خلبان‌ها در طول پرواز چه می‌کنند؟

مترجم: امیررضا فخاریان

اکثر مردم پرواز‌های طولانی را با ماسک‌های خواب، فیلم‌ها و بطری‌های کوچک نوشیدنی تحمل می‌کنند. در همین حین که افراد تلاش می‌کنند آرامش داشته باشند و ذهنشان را آزاد کنند، خلبان‌ها دقیقا خلاف این کار را انجام می‌دهند. آنها حتی بعد از بلند شدن هواپیما، بازهم کارهای زیادی برای انجام دادن دارند. اما دقیقا چه کاری؟ در حقیقت آنها کارهای زیادی انجام می‌دهند.

هواشناسی و برقرارکردن ارتباط

نیک اندرسون، یک خلبان لندنی که در خط هواپیمایی بین‌المللی کار می‌کند، می‌گوید: «زمانی که به سرعت بالای زمین پرواز می‌کنیم، سرعت پروازمان چیزی بیشتر از ۵۰۰ مایل بر ساعت است و در محیط فوق‌العاده خشنی هستیم.» دمای هوای بیرون از هواپیما منفی ۷۶ درجه فارنهایت است و هوا به‌قدری رقیق است که اگر کسی روی بال هواپیما بنشیند، بیشتر از یک دقیقه نمی‌تواند زنده بماند! هواپیما بالای مناطق پرجمعیت پرواز می‌کند و اقیانوس‌هایی را در زیر خود دارد که عبور از آنها بیش از چندین ساعت طول می‌کشد. همچنین زمین‌های خشنی وجود دارند که امکان فرود اضطراری را صفر می‌کند! اندرسون ادامه می‌دهد: «طبیعت خیلی بی‌رحم است، اصلا اهمیت نمی‌دهد که آنجا حضور دارید یا نه! پس زمانی که مشغول مزه‌مزه کردن و نوشیدن نوشیدنی خود هستید، تمام این چیزهایی که گفتم، بیخ گوشتان قرار دارد!»

مسوولیت جابه‌جا کردن این ماشین عظیم با خطرات نگران‌کننده

با اینکه مسیرهای پرواز بر اساس خطوط هوایی تنظیم و مشخص می‌شوند، اما خلبانان در میانه‌های پرواز مسیر را بررسی می‌کنند و اگر نیازی به تغییر بود، آن را اعمال می‌کنند. اندرسون اشاره می‌کند که در یک پرواز، هواپیما از ۳ یا ۴ شرایط آب و هوایی مختلف که در نوع، شدت و سختی متفاوت هستند، عبور می‌کند. «در طول پروازهای طولانی، آب و هوا یک مشکل بزرگ برای ما است. نمی‌شود با آسودگی نشست و با بیشترین سرعت به پرواز ادامه داد، درحالی‌که شرایط آب و هوایی خیلی سریع تغییر می‌کند. ما از توفان‌های رعد و برقی فاصله‌ زیادی می‌گیریم و این کار نیاز به اطلاعات ترافیکی کامل و مشخصی دارد.» اکثر خطوط پروازی بزرگ دستگاه‌هایی برای نقشه آب و هوایی روی هواپیما نصب کرده‌اند که اطلاعات و جزئیات را با یک حباب قرمز روی صفحه نمایش مشخص می‌کند. این کار در کنار گزارش‌هایی که از محل کنترل ترافیک پرواز می‌رسد، به این معنی است که دگرگونی‌ها و مشکلات هوایی معمولا پیش‌بینی می‌شود.

همچنین خلبان‌ها معمولا به دیگر خلبان‌هایی که در همان مسیر مشغول پرواز هستند، تکیه می‌کنند و از آنها اطلاعاتی را می‌گیرند که با هیچ راداری قابل‌تشخیص نیست و به این ترتیب از مشکلات ناگهانی و غیرقابل پیش‌بینی آگاه می‌شوند. چندین سیستم رادیویی مختلف برای خلبانان هواپیماها وجود دارد. یکی از آنها برای مثال وظیفه‌ برقراری ارتباط با مرکز کنترل ترافیکی را دارد که اگر خلبان نیاز به تغییر مقصد برای جلوگیری از برخورد با توفان رعد و برقی را داشت، به آن اطلاع دهد. دیگری متعلق به ارتباط بین دو هواپیما است که در یک مسیر پرواز می‌کنند. اندرسون می‌گوید که در طول مناطق پرت و دورافتاده مثل آتلانتیک، یک فرکانس وجود دارد که به آن گوش می‌دهیم. این مکالمات رادیویی جزئیاتی را درباره مدت زمان و شدت و سختی مشکلات بیان می‌کنند و بعضی اوقات حتی نتایج بیس‌بال هم از مراکز مخابره‌ روی زمین به آنها می‌رسد.

مشاور و سیاست‌مدار

زمانی که هواپیما بلند می‌شود، خلبان مسوولیت تمام موضوعات و اتفاقاتی که ممکن است برای کارکنان رخ بدهد را به عهد دارد. می‌توان گفت او به‌طور قانونی، قدرت اول هواپیما بوده و تمام اختیارات به عهده‌ اوست. از آنجایی که قوانین حوزه حاکمیت ممکن است پیچیده شود، اختیارات خلبان توسط توافق‌نامه‌های بین‌المللی‌ نظیر عهده‌نامه توکیو ۱۹۶۳ و مونترال ۱۹۹۹ حمایت می‌شود. اگر شرایط مسافران طوری باشد که برای حفظ امنیت پرواز نیاز به تغییر مسیر وجود داشته باشد، خلبان حرف آخر را می‌زند و تصمیم نهایی با اوست.

تحلیلگر و مهندس

بیشتر کاری که خلبانان انجام می‌دهند، استراتژیستی است. هواپیماها، ماشین‌های پیچیده‌ای هستند با تعداد زیادی دستگاه و سیستم اندازه‌گیری که ارقام و اعداد را روی مانیتور نشان می‌دهند؛ دستگاه‌هایی مثل اندازه‌گیر فشار سوخت موتور، مقدار مایع هیدرولیک و نشان‌دهنده وضعیت کانال‌های تهویه هوا. اندرسون می‌گوید: «ما واقعا نمی‌خواهیم با مقدار سوخت زیادی فرود بیاییم چون برای حمل سوختِ بیشتر، باید مقدار سوخت بیشتری مصرف کنید!» به زبان ساده‌تر، هواپیماها سوخت اضافی زیادی حمل نمی‌کنند. مقدار این سوخت اضافی، بستگی به محاسبات خلبان دارد. بعد از انجام این محاسبات، میزان سوخت کافی برای رسیدن به مقصد مشخص می‌شود. اگر از شانس بد محاسبات غلط از آب دربیایند، خلبان در یک فرودگاه نزدیک‌تر فرود می‌آید و بعد از سوخت‌گیری مجدد، به سمت مقصد نهایی پرواز می‌کند.

اما فقط مقدار سوخت نیست که اهمیت دارد، بلکه درجه حرارت و دمای سوخت هم مهم است. هوای بیرون ممکن است به‌قدری سرد باشد که بخشی از مخزن را سرد کند و دمای سوخت به مرحله‌ خطرناکی برسد و جریان سیال آن را با مشکل مواجه کند. خلبان با استفاده از مانیتورهایی که در اختیار دارد، این بخش را کنترل می‌کند و می‌تواند سوخت سردشده را به مخزن داخلی که گرم‌تر است هدایت کند. زمانی که یکی از خلبان‌ها مشغول کنترل مانیتور تمام سیستم‌ها است، خلبان دیگر وظیفه انجام کارهای کاغذی را دارد. قبل از بلند شدن از باند فرودگاه به خلبانان یک نقشه نوشته‌شده‌ پرواز داده می‌شود. خلبان وظیفه دارد از تمام تغییراتی که در طول پرواز برای آن نقشه اتفاق می‌افتد، یادداشت‌برداری کند. اندرسون در این‌باره خاطرنشان می‌کند که این یادداشت‌ها خیلی جزئی و دقیق هستند؛ به‌قدری که بازرس پرواز می‌تواند از روی آنها مسیر دقیق پرواز را بازسازی کند.

کمی استراحت و آرامش

خلبانان معمولا غذای خود را بعد از مسافران می‌خورند. به گفته‌ اندرسون برای اعضا و خدمه هواپیما همیشه درون چرخ‌دستی غذا هست و اگر کسی از اعضا در ساعت غیرمعمولی گرسنه شد، می‌تواند به‌راحتی غذا بخورد. اغلب اوقات یک سینی از غذاهای حاضری، ساندویچ‌ها و سالادها هم در کابین خلبان قرار دارد. خلبان‌ها می‌توانند در کابین غذایشان را بخورند اما ترجیح این است که همزمان با کنترل هواپیما، غذا نخورند و همیشه یکی از دو خلبان، روی کنترل هواپیما تمرکز می‌کند. وقتی تمامی سیستم‌ها به‌درستی کار می‌کنند و هواپیما در شرایط خوبی پرواز می‌کند و به اصطلاح در کابین هواپیما صلح برقرار است، خلبان‌ها می‌توانند زمان استراحت داشته باشند. این زمان‌های استراحت در نقاط زمانی مختلفی از پرواز به‌وجود می‌آیند و بستگی به این دارند که اتفاقات پرواز چگونه پیش رفته باشند. طول مدت این زمان‌های استراحت که بر اساس یکسری از قوانین پیچیده و مرتبط با زمان کاری یک خلبان به‌دست می‌آید، می‌تواند خیلی متنوع باشد.

در پروازهای طولانی (۱۲ ساعت به بالا) معمولا دو خلبان کمکی در کنار دو خلبان اصلی که وظیفه‌ بلندکردن و فرود آوردن هواپیما را به‌عهده دارند، حضور می‌یابند. حضور این دو نفر به خلبان‌های اصلی اجازه می‌دهد در تختی که در پشت کابین قرار دارد، بخزند و استراحت کنند، یا کتاب بخوانند یا بخوابند. اندازه این فضای بی‌پنجره بستگی به نوع و مدل هواپیما دارد. در بسیاری از هواپیماها یک درب کوچک در انتهای کابین و ابتدای کابین مسافران قرار دارد که به یک راه‌پله ختم می‌شود. کارکنان می‌توانند از این راه‌پله استفاده کنند و به اتاق‌های استراحتی که معمولا در بالای قسمت ویژه‌ هواپیما قرار دارد، دسترسی پیدا کنند.

اندرسون می‌گوید: «این زمانی است که سطح کار پایین است. اگر اتفاق بدی رخ دهد و یا چیزی اشتباه شود، شما به عنوان خلبان و یا یکی از کارکنان هواپیما، فقط چند اینچ با آن فاصله دارید.» پروازهای بین‌المللی کوتاه‌تر، معمولا هشت یا ۹ ساعت، می‌توانند با دو خلبان هم اداره شوند. ولی طبق گفته اندرسون، این پروازها سخت‌تر هستند چراکه خلبان‌ها تقریبا تمام زمان پرواز را درگیر کار هستند؛ البته به‌جز زمان‌های کوتاهی که از دستشویی استفاده می‌کنند یا کش و قوسی به بدنشان می‌دهند. اندرسون می‌دانست افراد چقدر درباره‌ شغلش کنجکاو هستند و وقتی شنید که مردم فکر می‌کنند خلبان‌ها در تمام مدت پرواز تکیه داده‌اند و در آرامش روزنامه می‌خوانند، خنده‌اش گرفت. او در پایان می‌گوید: «وقتی وظیفه‌ جابه‌جا کردن این ماشین در سراسر جهان به‌عهده‌ شماست و می‌دانید همه‌چیز در مقابلتان قرار دارد، بی‌نهایت موضوع برای نگرانی در ذهنتان به‌وجود می‌آید.» حالا دیگر می‌دانید خلبانان در طول یک پرواز، پا روی پا نمی‌اندازند و مثل هر کارمند دیگری حین کار خود دغدغه‌ها و نگرانی‌های به‌خصوص خود را دارند.