حساب‌های اقماری گردشگری، حلقه مفقوده صنعت
چگونه با بهره‌گیری از آمار و ارقام دقیق می‌توان توریسم ایران را توسعه داد؟
گروه گردشگری- پرستو فخاریان: همه‌ساله گردشگران بسیاری در داخل کشورها یا به صورت بین‌المللی جابه‌جا می‌شوند. هرکدام از آنها بر جامعه مقصد و جامعه مبدا به انحای مختلف اثر می‌گذارند. اما این اثرات را چگونه می‌توان اندازه گرفت؟ یا چگونه می‌توان دریافت چه تعداد گردشگر به کشوری وارد شده و از کدام خدمات بهره گرفته‌اند؟
تا زمانی که فرمول مناسبی برای محاسبه درآمد حاصل از گردشگری به کار گرفته نشود، به گردشگری با دید یک صنعت درآمدزا نگریسته نخواهد شد و برای بسیاری از افراد همچنان امری غیرضروری و لوکس به نظر می‌رسد.بنابراین لازم است همانطور که دیگر صنایع به گونه‌ای نظام‌مند در حساب‌های ملی سهم دارند، گردشگری نیز در این میان سهم خود را داشته باشد. در کشور ما اما هنوز به طور دقیق مشخص نیست که چه تعداد گردشگر، با چه اهدافی، چگونه و با چه کیفیتی وارد کشور می‌شود؟ مهم‌تر اینکه گردشگران ورودی چه اثرات اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی برای کشور ایران به همراه دارند و چه میزان درآمد خالص از این راه عاید کشور می‌شود؟
شناخت و آگاهی لازم درباره گردشگری ایران مستلزم داشتن آمارهای دقیق و قابل اعتماد می‌باشد که تاکنون این امر مهم محقق نشده است. سال ۲۰۰۱ «حساب اقماری گردشگری (TSA)» توسط شورای جهانی سفر و گردشگری (WTTC) در ونکور کانادا ارائه شد. حساب‌های اقماری گردشگری تنها تعاملات مستقیم روی داده میان بازدیدکننده و عرضه‌کننده کالا یا خدمت را مورد بررسی قرار می‌دهد. در واقع WTTC از اجرای کامل حساب اقماری گردشگری به روش پیشنهادی، جهت دستیابی به منافعی از این دست حمایت می‌کند:
- ثروت مشتری و اطلاعات مصرف‌کننده در خریدهای مربوط به گردشگری (قبل، حین و بعد از سفر، شامل موارد داخلی و بین‌المللی، صادرات و واردات به علاوه خدمات و کالاهای بادوام و کم دوام)
- استناد جامع و تحلیل کامل زنجیره خدمت تولید گردشگری و توان دولت در توزیع باکیفیت و به موقع خدمات به بازدیدکنندگان
- پیوند میان مسافرت، گردشگری و دیگر بخش‌های اقتصادی همچون کشاورزی
- چشم‌اندازی جامع بر کارهای عمومی که بازدیدکنندگان و شرکت‌های گردشگری را منتفع می‌گرداند که برای نیرومند ساختن و رشد برنامه‌ها و بخش‌های عمومی کاربرد دارد
- تمرکز بر فرصت‌های تولید داخلی به‌علاوه محرک‌های بخش عمومی با هدف کمک به تجارت داخلی و نهایتا ایجاد توازن تجاری
- اطلاعات اشتغال وجه عرضه و تقاضا برای استفاده در برنامه‌های مدیریت منابع انسانی
محاسبه آمار گردشگری از طریق TSA البته بسیار پیچیده است، اما در بسیاری از کشورها چنین کاری توسط بانک مرکزی صورت می‌گیرد و آمارهایی که اعلام می‌شود، اکثرا بسیار دقیق هستند.
در ایران از ابتدای شکل‌گیری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اهداف متعددی به عنوان رسالت این سازمان معرفی شده که بخشی از آنها ایجاد نظام مدیریت داده و اطلاعات یکپارچه، به‌روز و کارآمد کردن بخش با پشتیبانی سیستم اطلاعات جغرافیایی به منظور جمع آوری، بازخوانی، پردازش، انتقال و تبادل اطلاعات و ایجاد امکان دسترسی ذی‌نفعان و با تاکید بر ضرورت استقرار نظام حساب‌های اقماری گردشگری بوده است.
در الگوی این حساب مجموعه آمارها، نماگرها و شاخص‌های اقتصادی گردشگری در ده جدول تنظیم و پیش‌بینی شده است که مهم‌ترین و کلیدی‌ترین اطلاعات اقتصادی درباره تقاضا و عرضه گردشگری داخلی و بین‌المللی شامل هزینه‌های گردشگران بومی، گردشگران ورودی و خروجی، ارزش تولید واحدهای اقتصادی فعال در گردشگری و سنجش آن با محصول ناخالص داخلی، اشتغال در گردشگری، هزینه‌های دولت در توسعه فعالیت‌های گردشگری و اطلاعات اقتصادی درباره ظرفیت گردشگری و نماگرهای اقتصادی مربوط به تعداد، شیوه و مدت اقامت گردشگران را دربرمی‌گیرد. بنابراین مشخص می‌شود که حساب اقماری گردشگری یکی از حساب‌های پیش‌بینی شده در نظام حساب‌های ملی است که در سال‌های اخیر به منظور ارائه یک حساب اقتصادی از فعالیت‌های گردشگری مورد توجه قرار گرفته است. اما متاسفانه تاکنون اجرایی، و هیچ گونه اطلاعات و ارزیابی‌ای در این خصوص احصا نشده است. از این رو است که مسوولانی که به تازگی سازمان گردشگری را نیز تحویل گرفته‌اند، نمی‌توانند اظهارنظر روشن و دقیقی از آمار و ارقام سازمان داشته باشند و تنها بحث آمار دادن آنها به برخی کلی‌گویی‌ها طی می‌شود. چندی پیش نیز در جلسه‌ای که فعالان
حوزه‌های میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با رییس جدید سازمان داشتند، برخی فعالان گردشگری عنوان کردند دولت باید قواعد، ضوابط، اطلاعات، آمار و تاثیرات اقتصادی را مورد بررسی قرار دهد؛ موضوعاتی که متاسفانه در چند ساله گذشته خیلی شاهد آن نبوده‌ایم. این فعالان یادآور شدند که حساب‌های اقماری که در برنامه چهارم توسعه باید تهیه و سهم گردشگری در اقتصاد ملی نیز مشخص می‌شد، تاکنون تهیه و تعیین نشده‌اند. علاوه بر این، شبکه اطلاع‌رسانی گردشگری که جزو اقدامات اساسی دولت در برنامه چهارم توسعه بوده است هنوزآماده نیست و همچنان آمار دقیقی از مسافران و اثرگذاری آنها نداریم. تهیه حساب اقماری گردشگری به ویژه برای کشورهایی همچون ایران که از جاذبه‌ها و توانمندی‌های گردشگری ویژه‌ای برخوردارند، ابزاری سودمند و کارآمد در ساماندهی و برنامه‌ریزی فعالیت‌های گردشگری است. لذا شایسته است اداره آمار سازمان گردشگری بیشتر به موضوع حساب‌های اقماری توجه کند و از تجارب دیگر کشورها در اجرایی کردن این حساب، بهره‌گرفته شود. باشد که پس از این مسوولان بتوانند با جزئیات بیشتری از آمار و ارقام گردشگری صحبت کنند و راه برای توسعه نیز هموار شود.
ارسال نظر