پژو؛ از دوچرخه تا خودرو

کوشان غلامی

امیل پژو در سال ۱۸۱۰ یک کمپانی برای ساخت آسیاب‌های قهوه تاسیس کرد، در سال ۱۸۳۰به تولید دوچرخه پرداخت و بالاخره از سال ۱۸۴۲ تولید آسیاب‌های قهوه، نمک و فلفل را آغاز کرد. آرماند پژو، فرزند امیل در مارس سال ۱۸۴۹ متولد شد و امیل خوشحال بود که می تواند کارخانه را به او بسپارد. اولین مارک شیر پژو برای تیغه‌های اره و وسایل استیل ساخت این شرکت طراحی شد و در حقیقت سمبل ۳ صفت بارز تیغه اره‌های پژو یعنی تیزی دندانه‌ها، انعطاف‌پذیری تیغه و سرعت برش بود. ورود رسمی پژو به صنعت وسایل نقلیه با تولید دوچرخه «گراند بای» در سال ۱۸۸۲ آغاز شد.

آرماند پژو به صنعت خودرو بسیار علاقه‌مند بود و بعد از ملاقات‌هایی که با آقای گوتلیب دایملر و دیگر افراد خبره این صنعت داشت، به اهمیت این صنعت پی برد و شروع به طراحی و تولید خودرو کرد. اولین خودروی پژو که خودرویی سه چرخ بود در سال ۱۸۸۹ تولید شد. موتور بخاری این خودرو بسیار سنگین و حجیم بود و برای به کار افتادن، دردسرهای بسیاری داشت و به همین دلیل خیلی زود با یک موتور بنزینی احتراق داخلی و با چهار چرخ در سال ۱۸۹۰جایگزین شد و تولید مستمر آن آغاز گردید. بعد از آن پیشرفت‌های دیگری نیز برای پژو حاصل شد. پژو اولین شرکتی بود که تایرهای لاستیکی را برروی خودروهای خود نصب کرد و در سال ۱۸۹۵ تایرهای بادی را برروی آنها قرارداد. در سال ۱۸۹۶ پژو اولین موتور خود را بدون کمک دایملر تولید کرد و بعد از آن پیشرفت‌های مختلفی مانند امکان‌پذیری انتقال قوای محرکه زیر خودرو به درون کاپوت حاصل شد و خودرو به معنای امروزی آن شکل گرفت.

در سال ۱۹۰۳ پژو به خط محصولات خود، موتورسیکلت را نیز اضافه کرد که تا به امروز در خط محصولاتش قرار دارد. در سال ۱۹۱۳ جولز گوکس راننده پژو با یک خودرو مجهز به موتور استریت ۴ ساخت ارنست هنری، در مسابقات «ایندیاناپلیس» شرکت کرد و برنده شد. این موتور به دلیل داشتن چهار سوپاپ، بسیار قدرتمند بود و در این مسابقات بسیار خوب ظاهر شد. پژو که نیمی از سهم بازار خودروهای تولید شده در فرانسه را از آن خود کرده بود، در سال‌های ۱۹۱۶ و ۱۹۱۹ مقام‌های دیگری در مسابقات ایندیانا پلیس کسب کرد.

بین سال‌های ۱۹۱۴ تا ۱۹۱۸ پژو به تولید خودروهای نظامی گوناگونی که از دوچرخه تا تانک‌های بزرگ را شامل می‌شد، پرداخت. در سال‌های بعد از جنگ، خودرو به وسیله لازمی برای همه مبدل شد و دیگر یک وسیله تشریفاتی مختص قشر مرفه نبود.

در سال ۱۹۲۶ واحد دوچرخه پژو از شرکت مادر خود جدا شد و سایکل پژو را تشکیل داد. سال ۱۹۲۹ سالی بود که نامگذاری امروزی پژو شکل گرفت و پژو ۲۰۱ تولید شد. این خودرو اولین خودروی تولید انبوه پژو بود. مدت زیادی از این شکوفایی پژو نگذشته بود که در دهه ۳۰ میلادی دوران رکود آغاز شد و شرکت پژو افول پیدا کرد؛ اما توانست از این بحران جان سالم به در ببرد و در سال ۱۹۳۳ برای احیای خود خودرویی با آیرودینامیک بالا و سقف تاشو معرفی کرد.

بعد از آن جنگ جهانی دوم شروع شد و پژو مجبور شد کامیون و ون برای جنگ تولید کند؛ اما درسال ۱۹۴۸ دوباره کار خود را با تولید پژو ۲۰۳ آغاز کرد. بعد از آن مدل‌های بسیاری با همکاری شرکت طراحی ایتالیایی پنین فارینا مانند پژو ۵۰۴ عرضه کرد. در سال ۱۹۵۸ فروش محصولات شرکت در ایتالیا آغاز شد و همکاری با شرکت‌های دیگر مانند رنو و ولوو افزایش یافت.

در سال ۱۹۷۴ پژو ۳۰ درصد سهم سیتروئن و در سال ۱۹۷۶ کل این شرکت را خریداری کرد. در این زمان بسیاری از طرفداران سیتروئن اعتراض کردند که با این کار ابداعات و پیشرفت‌های افسانه‌ای این شرکت افول می‌کند. در نتیجه شرکت ادغام شده به نام پژو سیتروئن نامگذاری شد که برندهای هر شرکت حفظ شود؛ اما از لحاظ منابع فنی و تکنولوژی از تحقیقات یکدیگر بهره‌مند شوند. در سال ۱۹۷۸ این شرکت واحد اروپایی کرایسلر را به دلیل بحران‌های ایجاد شده در این شرکت از آن خود کرد. این شرکت بسیار فرسوده و دارای مدل‌های قدیمی بود و در واقع این سرمایه‌گذاری، مشکلات مالی بسیاری برای پژو سیتروئن ایجاد کرد. در اوایل دهه ۸۰ میلادی پژو مارک تالبوت را احیا کرد تا بتواند سودی از کرایسلر به دست آورد.

در سال ۱۹۸۳ پژو ۲۰۵ عرضه شد و به محبوبیت و موفقیت بالایی رسید و تحولی بنیادی ایجاد کرد. در ادامه آن تعداد بسیاری از خودروهای موفق عرضه شدند. پژو در سال‌های ۱۹۸۷تا ۱۹۹۰ به طور مداوم در رالی معروف پاریس داکار قهرمان شد. فروش این شرکت در ایالات متحده با مدل‌های ۴۰۵ و ۵۰۵ به ۴۲۶۱ دستگاه در سال ۱۹۹۰ میلادی رسید و فروش ۲۲۴۰ دستگاه در جولای ۱۹۹۱ شرکت را بعد از ۳۳ سال به نقطه اوج خود رساند. در حال حاضر پژو ۳۰۷ برای رالی‌های بین‌المللی این شرکت استفاده می شود. همچنین پژو در سال‌های ۱۹۹۸ تا ۲۰۰۰ تامین موتورهای مسابقات فرمول یک را عهده دار شد.

در آوریل ۲۰۰۶، پژو از بسته شدن کارخانه رایتون خود در کاونتری انگلیس خبر داد که منجر به از بین رفتن ۲۳۰۰ موقعیت شغلی شد. در سال ۲۰۰۹ نیز پژو دچار افول عملیاتی و کاهش فروش شد که در پی آن «فیلیپ وارین» به جای «کریستین استریف» مدیریت شرکت را به عهده گرفت. پژو اکنون بیش از ۲۰۰ هزار کارمند در سراسر دنیا دارد و در سال گذشته، فروشی بالغ بر ۵۴‌میلیارد‌دلار را از آن خود کرد.