیچ کشور تولیدکننده‌ای مرجع قیمت‌گذاری نیست. پیش از این قیمت‌ها در بازار‌های مصرف کنندگان تعیین می‌شد؛ اما از این پس یکی از مراجع تعیین‌کننده قیمت نفت در جهان و منطقه، بورس نفت ایران خواهد بود. دومین مزیت این بورس رقابتی شدن بازار نفت است و این یعنی می‌توانیم نفت را با بالاترین قیمت بفروشیم.

عرضه نفت کوره به عنوان نخستین کالایی که قرار است در این بورس معامله شود، چه زمانی انجام خواهد شد؟

بخش بین‌الملل شرکت ملی نفت و شرکت پخش فرآورده‌‌های نفتی آماده عرضه نفت کوره هستند، ولی به دلیل اینکه حساب‌های شرکت نفت وجوه عمومی است باید اجازه خزانه دریافت شود. نامه‌ای به خزانه برای دریافت مجوز ارسال شده که اگر وزارت اقتصاد و دارایی اجازه افتتاح حساب را به خزانه بدهد، معاملات بورس نفت شروع خواهد ‌شد.

تا چه زمانی نفت کوره به تنهایی عرضه و بعد از آن نفت خام وارد می‌شود؟

وقتی مجوز برای عرضه نفت کوره دریافت و معاملات آن شروع شود، شرکت نفت قول داده که بلافاصله نفت خام را نیز عرضه کند.

بورس نفت مشابهی نیز در منطقه وجود دارد؟

در دبی چنین بورسی وجود دارد؛ اما خیلی ضعیف کار می‌کند، بنابراین فرصت خوبی برای ایران ایجاد می‌شود که یکی از مراجع اصلی تعیین قیمت نفت در منطقه شود.

نقش شرکت ملی نفت در راه‌اندازی بورس نفت چیست؟

شرکت ملی نفت عرضه کننده اولیه در بورس نفت محسوب می‌شود، ولی افرادی که نفت را خریداری می‌کنند به دلیل اینکه معاملات در قالب سلف موازی انجام می‌شود، اجازه عرضه مجدد نفت در قالب این قرارداد را دارند، یعنی مجدد کالا به شکل سلف به فروش می‌رسد.

قیمت‌های بورس نفت قرار است بر چه اساسی تعیین شود؟

قیمت‌ها را مکانیزم بازار تعیین می‌کند، بر این اساس که قیمت پایه توسط وزارت نفت اعلام می‌شود و در جریان رقابت قیمت روز آن به دست می‌آید.

قیمتی که وزارت نفت تعیین می‌کند بر اساس قیمت‌های جهانی است؟

بله، قیمتی که شرکت نفت به عنوان پایه تعیین می‌کند، بر اساس قیمت‌های جهانی است و بر اساس یک مکانیزم مشخص، قیمت پایه را اعلام و روی آن رقابت و قیمت اصلی به دست می‌آید.

آیا خریداران خارجی می‌توانند در این بورس وارد شده و خرید کنند؟

خریداران خارجی با هر ارزی می‌توانند در این بورس به معامله بپردازند و هیچ مانعی برای ورود خارجی‌ها وجود ندارد، ولی باید شرکت نفت آنها را تایید کند.

آیا افراد حقیقی می‌توانند وارد این بورس شوند یا اینکه تنها حقوقی‌ها مجوز فعالیت دارند؟

در حال حاضر تنها شرکت‌های حقوقی می‌توانند در این بازار به خرید و فروش بپردازند، ولی این امکان وجود دارد که در آینده افراد حقیقی نیز بتوانند وارد شوند. در واقع هر شرکتی که تاییدیه شرکت ملی نفت را داشته باشد می‌تواند در این بورس به خرید و فروش بپردازد.

کارمزد معاملات در این بورس به چه شکل است؟

کارمزد‌ها همان کارمزد رینگ پتروشیمی است که از سوی سازمان بورس اعلام شده و بسیار ناچیز است.

در بخش نفت کوره ایران در منطقه چه جایگاهی دارد؟

ایران عمده ترین تولید کننده نفت کوره در منطقه است که میزان تولید آن در حدود ۵/۱ میلیون بشکه در روز است و اینکه چه میزان از آن ابتدا در بورس نفت برای عرضه صادراتی در نظر گرفته شود به شرکت نفت بستگی دارد.

آیا شاخص مستقلی برای بورس نفت تعریف می‌شود؟

حتما شاخص‌هایی برای معاملات نفت در این بورس در آینده تعیین خواهد شد، ولی ابتدا باید معاملات آن شروع شده تا بعد بتوان بر اساس کالا‌هایی که به طور مداوم عرضه می‌شوند و بر اساس سنگین یا سبک بودن آنها شاخص‌هایی را طراحی کرد.

به طور مثال، پیش از این قرار بود که شاخص نفت فوق سنگین میدان‌های سروش و نوروز در نظر گرفته شود ولی هنوز برای پیش‌بینی زود است و بستگی به معاملات آینده دارد.

آیا در برنامه‌های آینده به دنبال اتصال به بازار‌‌های جهانی از جمله لندن هستید؟

بله، وقتی این بورس فعالیت خود را آغاز کند، معامله‌گران می‌توانند برای هجینگ یا پوشش ریسک قیمت آن از بورس‌های دیگر استفاده کنند.

با توجه به اینکه سلف موازی یک ابزار جدید است، چه میزان در راه‌اندازی و پیشرفت و رونق بورس نفت نقش دارد؟

اکثر معاملات نفتی در دنیا از طریق فوروارد انجام می‌شود و ما فوروارد را در قالب معاملات سلف موازی طراحی کرده‌ایم که با امید به خدا در آینده انجام خواهیم داد و

هر کس به این شکل کالا را خریداری کند، می‌تواند به پشتوانه آن یک قرارداد سلف جدید به فروش برساند.