امیرالومنین (ع) در عبارت‌های مختلف به صراحت اعلام می‌کنند که در بهره‌مندی از امور دنیوی، خود را در زمره پایین‌ترین اقشار مردم جامعه قرار داده‌اند. نقل است امیرالمؤمنین (ع) وقتی وارد خزانه بیت المال می‌شدند، خطاب به طلا و نقره‌ها می‌گفتند: «غُرّی غیری» یعنی ای طلا و نقره‌ها! کسی غیر از من علی را فریب بدهید. یا در جای دیگر فرموده‌اند: «یا دنیا! إنّی طلّقتک ثلاثه» یعنی‌ای دنیا من تو را سه طلاقه کرده‌ام. در نامه ۴۵ نیز می‌فرماید: «آنقدر به نفس خودم سخت می‌گیرم که اگر روزی به او نان خشکی دادم، روز جشن
او باشد».
امام به کمترین امکانات دنیایی قناعت می‌کردند اما نه به این دلیل که نعمت‌های دنیا را بد و ناپسند می‌دانستند بلکه می‌فرمود من از مال دنیا چشم می‌پوشم چون مردم زمانه من از این مواهب برخوردار نیستند. امام (ع) به همین نسبت، عموم مردم و یاران خاص خود را هم به اقتصاد و میانه روی در استفاده از مال دنیا دعوت می‌کردند.
نقل است امام (ع) روزی به خانه یکی از یاران خود رفتند و دیدند خانه‌اش بسیار بزرگ است. به او فرمودند: تو در آن دنیا به خانه بزرگ‌تر بیشتر نیاز داری. او توضیح داد که فقط قسمتی از این خانه متعلق به خانواده‌ام است، قسمتی را برای آموزش درنظر گرفته‌ام، قسمتی را برای ایتام و... اینجا بود که امیرالمؤمنین (ع) فرمودند با چنین دیدگاهی، داشتن خانه بزرگ، بلامانع است.
ایشان در حکمت ۳۹۰ می‌فرمایند: «خردمند را نشاید جز آنکه در پی سه چیز حرکت کند: کسب حلال برای تأمین زندگی، یا گام نهادن در راه آخرت، یا به دست آوردن لذت‌های حلال». بنابراین، امیرالمؤمنین (ع) هرگز مردم را به فقیر بودن تشویق نمی‌کردند. اتفاقا معتقد بودند مردم باید غنی باشند اما در عین حال مقتصد و میانه رو هم باشند و خود را اسیر مال دنیا نکنند. در دیدگاه امیرالمؤمنین (ع)، همین مال دنیا می‌تواند توشه راه آخرت انسان شود.
ایشان در نامه ۳۱ خطاب به امام حسن (ع) می‌نویسند: «... اگر مستمندی را دیدی که توشه‌ات را تا قیامت می‌برد و فردا که به آن نیاز داری به تو باز می‌گرداند، کمک به او را غنیمت بشمار... اگر قدرت مالی داری، بیشتر انفاق کن و همراه او بفرست. زیرا ممکن است روزی در رستاخیز در جست‌وجوی چنین فردی باشی و او را نیابی. به هنگام بی‌نیازی، اگر کسی از تو وام خواست، غنیمت بشمار تا در روز سختی و تنگدستی به تو باز گرداند.»