بازده اقتصادی تعطیلات دوروزه

نرگس لطیف‌پور

در حالی که بیش از ۲ سال از مطرح شدن، پیگیری و بررسی کارشناسانه طرح ساماندهی تعطیلات رسمی‌کشور می‌گذرد، ‏‏ هفته گذشته این طرح از سوی مجلس شورای اسلامی رد شد. این به معنای تکرار تمام راه‌های رفته در این مدت و سال‌های پیش از آن، آغاز تلاش دوباره برای توجیه کردن مخالفان این طرح و ارائه تمام مستندات کارشناسانه برای اثبات مفید بودن آن برای بخش‌های مختلف اقتصادی کشور است. زمانی که ساماندهی تعطیلات رسمی‌کشور با رویکرد و تعریف بهینه‌سازی مطرح شد بسیاری از تعطیلات زمستانه سخن به میان آوردند، درحالی‌که تاکید مطرح‌کنندگان گفتمان ساماندهی تعطیلات رسمی‌برای نایل شدن به بیشترین بهره اقتصادی و اجتماعی، بر تعطیلی دو روز آخر هفته است. در گفت‌وگویی با علیرضا خائف، نایب رئیس کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی تهران از او درباره اهمیت تعطیلات دوروزه پرسیده‌ایم و او از تلاش برای ادامه این گفتمان و جا انداختن ضرورت این امر در کشور به گونه‌ای که تمام ارگان‌های دولتی و خصوصی، خانواده‌ها و منابع انسانی از آن منتفع شوند، سخن گفته است.

دکتر خائف، به باور شما هدف از طرح ساماندهی تعطیلات رسمی‌کشور چیست؟

هدف از ارائه این طرح بیش از هر چیز بهینه‌کردن وضعیت اقتصاد کشور به‌خصوص در ارتباط ایران با اقتصاد بین‌الملل و بهبود وضعیت اقتصاد گردشگری داخلی است.

با توجه به اینکه تحقیقات و بررسی‌های صورت گرفته درباره این طرح به‌طور کامل و جامع انجام شده، فکر می‌کنید با رد شدن آن از سوی مجلس، ‌برای قانع کردن مخالفان یا جلب نظر آنها چه مواردی می‌توان به طرح یا توضیحات مربوط به آن افزود؟

مثالی که می‌توانم برای این قضیه بیاورم این است که وقتی بیماری درگیر غده سرطانی می‌شود، وضعیتش مشخص است. آزمایش‌های لازم انجام می‌شود، مراحل درمان و داروهایی که باید استفاده کند نیز تعیین شده است. حال اگر بیمار تن به این درمان ندهد، وضعیت و نتیجه کار واضح خواهد بود. در این موضوع نیز برنامه و تمام مزایای اجرای آن مشخص و تمام مخالفت‌ها نیز بررسی شده است. واقعیت این است که در حال حاضر هیچ چیز جدیدی نمی‌توان به طرح افزود، برای آن که نظر عده‌ای نسبت به طرح ساماندهی تعطیلات رسمی مساعد شود؛ چراکه تمام بررسی‌های علمی و اصولی مورد نیاز برای اجرای آن انجام شده و در این زمان تنها باید تلاش کنیم همه متقاعد شوند که این طرح به نفع کشور است.

با این تفاسیر و در شرایطی که گفتمان مربوط به این طرح ایجاد شده، برای متقاعد کردن مخالفان چه اقداماتی صورت خواهد گرفت؟

در مرحله نخست نیاز است همه یکدل و یک‌زبان شوند که برای رسیدن به این هدف چاره‌ای نداریم جز این که با تک تک نمایندگان مخالف در مجلس صحبت کنیم و برای آنها توضیح دهیم که ساماندهی تعطیلات رسمی و تعریف تعطیلات دوروزه چیست و چه مزایایی دارد. البته بیشتر این افراد هم ته دلشان می‌دانند که این طرح به نفع همگان خواهد بود اما فعلا نیاز است وقت و زمان بیشتری برای قانع کردن آنها صرف شود.

‌ بحث بهینه‌سازی تعطیلات رسمی کشور یک مساله کلی است؛ در حالی که آنچه مطلوب اقتصاد، گردشگری، مردم و منابع زیستی و انسانی است‏، تعریف دو روز تعطیل به عنوان تعطیلات آخرهفته در کشور است؛ همان چیزی که با بررسی‌های علمی و اقتصادی نیز مشخص شده شرایط مطلوب را فراهم خواهد آورد. تا چه اندازه اصرار شما و اتاق بازرگانی و عوامل پیگیر مشخصا متمرکز بر این هدف است؟

در حال حاضر روزهای پنجشنبه نیمه تعطیل است و البته مدارس به‌طور کامل پنجشنبه‌ها تعطیل هستند. علاوه‌بر مدارس، درحالی که تنها برخی از اداره‌ها و سازمان‌های دولتی در این روز به‌طور کامل تعطیل هستند، مراکز و شرکت‌های خصوصی و حتی ارگان‌هایی همچون بانک‌ها در این روز به‌کار مشغولند. تصور کنید زن و مردی که کارمند بانک هستند‏، روز پنجشنبه را چگونه باید برنامه‌ریزی کنند؟ فرزندشان مدرسه نمی‌رود اما خودشان باید تا نیمه روز سرکار باشند. برای این روز علاوه‌بر اینکه نمی‌تواند برای بیرون رفتن با خانواده و وقت گذراندن با فرزندشان برنامه‌ای داشته باشند، باید به فکر گرفتن پرستار برای مراقبت از فرزندشان باشند که این پرستار می‌تواند از اعضای خانواده باشد یا بعضا با هزینه اقتصادی، شخصی دیگر تامین شود. همین مثال ساده نشان می‌دهد این بی‌نظمی تا چه حد می‌تواند اقتصاد و برنامه‌های خانواده‌ها را به هم بریزد. بنابراین مطرح شدن ساماندهی به صورت یک طرح کلی نمی‌تواند دردی از ما درمان کند. از طرفی مساله هماهنگ شدن با تعطیلات جهانی و کشورهای بسیاری که دو روز تعطیلشان با ما یکی نیست نیز مطرح است.

‌ وضعیت هماهنگی تعطیلات ما با دنیا چگونه است؟

در اغلب کشورهای اروپایی و آمریکایی روزهای شنبه و یکشنبه تعطیلات آخر هفته تعیین شده‌اند. این مساله باعث می‌شود با فرض تعطیل ‌بودن پنجشنبه و جمعه، عملا چهار روز کاری ارتباط چندان موثری بین اقتصاد ایران و اقتصاد جهانی برقرار نباشد. به همین دلیل بخش خصوصی پیشنهاد کرده است تعطیلی روز پنجشنبه به شنبه منتقل شود تا این قطع ارتباط به حداقل برسد. تاکنون بسیاری از کشورهای مسلمان نیز که در گذشته دو روز پنجشنبه و جمعه را به‌عنوان تعطیلات هفتگی خود انتخاب کرده بودند، برای هماهنگی بهتر در ارتباط‌های بین‌المللی، تعطیلی پنجشنبه را به شنبه منتقل کرده‌اند. افغانستان آخرین این کشورها بوده که چندماه پیش دست به این اقدام زده است. همچنین اکثر کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس نیز که در هفته دو روز پنجشنبه و جمعه تعطیل بودند، در نشست سران کشورهای حاشیه خلیج‌فارس در سال ٢٠٠٨ تصمیم به تغییر تعطیلات پایان هفته خود گرفتند و در یک دوره پنج‌ساله، روز شنبه جایگزین تعطیلی پنجشنبه شد.

‌ این امر چه تاثیری بر اقتصاد و گردشگری کشور دارد؟

اجرای این طرح از این نظر که در بُعد اقتصاد بین‌المللی تاثیرگذار است و به اقتصاد ایران کمک می‌کند و به ‌نوعی هماهنگی خود را با دنیا افزایش می‌دهد، قابل‌ توجه خواهد بود؛ چراکه عملا با اختلاف در تعطیلات ما و بخش عمده کشورهای جهان، نوعی وقفه ناگزیر در ارتباط فعالان اقتصادی ایران و جهان به وجود می‌آید که در نتیجه آن، هم بازرگانان و تولیدکنندگان داخلی را متضرر می‌کند و هم نقل‌‌وانتقالات و دادوستدها با تاخیر انجام می‌شود. همچنین تعطیلات دو روز آخر هفته و حذف بی‌نظمی‌های موجود در تقویم تعطیلات کشور، امکان برنامه‌ریزی برای سفرهای کوتاه به مناطق مختلف و رونق گردشگری را نیز فراهم خواهد کرد. علاوه‌بر این فراهم شدن زمان کافی برای فراغت، بازده کاری را افزایش خواهد داد.