گروه گردشگری، پرستو فخاریان: تراز گردشگری بالاخره بعد از ۳۵سال مثبت شده است؛ این چیزی است که رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری هفته گذشته اعلام کرد. به گفته او در تابستانی که گذشت در ازای یک میلیون و ۴۱۷هزار نفری که از کشور خارج شدند، یک میلیون و ۴۹۷ هزار نفر به ایران آمده‌اند؛ آماری که حکایت از اختلاف ۸۰هزار نفری به نفع ایران دارد. مبنای این آمار اما، پلیس مهاجرت است؛ یعنی این میزان صرفا با ویزای گردشگری و به عنوان گردشگر به کشور وارد نشده‌اند و در واقع مشمول همه کسانی است که از مرزهای مختلف وارد ایران می‌شوند. این موضوع را مدیرروابط عمومی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به «دنیای اقتصاد» می‌گوید و اضافه می‌کند که این آمار به تفکیک کشورهای مبدا و مرزهای زمینی، هوایی و دریایی نزد رئیس سازمان موجود است که به زودی اعلام خواهند شد. همه اینها درحالی است که پیش از این نیز مسعود سلطانی‌فر بارها از رشد ۲۰۰درصدی ورود توریست‌های خارجی خبر داده بود؛ شاهد آن نیز خیابان‌های شهرهای گردشگرپذیر کشور است که روزانه به خود تعداد قابل توجهی خارجی می‌بیند که در حال دیدار از جاذبه‌های بی‌نظیر ایران هستند. این رشد اما می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد؛ از روی کار آمدن دولت تدبیر و امید و آشتی با دنیا گرفته تا امنیت ایران نسبت به سایر کشورهای خاورمیانه و... در واقع رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در حالی خبر از مثبت شدن تراز گردشگری در تابستان سال جاری داد که اکنون ماه‌ها از روشن شدن موتور رشد توریسم کشور می‌گذرد و به نظر می‌رسد این تراز مثبت، مهر تاییدی بر این امر است.

ادامه تراز مثبت در مهرماه

محمدرضا پوینده، مدیر کل برنامه‌ریزی گردشگری سازمان میراث فرهنگی نیز به «دنیای اقتصاد» خبر داد که براساس آمارها و بررسی‌های انجام شده، این تراز مثبت در مهرماه نیز ادامه یافته است. به گفته وی این تراز که در مدت مشابه در سال ۹۱ به میزان۶۰۰هزار نفر منفی بود، درسال ۹۲ به ۷۰هزار نفر منفی کاهش پیدا کرد و امسال نیز ۸۰هزار نفر مثبت شده است.

با این حال وقتی در مقیاسی کلی به این تراز نگاه می‌کنیم، می‌توانیم همچنان اختلافی را شاهد باشیم که نمی‌گذارد خیالمان همچنان راحت باشد. نگاهی به آمار مسافران ورودی و خروجی از سال ۱۹۹۹ تا سال ۲۰۱۳ این اختلاف فاحش را نشان می‌دهد. طبق این آمار در سال گذشته در ازای ۴میلیون و ۵۰۰هزار نفر که به ایران آمده بودند، ۷میلیون ایرانی از کشور خارج شدند؛ یعنی یک تراز منفی ۲میلیون و ۵۰۰هزار نفری. جزئیات این آمار در جدول آمده است و این سوال را ایجاد می‌کند که آیا تراز گردشگری در کل سال میلادی نیز این روند را ادامه خواهد داد؟

خوش‌بینم ولی مشروط...

دکتر حسن تقی‌زاده‌انصاری، مدیرعامل یکی از هلدینگ‌های بزرگ گردشگری ایران، با برشمردن سه دلیل عمده برای رشد بازار گردشگری ایران، نسبت به ادامه این تراز مثبت به‌صورت مشروط ابراز امیدواری می‌کند. او در این رابطه به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: مهم‌ترین دلیل، ایجاد فضای مثبت بین‌المللی نسبت به ایران است. همچنین تفاوت نرخ ارز باعث شده است پکیج‌های سفر به ایران ارزان‌تر باشد و مشتری بیشتری کسب کند. سومین دلیل نیز شرایط نابسامان برخی کشورهای منطقه است که باعث شده بخشی از سهم گردشگری این کشورها به ایران بیایند. انصاری تاکید می‌کند: با ادامه شرایط مثبتی که نسبت به ایران در جهان به وجود آمده است، می‌توان نسبت به رشد گردشگران ورودی خوشبین بود وگرنه نخواهیم توانست شاهد رشد ادامه‌دار گردشگری باشیم. این فعال بخش خصوصی با اذعان به این موضوع که رشد قابل توجهی در میزان گردشگران ورودی در آژانس متبوعش وجود داشته است، می‌گوید: ما در تورهای ورودی خود در تابستان، شاهد رشد ۹۰ درصدی نسبت به مدت مشابه بودیم؛ این درحالی است که در تابستان ۹۲، نسبت به تابستان ۹۱ رشد ۴۰ درصدی داشتیم.

وی در خصوص تورهای خروجی از ایران نیز تصریح می‌کند: با گران شدن نرخ ارز در سال ۹۱، تورهای خروجی ما در مسیرهای مختلف به صورت میانگین نزدیک به ۵۰درصد کاهش داشتند؛ ولی از سال ۹۲ با یک شیب ملایم رشد کرده‌اند. انصاری می‌افزاید: در تابستان سال جاری نیز تورهای خروجی ما نسبت به سه ماه مشابه در سال قبل، رشد بالغ بر ۱۰ درصد را تجربه کرده‌اند.

طبق گفته این مدیر شرکت گردشگری اختلاف فاحش و قابل‌توجهی میان نرخ رشد گردشگران خروجی و نرخ رشد گردشگران ورودی وجود دارد؛ گرچه این آمار درصدی، نمی‌تواند مشخصا دلیلی بر مثبت شدن تراز گردشگری باشد اما می‌تواند به عنوان سیگنال امیدوارکننده‌ای از ادامه رشد توریست‌های ورودی به کشور درنظر گرفته شود.

انصاری در ادامه در خصوص آمارهای ارائه شده از سوی رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و عواید اقتصادی حاصل از آن خاطرنشان می‌کند: آمارهایی که ارائه می‌شود قطعا مبنای رسمی دارند و براساس آن مبنا نمی‌توانند اشتباه باشند. اما از سوی دیگر لازم است که منافع اقتصادی از ورود این میزان گردشگر را برآورد کنیم. وی با مقایسه‌ای اجمالی بین منافع اقتصادی توریست‌هایی از مناطق مختلف جهان می‌گوید: براساس تجربه ما توریست‌هایی از کشورهای اروپایی و کشورهای توسعه یافته آسیایی عواید بیشتری برای اقتصاد کشور به همراه خواهند داشت. در این بین گردشگران برخی کشورهای دیگر نیز بعضا یا منافع اقتصادی‌ای برای ما ندارند یا این منافع برای ما اندک خواهد بود. انصاری ضمن توضیح این مطلب که همیشه منافع اقتصادی گردشگران به صورت مستقیم نیست، به قطار لوکس اروپایی که اخیرا به ایران وارد شد اشاره و اظهار می‌‌کند: مسافران این قطار برای ما منافع اقتصادی مستقیم نداشتند، اماآنچه اهمیت این قطار را دوچندان می‌کرد، جنبه تبلیغاتی، اعتمادسازی و جذب گردشگران دیگر بود. وی تاکید می‌کند: اکنون نیاز داریم تعداد اقامت‌ها و هزینه‌هایی که هر گردشگر خارجی در ایران انجام می‌دهد را تجزیه و تحلیل کنیم تا به آماری قابل اتکا دست پیدا کنیم. بی‌شک گردشگری کشور در یکی، دو سال اخیر یک انقلاب جدی را تجربه کرده است؛ انقلابی که اگر ساماندهی نشود می‌تواند بلای جان خود توریسم شود. به نظر می‌رسد ادامه یک روند منطقی در مثبت باقی ماندن تراز گردشگری نیازمند برآوردهای دقیق‌تری از آمار گردشگران و منافع اقتصادی حاصل از ورود آنها به کشور است.

تراز گردشگری مثبت ادامه می‌یابد؟