الهام دانیالی
تصویر فردی که خودروی شخصی‌اش را کنار خیابان پارک می‌کند، پیاده می‌شود و با سرعت از آن فاصله می‌گیرد و ساعت‌ها بعد، بدون آنکه نگران مواجه شدن با جای خالی خودرو باشد بر می‌گردد، برای ما تصویر غریب و نامانوسی است.

شاید معضل بیکاری همان دلیلی است که باعث شده در ایران معنای عینی جمله «چشم برگردانی برده‌اند» در ذهن ما ملکه شود. شاید برای همین است که هر روز بیشتر دنبال قفل کردن و امن‌تر کردن وضعیت خودروهایمان هستیم. هر روز تعریف یک دزدگیر خوب به تعریف وسیله‌ای که بتواند مثل تله موش عمل کند و دزد را در جا گیر بیندازد و خشک کند نزدیک‌تر می‌شود.

دزدگیر مدرن و دزدی تخصصی
دزدی خودرو این روزها آنقدر زیاد شده که کسی از گزندش در امان نمانده و اگر هم خودش مستقیم آن را تجربه نکرده، حتما دیده ماشین کسی از نزدیکانش را دزد زده باشد. تا چند سال پیش دیدن ماشین‌هایی که شب کنار خیابان پارک شده بودند و صبح جای چرخ‌هایشان را آجر چیده بودند برای همه عادی بود. زمانی که هنوز ماشین‌ها دزدگیر نداشتند و دزدها با خیال راحت از خلوت و تاریکی شب استفاده می‌کردند، سر فرصت وقت می‌گذاشتند و می‌توانستند هر قسمت از ماشین را که می‌خواستند بدزدند. حتی برای دزدیدن خود ماشین هم وقت و شرایط، کافی و مناسب بود.
حالا از وقتی که انواع دزدگیرهای خودرو به بازار آمده و هر سری نسبت به سری‌های قبل پیشرفته‌تر می‌شوند، کار برای دزدهای خودرو سخت‌تر شده. دیگر سرقت خودرو و دزدی قطعاتش کار پیش پا افتاده و راحتی نیست که از پسِ هر رهگذری در خیابان برآید. دزد باید حرفه‌ای باشد که بتواند در کمترین زمان هم سیستم دزدگیر خودرو را از کار بیندازد و هم قطعه مورد نظرش را بدزدد. از زمانی که آژیر دزدگیر یک خودرو به صدا در می‌آید حدود ۵ دقیقه طول می‌کشد تا صاحب خودرو یا فردی دیگر مشکوک شود و سری به خودرو بزند. پس دزدهای امروز آنقدر فرز و تند عمل می‌کنند و به قول خودشان آنقدر اینکاره‌اند که در این زمان محدود می‌توانند تمام کار را انجام دهند و تا گیر نیفتاده‌اند فرار می‌کنند.
به همان اندازه که دزدگیرهای خودرو هر روز پیشرفت کرده، روش‌های دزدی هم حرفه‌ای‌تر می‌شوند. حالا دزدها مجبورند تخصصی‌تر کار کنند. یعنی دیگر دزد زانتیا نمی‌تواند پرشیا یا 206 هم بدزدد، دزد کامپیوترِ ماشین کاری به ضبط ندارد و کسی که رینگ و لاستیک می‌دزدد، نمی‌تواند از موتور خودرو چیزی بدزدد. این روزها آمار دزدی ماشین بالاتر از قبل است، اما بیشتر مواردی که به آگاهی اعلام می‌شود، بعد از مدتی در حوالی همان محل دزدی پیدا می‌شوند، و معمولا یک یا چند قطعه از قطعاتشان هم کم شده، اما ماشین‌های خارجی یا آنها که دزدگیر خوب و ایمن دارند، بعد از دزدیده شدن زودتر پیدا می‌شوند، در حالی که هیچ آسیبی هم ندیده‌اند و سالم رها شده‌اند، چون ظاهرا دزد نتوانسته بعد از یکبار خاموش کردن روشن شان کند یا به هر ترتیب از پس خودرو و دزدگیر هوشمندش برآید.
دزدگیر خوب چوپان دروغگو نیست
هیچ کس دلش نمی‌خواهد پول بدهد، دزدگیر نصب کند و یک روز وقتی می‌خواهد سوار ماشینش شود، شاهد شکسته شدن شیشه، باز شدن قفل یا جای خالی چرخ خودرویش باشد. آقا شهاب که 15 سال است در سورنا مغازه‌دارد درباره ویژگی‌های یک دزدگیر خوب توضیح می‌دهد که دزدگیری خوب است که «چوپان دروغگو نباشد.» دزدگیری که وقت و بی‌وقت صدای آژیرش بلند می‌شود بالاخره همه را خسته می‌کند و مالک خودرو ترجیح می‌دهد دزدگیر را کلا قطع کند که حداقل اعصابش آرام بماند. ویژگی‌های دیگر مربوط به انتظاراتی است که فرد از دزدگیر دارد. اینکه مثلا بخواهد بعد از حرکت، درهای ماشین قفل بشود یا نه. آپشن دیگری که یک دزدگیر خوب می‌تواند داشته باشد دکمه‌ای برای باز کردن درب صندوق عقب است که بعضی از دزدگیرها این آپشن را ندارند. بعضی‌ها هم می‌خواهند دزدگیرشان تصویری باشد و همزمان با به صدا در آمدن آژیر خودرو، کنترل دزدگیر هم به صدا در آید که هر جا باشند متوجه شوند برای خودرویشان مشکلی پیش آمده. او می‌گوید: در کشورهای دیگر خودرو اندازه اینجا دزد ندارد. اصلا سیستم ایمنی خودروهای خارجی با خودروهای ما فرق می‌کند، به اضافه اینکه آنجا ماشین‌ها بیمه‌اند و حتی اگر ماشینی را دزد ببرد، مالک خودرو خیالش راحت است که می‌تواند کل پول خودرو را از بیمه بگیرد. در مورد نصب دزدگیر فابریک از کارخانه، آقا شهاب معتقد است که ماشین‌های خارجی معمولا سیستم امنیتی قوی و خوبی دارند و کمتر دزدی تصمیم می‌گیرد مثلا سراغ بوگاتی، پورشه و فراری، یا حتی بنز و ب.ام.و‌های جدید برود. اما در مورد خودروهای تولید داخل، شرکت‌ها گاهی روی بعضی از تولیداتشان دزدگیر گذاشته‌اند، اما معمولا نگاه نمی‌کنند چه کسی بهترین دزدگیر بازار را دارد که با او قرار داد ببندند، بلکه متاسفانه روابطی هست که طبق آن مثلا قرار داد نصب دزدگیر خودرو با فلان شرکت بسته می‌شود، برای همین معمولا دزدگیرهای فابریک که از کارخانه نصب می‌شوند کیفیت و کارآیی خوبی ندارند. مردم می‌آیند اینجا می‌گویند دزدگیر فابریک را نمی‌خواهند، ما هم باز می‌کنیم و یک دزدگیر دیگر می‌بندیم.


دزدگیرهای بازار کجایی هستند؟
قیمت دزدگیرهای موجود در بازار با توجه به ویژگی‌ها و آپشن‌هایی که به آنها اضافه می‌شود افزایش می‌یابد. فروشنده یکی از مغازه‌های فروش و نصب دزدگیر در بلوار فردوس تهران می‌گوید: اگر کسی یک دزدگیر معمولی بخواهد که نه فول آپشن باشد و نه خیلی ابتدایی، با 130 تا 150هزار تومان هم کارش راه می‌افتد، اما خرید یک دزدگیر فول آپشن و کامل حداقل 300هزار تومان هزینه‌بر می‌دارد. سعید پور می‌گوید اکثر دزدگیرهای بازار چینی هستند، گاهی بعضی شرکت‌ها هم از سنگاپور یا کره واردات دارند. او اضافه می‌کند که تا چند سال قبل دزدگیرهایی که وارد می‌شد اصل بود و بیشتر آمریکایی و ژاپنی بود. مارک‌هایی که قبل از ماجیکار در ایران بود مثل چیتا، براوین و گلدن-بد، بیشتر آمریکایی یا کره‌ای بودند. او می‌گوید هزینه نصب دزدگیر معمولا از 15 تا 40هزار تومان بیشتر نمی‌شود.


ماشین دزدگیر دار دیگر کلاس ندارد
برخی معتقدند استقبال مردم از نصب دزدگیر روی خودروهایشان، این روزها نسبت به سال‌های قبل کمتر شده است. یکی از مغازه‌داران خیابان سورنا از تجربه شخصی‌اش درباره این موضوع می‌گوید: چند وقتی است که مردم کمتر می‌آیند برای نصب دزدگیر روی خودروهایی که تازه می‌خرند. به نظر او یکی از دلایل کم شدن استقبال مردم از نصب دزدگیر این است که خودروهای تولید چند سال اخیر همه یک کنترل فابریک دارند که بعضی‌ها فکر می‌کنند وقتی این کنترل هست دیگر نیازی به دزدگیر ندارند. به نظر او دلیل دیگر این است که وجود دزدگیر روی ماشین دیگر پُز و کلاس ندارد. او در توضیح این نظرش می‌گوید اینکه تا چند سال پیش کسی می‌توانست با یک کنترل از راه دور قفل ماشینش را از دور باز کند حس تازه و خوبی داشت، و معمولا ماشین‌هایی که گران‌تر بودند دزدگیر داشتند، اما حالا دیگر این جریان عادی شده و حتی وانت‌ها و ماشین‌های ارزان قیمت و قدیمی هم دزدگیر دار شده‌اند و باز کردن در خودرو با دزدگیر نه توجه کسی را جلب می‌کند و نه جالب است. مثل موبایل که اوایل داشتنش جالب بود و حالا حتی دست بچه‌های کوچک هم یک موبایل دیده می‌شود. او در توضیح بیشتر اضافه می‌کند که قبلا مشتری‌هایش مثلا بعدازظهر با او تماس می‌گرفتند و می‌گفتند ماشین را از کمپانی تحویل گرفته‌اند و از او می‌خواستند منتظر بماند تا بیایند و دزدگیر را نصب کنند و بعد ماشین را خانه ببرند. حالا اما کسانی که برای نصب دزدگیر به او مراجعه می‌کنند، معمولا بعد از این است که یکبار ماشین شان را دزد زده و چشم شان ترسیده، برای همین تصمیم گرفته‌اند دزدگیر نصب کنند. مشتری‌های این مغازه‌دار که این روزها برای نصب دزدگیر مراجعه می‌کنند بیشتر از اقشار متوسط جامعه هستند با ماشین‌هایی مثل پرشیا، پژو 206 و پراید، لوگان و...
کدام دزد کدام خودرو را می‌دزدد؟
«دزد هر ماشینی را نمی‌برد» این را آقای صالحی که مغازه نصب ضبط و دزدگیرش در خیابان ستارخان است می‌گوید و این طور ادامه می‌دهد: بعضی از ماشین‌ها دزدخورشان بیشتر از ماشین‌های دیگر است. او همچنین در مورد انواع دزدی خودرو می‌گوید: تا جایی که ما دیده‌ایم، دزد واقعی اگر ماشینی را بدزدد، به قول معروف لختش می‌کند. از در و شیشه و چراغ‌ها گرفته تا قطعات و موتور و پیچ و مهره‌ها و جدیدا هم کامپیوتر ماشین را باز می‌کند و می‌فروشد. یک فرم دیگر دزدی هم هست که مثلا دزد فقط کاپوت یک ماشین را لازم دارد. برای همین ماشین را که دزدید، کاپوت را باز می‌کند و خود ماشین را یک گوشه‌ای رها می‌کند. یا مثلا اینهایی که فقط کامپیوتر 206 یا 207 را باز می‌کنند و می‌برند که به نظر من اسم اینها را نمی‌شود دزد درست و حسابی گذاشت. آقای صالحی فکر می‌کند فقط نصب یک دزدگیر، هر چقدر هم پیشرفته باشد، برای اطمینان از اینکه خودرو دیگر دزدیده نمی‌شود کافی نیست. او می‌گوید: بهتر است غیر از دزدگیر، از قفل‌های دیگر هم به عنوان مکمل استفاده کرد. یعنی اگر قرار است کسی شب ماشینش را کنار یک خیابان خلوت پارک کند، بهتر است به آن قفل فرمان و قفل کلاچ هم بزند. قفل رینگ هم همیشه باید روی چرخ‌های خودرو باشد.