درخشش آقای دیپلمات درپرده آخر
نیلوفر منصوریان
هرچند در قاب عکس یادگاری مذاکره‌کنندگان هنگام اعلام توافق هسته‌ای حضور ندارد، امانامش در تاریخ ثبت می‌شود. مردی با چهره‌ای آرام که کلماتش را شمرده بیان می‌کند و نقش مذاکره‌کننده ارشد وزیر امورخارجه از یکسو و سخنگویی تیم مذاکره‌کننده را از سوی دیگر برعهده دارد.
این اولین‌باری نیست که عباس عراقچی در تیم مذاکرات هسته‌ای حضور دارد؛ پیش از این هم در یک دوره در زمانی که علی لاریجانی دبیری شورای‌عالی امنیت ملی را بر عهده داشت و پس از آن در زمانی که سعید جلیلی، دبیر شورای‌عالی امنیت ملی بود در تیم مذاکره‌کننده با 1+5 حضور داشت، با این تفاوت که نقشش در آن زمان کمرنگ بود و حضورش در تیم مذاکره‌کننده در حد یک اسم بود. آغاز دوباره مذاکرات هسته‌ای فرصتی دوباره برای عباس عراقچی بود تا در تیم مذاکره‌کننده حضور داشته باشد، هرچند که در آن ابتدا این حضور با اعتراض برخی به‌دلیل حضور او در تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای دولت محمود احمدی‌نژاد همراه بود، اماگذشت زمان ثابت کرد که او یکی از حرفه‌ای‌ترین مذاکره‌کنندگان و دیپلمات‌های کشور است که طی تمام سال‌های پیش از آن مهارتش در به سرانجام رساندن توافقی تاریخی نادیده گرفته شده بود.

حالا او دوشادوش یکی از معروف‌ترین وزرای خارجه ایران و جهان خود به یک چهره تبدیل شده است. چهره‌ای که برخی از رسانه‌های غربی به‌دلیل جدیتش در مذاکرات از او به‌عنوان «پلیس بد» یاد می‌کنند. هرچند خود او ازاین لقب گلایه‌ای ندارد. عباس عراقچی سال 1341 در یک خانواده سنتی و پرجمعیت در تهران متولد شد و دارای ۳ خواهر و ۳ برادر است. خودش می‌گوید خانواده‌اش در زمینه صنعت فرش دستباف فعالیت می‌کنند. او در گفت‌وگویی که نوروز امسال با یکی از نشریات داشت، گفت: «پدر بزرگ، عموها، پدر و برادرهایم در این صنعت بودند، تنها کسی که مسیر دیگری رفته من هستم. دو برادر بزرگ‌تر دارم که هر دو در این حوزه جزو بازرگانان قدیمی‌ و خوشنام هستند. یکی از برادرهایم عضو هیات‌رئیسه اتحادیه صادرکنندگان و دیگری عضو اتحادیه فروشندگان است. برادر بزرگم قبلا عضو هیات‌نمایندگان اتاق بازرگانی بود. ایشان کارت بازرگانی‌اش را ۴۱ سال پیش گرفته است، یعنی زمانی که من هنوز دبیرستان بودم، از این جهت عرض کردم که در این مدت شایع شد وابستگان مقامات آمدند کاندیدای اتاق بازرگانی شدند تا از اسم آن مقام سوءاستفاده کنند که این واقعا جفا در حق برادر بزرگ من است که نقش پدری هم نسبت به من دارد. ۱۷ سالم بود که پدرم فوت شد و او برای من پدری کرد. بنابراین من در سایه او هستم نه او در سایه من.»

بهاره عبداللهیان، همسر عباس عراقچی نیز دختر یکی از چهره‌های موثر در اتاق بازرگانی است. علی عبداللهیان پدر همسر عراقچی از چهره‌های سیاسی نزدیک به موتلفه اسلامی، در دوران ریاست علینقی خاموشی در اتاق بازرگانی، معاون امور شهرستان‌های اتاق بازرگانی ایران بود. وی در زمان صدارت مصطفی میرسلیم بر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیزسمت قائم‌مقامی وزیر را بر عهده داشت. بهاره عبداللهیان بر عکس پدر و همسر هنر نقاشی را برگزیده است. او چند سال پیش زمانی که عراقچی بین سال‌های 86 تا 90 سفیر ایران در ژاپن بود، نمایشگاه نقاشی رنگ روغنش را به مناسبت روز زن در محل سفارت جمهوری اسلامی ایران در توکیو برگزار کرد. اما سفارت ژاپن تنها تجربه عراقچی در وزارت خارجه نیست، او زمانی سفیر ایران در فنلاند هم بود.

او در سال 1370 به‌عنوان کارشناس بخش بین‌الملل وارد وزارتخانه شد. اولین پست مهم دیپلماتیک او سرپرستی نمایندگی ایران در سازمان کنفرانس اسلامی در سال 73 بود، عراقچی در سال 82 رئیس اداره اول اروپای غربی وزارت امور خارجه شد و تا سال 83 در این سمت باقی ماند.
او استاد دانشکده روابط بین‌الملل وزارت‌خارجه نیز هست، جایی که زمانی خودش در آنجا درس خوانده و به گفته او مدتی هم ریاست آن را برعهده داشته است. پس از انتخاب محمود احمدی‌نژاد به‌عنوان رئیس‌جمهور و حضور منوچهر متکی در وزارت خارجه از سال ۸۴ تا سال۸۶ به‌عنوان معاون حقوقی و امور بین‌الملل وزارت خارجه ایفای نقش کرد. معاونتی که یکی از مهم‌ترین معاونت‌های وزارتخانه به حساب می‌آید.
او مدرک لیسانس خود را در رشته روابط بین‌الملل از دانشگاه تهران اخذ کرده و از همین دانشگاه در رشته علوم سیاسی و در مقطع فوق‌لیسانس ادامه تحصیل داد. عراقچی سپس به انگلستان رفت و از دانشگاه کنت دکترای خود را در رشته اندیشه‌های سیاسی دریافت کرد، او به زبان‌های انگلیسی و عربی تسلط دارد.

عراقچی پس از محمدجواد ظریف یکی از فعال‌ترین اعضای تیم مذاکره کننده در دنیای مجازی است. طی دوران مذاکرات هر گاه فرصتی پیدا کرده، عکسی از خودش یا تیم مذاکره کننده در صفحه شخصی‌اش در اینستاگرام گذاشته است. خودش می‌گوید: با محمد جواد ظریف و مجید تخت‌روانچی یک گروه وایبری سه نفره دارند که اخبار مهم را باهم به اشتراک می‌گذارند و گاهی هم به گفته خودش برای تفریح عکس‌ها و جوک‌ها و مطالب مربوط به خودشان را در این گروه وایبری می‌گذارند. هرچه هست او یکی از رسانه‌ای‌ترین اعضای تیم مذاکره‌کننده است، شاید از این‌رو که مدتی، عهده‌دار سخنگویی وزارت خارجه بود. همان زمان که رامین مهمانپرست سخنگوی اسبق وزارت خارجه برای شرکت در انتخابات ریاست‌جمهوری سال 92 استعفا داد، او با حفظ سمت معاون آسیا و اقیانوسیه وزارت خارجه به‌عنوان هفتمین سخنگوی دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران برگزیده شد.

شغلی که بارها گفته است برایش جذابیت داشت و دیدش را نسبت به خبرنگاران عوض کرد. هرچند مدت سخنگویی‌اش تنها سه ماه و ۲۰ روز بود اما موجب شد ارتباطش با رسانه‌ها محکم شود. تجربه‌ای که به‌خوبی از آن طی دوران مذاکرات هسته‌ای بهره برد. عراقچی همچنین یکی از چهره‌های تیم مذاکره‌کننده است که در کنار ظریف بیشترین ارتباط را با نمایندگان منتقد توافق در مجلس دارد. او تاکنون بارها به جای ظریف مسوولیت پاسخگویی به نمایندگان را برعهده داشته است. یکی از همین پاسخگویی‌ها بود که حاشیه‌های بسیاری را برای او به‌دلیل انتشار آنچه در جلسه غیرعلنی به نمایندگان گفته بود به‌وجود آورد. جدا از عالم سیاست، عراقچی به فوتبال هم علاقه خاصی دارد. پرسپولیسی است ووقایع فوتبال را دنبال می‌کند. عباس عراقچی با تمام این علائق و سوابق برخلاف جایگاهش درتیم مذاکره‌کننده در دولت قبل، یکی از کلیدی‌ترین اعضای تیم مذاکره‌کننده فعلی است. به گفته عراقچی آنچه دو تیم مذاکره‌کننده در دو دولت را ازهم متمایز کرده است، تفاوت در «شیوه و رویکرد» مذاکره است. با همین رویکرد نیز تیم مذاکره‌کننده توانست به توافقی مهم دست پیدا کند؛ توافقی تاریخی که نام عباس عراقچی نیز در آن به یادگار ثبت خواهد شد.