گردشگری درمانی، بازار مطمئن سرمایه‌گذاری
شکوفه دهکردی * مدیریت ارائه مطلوب خدمات درمانی و بهداشتی به گردشگران خارجی را که به منظور درمان و دیدار از جاذبه‌های دیدنی به کشور دیگری وارد می‌شوند گردشگری درمانی گویند که شامل مسافرت به منظور درمان بیماری‌های جسمی یا انجام نوعی از عمل‌های جراحی تحت نظارت پزشکان در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی هم می‌شود. صنعت توریسم دومین صنعت جهان به لحاظ درآمدزایی است و سرمایه‌گذاری در حوزه سلامت طبق اعلام بانک جهانی سومین عرصه سرمایه‌گذاری در جهان است. بنابراین قرار گرفتن این دو در کنار هم یک عرصه بسیار خوب و مطمئن برای سرمایه‌گذاری فراهم می‌کند، به طوری که ضریب اشغال تخت بیمارستانی در کشور در حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد است که می‌توان از مابقی ظرفیت برای پذیرش و درمان بیماران خارجی استفاده کرد. گردشگران سلامت با هدف درمان ارزان نسبت به کشوری که در آن ساکن هستند، دریافت درمان سریع و با کیفیت و گردشگری در حین درمان یا دوران نقاهت عازم کشورهای دیگر می‌شوند. از این رو، کیفیت بالا در ارائه خدمات، قیمت قابل رقابت با کشورهای منطقه، جاذبه‌های توریستی منحصر به فرد (آثار باستانی و جاذبه‌های طبیعی و...) و همچنین ضعف کشورهای همسایه در پزشکی، از جمله عواملی است که می‌تواند به توسعه این نوع توریسم در کشور ما کمک کند. مقوله توریسم درمانی یکی از بخش‌های مهم نظام‌های سلامت در دولت‌های دنیا است، به طوری که برخی از کشورها از این محل برای خود منبع درآمد ثابت کسب کرده‌اند و توانسته‌اند در مسیر توسعه بخش توریسم درمانی گام‌های بلندی بردارند. این در حالی است که ایران با توجه به موقعیت جغرافیایی و استراتژیکی که در منطقه خاورمیانه و آسیا دارد، یکی از قطب‌های بالقوه توریسم درمانی است که علاوه بر کسب درآمد، می‌تواند زمینه اشتغال پزشکان در خارج از مرزها و همچنین صادرات تجهیزات پزشکی را فراهم کند. موسسه معتبر تحقیقاتی «Research and Markets» در گزارشی تحت عنوان «دورنمای صنعت گردشگری درمانی تا سال ۲۰۱۶»، عملکرد کشورهای منطقه خاورمیانه در توسعه و درآمدهای حاصل از جذب گردشگری درمانی و نیز دورنمای آن تا چهار سال آینده را مورد بررسی قرار داده است.
این گزارش نشان می‌دهد اردن، ترکیه، عربستان و ایران بیشترین میزان جذب گردشگر درمانی را در منطقه خاورمیانه داشته‌اند و کشور امارات نیز تلاش‌های وسیعی برای تبدیل شدن به مقصد اول گردشگری درمانی در گستره بین‌المللی داشته است. منطقه خاورمیانه در سال ۲۰۰۶ حدود یک میلیارد و ۲۴۰ میلیون دلار از محل گردشگری درمانی درآمد داشته که انتظار می‌رود با ادامه روند روبه‌رو شد کنونی، این رقم در سال ۲۰۱۶ به دو میلیارد دلار برسد.
مهم‌ترین دستاوردها و مزیت‌های توریسم سلامت عبارتند از:
• وارد شدن ارز خارجی با ارزش بالا به کشور.
•اشتغالزایی و استخدام افراد جدید در سطوح بالا.
• توسعه زیربنای پزشکی کشور در سطح جهانی.
• ساختن ترکیب متناسب و سودآوری از صنعت توریسم و سلامت.
امروزه بیشتر کشورهای آسیایی نظیر ایران با قابلیت بالا برای جذب گردشگری پزشکی قصد ورود به این بازار را دارند.
ایران در کسب درآمدهای ارزی خود به صدور نفت خام متکی است و برای حل مشکلات ناشی از وابستگی درآمدهای ارزی به صادرات نفت لازم است جهت تولید و صدور آن دسته از محصولات و خدماتی که می‌تواند موجب ایجاد درآمدهای ارزی شود، سرمایه‌گذاری کند.
در جنوب شرق آسیا کشورهای تایلند، مالزی، هند و سنگاپور این راهبرد را توسعه داده‌اند.
مزیت‌های رقابتی ایران:
۱- مهم‌ترین مزیت رقابتی ایران آن است که هزینه‌های درمانی در ایران نه تنها با کشورهای توسعه یافته، بلکه با کشورهای در حال توسعه نیز قابل رقابت است. هزینه بیشتر مداخلات درمانی در ایران در مقایسه با کشورهای منطقه بسیار پایین و در حدود ۵۰ درصد است. در منطقه خاورمیانه، ترکیه، اردن، عربستان سعودی و امارات متحده از رقبای جهانی و منطقه‌ای ایران هستند. ایران به دلیل تقاضای بالای داخلی انواع جراحی‌های زیبایی، به ویژه جراحی زیبایی بینی از شهرت جهانی برخوردار است. بیمارانی که برای دریافت درمان‌های خاص و به دنبال پیشرفت‌های اخیر ایران در دستیابی به روش‌های نوین بیماری‌هایی نظیر بیماری‌های ایدز، ضایعات نخاعی، ویتیلیگو (پیسی) و پای دیابتی علاقه‌مند به حضور در ایران هستند.
۲- ایران به دلیل برخورداری از فضای فرهنگی مناسب، قرار گرفتن در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا و نیز مجاورت با کشورهای اسلامی فراوان دارای تقاضای بالایی از سوی کشورهای مسلمان برای انجام خدمات درمانی است.
۳- ایران با دارا بودن آب و هوای مطبوع و طبیعت چهارفصل و جاذبه‌های گردشگری، تاریخی، مذهبی، فرهنگی و مراکز مدرن و مجهز درمانی شهرت جهانی به ویژه در کشورهای منطقه دارد.
در گزارش مذکور درباره عملکرد ایران در صنعت گردشگری درمانی آمده: «دولت ایران اولین دفتر گردشگری درمانی خود را در سال ۲۰۱۰ احداث کرد و پیش‌بینی می‌شود با همکاری دانشگاه‌های پزشکی، ایران اقدامات گسترده‌ای جهت جذب گردشگران درمانی در سال‌های آینده انجام دهد. ایران در سال گذشته میلادی میزبان هزاران گردشگر درمانی بود که حاصل آن ورود میلیون‌ها دلار ارز به چرخه اقتصادی این کشور بود. ایران تا سال گذشته در میان کشورهای خاورمیانه پس از ترکیه، بیشترین تعداد بیمارستان و مراکز درمانی را در اختیار داشته که این امر شرایط را برای توسعه گردشگری درمانی در این کشور هموار کرده است.
از جمله مراکزی که به صورت تخصصی و حرفه‌ای این خدمات را در ایـــران ارائه می‌دهد بیمارستان محب است، این بیمارستان برای خارجی‌ها و به ویژه کشورهای منطقه از جمله آذربایجان، عراق، افغانستان، ترکیه، عمان و تاجیکستان خدمات ارائه می‌کند که در سال‌های اخیر با توجه به اینکه کیفیت خدمات ارائه شده در بیمارستان محب طبق استانداردهای روز دنیا بوده (از طریق مدیریت نوین امکانات و تجهیزات)، این بیمارستان به یک مرکز معتبر تبدیل شده و بیماران بسیاری از کشورهای تایلند، کنیا و هند برای درمان بیماری‌های کلیه و مجاری ادراری، قلب و عروق، ارتوپدی، جراحی‌های عمومی، زنان، پیوند کلیه، ارتوپدی و جراحی‌ها به این مرکز مراجعه می‌کنند. نتایج مطلوب جراحی‌های انجام شده خیلی سریع توجه سایر بیماران را به به این بیمارستان جلب کرد تا جایی که تعداد بیماران کلینیک و بستری به بیش از ۲۰۰۰ نفر سالانه رسیده است. از امکانات خاص این مرکز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱- پذیرش مجزا برای بیماران خارجی
۲- پزشکان متخصص مختص بیماران خارجی
۳- مترجم مستقر در بیمارستان به زبان‌های آذری، عربی و انگلیسی
۴- پزشک متخصص و مخصوص بیماران خارجی و مستقر در کلینیک
۵- امکان جوابدهی به ایمیل و تماس‌های بیماران به‌صورت آنلاین
۶- دسترسی به اینترنت در زمان بستری
۷- دسترسی به فیلم به زبان‌های اصلی و دستگاه پخش دی‌وی‌دی در اتاق‌های بیماران
۸- منوی غذای‌های هندی، آذری، عربی و... با توجه به عادات غذایی هر کشور
۹- ارائه هدیه‌ای ویژه به بیماران خارجی در روز ترخیص.
به نظر می‌آید با توسعه زیر ساخت‌های این نوع توریسم و بهره‌وری کامل از ظرفیت‌های بالقوه موجود و مدیریت آن، آینده روشنی در انتظار این حوزه میان بخشی و مهم باشد.
*فوق لیسانس MBA
Sh.dehkordi@mohebmed.com
ارسال نظر