«دنیای‌اقتصاد» بررسی کرد
کارنامه خردادی «شستا»
داده های آماری: Enigma.ir
سال گذشته وقتی که مجموعه عظیم «شستا» در بورس عرضه شد، به‌سختی می‌شد انتظار مدیریت اطلاعات و رعایت قوانین افشاگری را آنطور که بایسته است، از این هلدینگ بزرگ چندرشته‌ای داشت؛ به‌خصوص اینکه مجموعه یادشده از نظر تنوع و بزرگی یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های خاورمیانه محسوب میشود.
شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی (شستا) مانند دیگر بازوهای اقتصادی صندوق‌های بیمه‌ای با هدف مدیریت کارآمد و افزایش سودآوری منابع بیمه‌ای شکل گرفته است. این شرکت حالا در 35سالگی تاسیس خود، گستره بسیار متنوعی از فعالیت‌های نفتی، گازی و پتروشیمی تا معدن، دارو، دامپروری و مالی سرمایه‌گذاری را در دل خود می‌پروراند. قرار است این فعالیت‌های تولیدی در خدمت هدف اصلی «شستا» که همان حفظ ارزش ذخایر بیمه‌شدگان و تامین منابع لازم برای ایفای حمایت‌ها و تعهدات بلندمدت و کوتاه‌مدت باشد، قرار گیرد.
شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی در تاریخ 20/ 01/ 1399 در بخش هلدینگ چندرشته‌ای صنعتی در بازار دوم بورس درج و 10 درصد از سهام آن در تاریخ 27/ 01/ 1399 در بورس عرضه عمومی شد. اصلی‌ترین زیرمجموعه‌های این شرکت شامل سرمایه‌گذاری نفت‌وگاز و پتروشیمی تامین با 57/ 71 درصد مالکیت، سرمایه‌گذاری صبا تامین (89/ 28درصد)، سیمان تامین (95/ 86درصد)، سرمایه‌گذاری صدر تامین (41/ 18 درصد)، کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران (61/ 18 درصد) و سرمایه‌گذاری دارویی تامین (15/ 35 درصد) میشود. ارزش افزوده شرکت‌های بورسی این مجموعه بیش از 105 هزار میلیارد تومان است (مطابق قیمت‌های تابلو در 31 اردیبهشت که البته تا امروز تغییر چندانی هم نداشته‌اند). همان‌طور که می‌دانیم آنچه در شرکت‌های سرمایه‌گذاری اهمیت دارد، میزان دارایی آنهاست؛ چراکه برعکس شرکت‌های تولیدی که از دریچه سهامدار خرد میزان سودآوری اهمیت دارد، در این شرکت‌ها دارایی‌ها نقش تولید سود را دارند و از همین رو برای تحلیل ارزش این شرکت‌ها خالص دارایی آنها (NAV) محاسبه میشود.
حقوق صاحبان سرمایه «شستا» طبق صورت‌های مالی 9 ماه منتهی به پایان سال 99 ارزشی بالغ بر 8/ 26 هزار میلیارد تومان است که این رقم با احتساب 105 هزار میلیارد ارزش افزوده شرکت‌های بورسی آن به حدود 132 هزار میلیارد تومان بالغ میشود. این رقم بدون احتساب ارزش افزوده دارایی‌های غیر بورسی این شرکت است که در آن شرکت‌های بزرگی مانند ملی نفتکش ایران، موج تامین ارتباطات پارس و مدیریت صنایع نوین تامین حضور دارند. بسیاری از کارشناسان ارزش روز شرکت‌های غیربورسی «شستا» را حدود 50 هزار میلیارد تومان برآورد کرده‌اند که در این صورت باتوجه به هزینه تمام شده حدود5/ 8هزار میلیارد تومانی خالص ارزش دارایی‌های غیر بورسی این شرکت 5/ 41هزار میلیارد تومان خواهد شد. بنابراین ارزش خالص دارایی‌های این شرکت را می‌توان به صورت سرانگشتی 5/ 173 هزار میلیارد تومان برآورد کرد. این رقم برای هر سهم 1221 تومان میشود. این در حالی است که قیمت پایانی این سهم در معاملات روز گذشته به میزان 1033 تومان بود. به این ترتیب نسبت قیمت به خالص دارایی این شرکت 84 درصد میشود. البته باید متذکر شد که برخی از سایت‌های تحلیلی این رقم را بالای 100 درصد اعلام کرده‌اند که این موضوع به دلیل چشم‌پوشی کامل از ارزش روز پرتفوی غیر بورسی این مجموعه صورت گرفته است. پیش از این لازم است که به یکی از مهم‌ترین ضرورت‌های بازار سرمایه یعنی نحوه افشای اطلاعات که هدف اصلی آن ایجاد سازوکاری برای دسترسی یکسان و هم‌زمان سرمایه‌گذاران به اطلاعات است، بپردازیم.
کارنامه شفافیت
بازار محلی برای مواجهه عرضه و تقاضای کالاست. اصلی‌ترین شرط کارآیی بازار شفافیت اطلاعات است تا از این طریق بازیگران در یک بستر عادلانه و متقارن بتوانند تبادل کنند. تنها در این صورت است که قیمت بازاری تعیین شده با ارزش ذاتی تناسب خواهد داشت.
از مهم‌ترین مولفه‌های اطلاعات شفاف علاوه بر دقت و صحت، نحوه اعلان عمومی آنهاست. اطلاعات اگر حبس شود ممکن است به هر شکلی در میان جمعی از خواص درز کند و در این صورت بازار به عدم تقارن سیستماتیک در اطلاعات مبتلا شود. بنابراین سرعت در اعلان عمومی اطلاعات اهمیت یکی از بایسته‌های اصلی در بازار سرمایه محسوب میشود.
شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران به منظور افشای اطلاعات به عموم باید از سامانه جامع اطلاع‌رسانی ناشران (کدال) استفاده کنند. براساس قوانین ناظر بر بازار سرمایه ایران به‌صورت کلی اطلاعاتی که ناشر پذیرفته‌شده در بورس باید منتشر کند به سه بخش اطلاعات بااهمیت، گزارش‌ها و صورت‌های مالی و نهایتا اطلاعات مربوط به مجامع عمومی تقسیم میشود.
بررسی عملکرد سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی (شستا) در زمینه نحوه انتشار این اطلاعات نشان می‌دهد که این شرکت کمترین فاصله را در تاریخ انتشار آمارها به ثبت رسانده است. به عنوان نمونه نگاهی به اطلاعیه‌های اخیر این شرکت در وب‌سایت کدال نشان می‌دهد که بسیاری از آمارهای دوره‌ای تنها در فاصله یک تا دو روز منتشر شدهاند. در این خصوص باید به «صورت وضعیت پرتفوی دوره سه ماه منتهی به 31 اردیبهشت شرکت مدیریت صنایع نوین تامین اشاره کرد که در تاریخ اول خرداد یعنی با فاصله یک روز منتشر شده است. گزارش فعالیت ماهانه دوره یک ماه منتهی به پایان اردیبهشت «شستا» و همین‌طور صورت وضعیت پرتفوی دوره سه ماه منتهی به همین ماه مربوط به شرکت سرمایه‌گذاری صنایع عمومی تامین هر دو در دوم خرداد (با فاصله دو روز) منتشر شدهاند. اهمیت این موضوع زمانی مشخص‌تر خواهد شد که بسیاری از شرکت‌های فعال در بازار سرمایه را مثال آورد که بعد از ماه‌ها اطلاعیه‌های خود را بارگذاری می‌کنند؛ موضوعی که حداقل عارضه آن ساقط شدن از حیز انتفاع برای تحلیلگران و فعالان بازار به‌خصوص سهامداران خرد که با دید کوتاه و میان‌مدت معامله می‌کنند، خواهد بود.
این شرکت اخیرا در یک سلسله گزارش با عنوان «خلاصه گزارش مجمع عمومی» اقدام به انتشار گزین‌گویانه وضعیت درآمدی شرکت‌های زیرمجموعه در سال ۱۳۹۹ و همین‌طور اصلی‌ترین دستاوردهای کلیدی آنها کرده است. این سلسله گزارش‌ها در وب‌سایت این شرکت قابل دسترس است.
مقایسه با شرکت‌های هم‌گروه
در بورس تهران پنج هلدینگ بزرگ سرمایه‌گذاری فعال هستند که در حوزه‌ها و صنایع مختلف سرمایه‌گذاری کرده‌اند. سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی (شستا)، سرمایه‌گذاری غدیر (وغدیر)، گروه مدیریت سرمایه‌گذاری امید (وامید)، سرمایه‌گذاری گروه توسعه ملی (وبانک) و سرمایه‌گذاری صندوق بازنشستگی (وصندوق) از بزرگ‌ترین شرکت‌های بازار سرمایه هستند که در گروه سرمایه‌گذاری‌های چندرشته‌ای داد‌و‌ستد می‌شوند.
یکی از شاخص‌های مهمی که توانایی شرکت‌ها را در ایجاد سود و بازده از سرمایه‌گذاری‌ها و فعالیت‌هایش نشان می‌دهد، ROA یا بازده دارایی‌ها است که در آن نسبت درآمد خالص سالانه به کل دارایی‌ها محاسبه میشود. سرمایه‌گذاران اغلب روی سهامی سرمایه‌گذاری می‌کنند که نسبت ROA آن بالای ۵درصد باشد. رشد سالانه این عدد نشان‌دهنده بهبود عملکرد مدیران جهت ساخت سود بیشتر و استفاده بهینه‌تر از دارایی‌های خود است. همان‌طور که در جدول گزارش آمده است، «شستا» با ROA 73درصد، بالاترین میزان بازده دارایی را در بین شرکت‌های هم‌گروه خود دارد. به طور کلی بزرگ بودن این اعداد برای شرکت‌های سرمایه‌گذاری به همان دلیلی است که در بالا عنوان شد؛ دارایی این شرکت‌ها سودساز هستند و برخلاف شرکت‌های تولیدی دارایی آنها به زمین و ساختمان و امثالهم مربوط نمی‌شود بلکه بیشتر آن همان سهم‌هایی است که از شرکت‌های دیگر خریداری شده است. این میزان بازدهی دارایی را اگر در کنار «شستا» دو شاخص P/ E و p/ s قرار دهیم، می‌توان به فرصت سرمایه‌گذاری سودآوری که این شرکت می‌تواند به‌دست آورد اندیشید. این دو شاخص در بین هم‌‌گروهی‌ها و حتی در کل بازار سرمایه جزو کمترین ارقام محسوب می‌شوند.
